Wapienica (rzeka)
 Próg wodny na rzece Wapienica poniżej zbiornika „Wielka Łąka” | |||||||||||||
| Kontynent | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Państwo | |||||||||||||
| Lokalizacja | |||||||||||||
| Rzeka | |||||||||||||
| Długość | 20,6 km | ||||||||||||
| Źródło | |||||||||||||
| Miejsce | na stoku Błatniej | ||||||||||||
| Wysokość |
ok. 900 m n.p.m. | ||||||||||||
| Współrzędne | |||||||||||||
| Ujście | |||||||||||||
| Recypient | Iłownica | ||||||||||||
| Miejsce | |||||||||||||
| Wysokość |
ok. 240 m n.p.m. | ||||||||||||
| Współrzędne | |||||||||||||
| |||||||||||||
Położenie na mapie Polski  | |||||||||||||
Położenie na mapie województwa śląskiego  | |||||||||||||
Położenie na mapie powiatu bielskiego  | |||||||||||||
Wapienica – rzeka o długości 20,6 km w południowej Polsce, w dorzeczu Wisły. Spływa z północnych stoków pasma Klimczoka i Błatniej w Beskidzie Śląskim. Płynąc generalnie w kierunku północnym przecina Pogórze Śląskie, po czym już na terenie Kotliny Oświęcimskiej (mezoregion Dolina Górnej Wisły) uchodzi do Iłownicy jako jej prawobrzeżny dopływ[1].
Tworzą ją dwa potoki, łączące się w zbiorniku zaporowym Wielka Łąka (p. niżej): wschodni o nazwie Barbara, którego źródła znajdują się na północnych stokach góry Trzy Kopce, na wysokości 920–950 m n.p.m. oraz zachodni, o nazwie Wapienica (też: Błatnia), którego źródła leżą na północnych stokach grzbietu Błatnia – Stołów, na wysokości 880–920 m n.p.m.[2] Płynie przez Wapienicę (zachodnia dzielnica Bielska-Białej), Stare Bielsko, Mazańcowice, Ligotę i Czechowice-Dziedzice, gdzie w rejonie linii kolejowej Trzebinia – Zebrzydowice uchodzi do Iłownicy. Średni spadek rzeki wynosi 22 m/km[3].
Źródliska potoku Barbara znajdują się w granicach rezerwatu przyrody Stok Szyndzielni. Górny bieg rzeki, po wylot doliny z obszaru górskiego, leży w granicach Zespołu przyrodniczo-krajobrazowego „Dolina Wapienicy” w Bielsku-Białej i Parku Krajobrazowego Beskidu Śląskiego.
Od 1895 r. wody Wapienicy, podobnie jak wody jej prawobrzeżnego dopływu, Żydowskiego Potoku, pobierane z pięciu ujęć, zasilały wybudowanym wodociągiem Bielsko. W 1932 r. w jej górnym biegu, w Dolinie Wapienicy, wybudowano zaporę[4]. Zbiornik powstały w wyniku wybudowania zapory nosi nazwę Jezioro Wielka Łąka.
W zbiorniku żyją pstrągi, a poniżej zbiornika głowacze. Wędkować można od źródeł do rzeki Iłownica, dozwolone przynęty sztuczne zgodnie z regulaminem PZW Katowice.
W górnym biegu (do sztucznego zbiornika) rzeka prowadzi wody I klasy czystości. Poniżej oczyszczalni ścieków „Beskidiana” prowadzi wodę III klasy czystości.
Wapienica jest rzeką charakteryzującą się nagłymi przyborami, występującymi w wyniku nawalnych opadów nawiedzających często północne stoki Beskidu Śląskiego. W 1972 r. na stacji IMGW Podkępie, pomiędzy Ligotą a Czechowicami-Dziedzicami, zanotowano rekordowy poziom wody wynoszący 580 cm. Na początku czerwca 2024 r., w trakcie ulewnych deszczy, rekord ten został pobity: stan wód rzeki wzrósł w ciągu jednej doby z 229 do 595 cm, a przepływ wzrósł o 192 m³/s. Rzeka przerwała wały, dokonując rozległych zalań[5].
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Mapa turystyczna. [dostęp 2023-03-29]. (pol.).
- ↑ Dariusz Faustmann, Roman Trzmielewski, Grzegorz Wamberski (red.), Beskid Śląski.Mapa turystyczna 1 : 50 000, wyd. I, Kraków: Compass, 2003, ISBN 83-89165-32-5.
- ↑ Aleksander Dorda: Środowisko abiotyczne. Charakterystyka hydrograficzna. Rzeki i potoki. Dorzecze Małej Wisły. W: Dzieje Śląska Cieszyńskiego od zarania do czasów współczesnych pod redakcją Idziego Panica. T. I: Śląsk Cieszyński w czasach prehistorycznych. Cz. pierwsza: Środowisko przyrodnicze. Cieszyn: Starostwo Powiatowe, 2009, s. 65. ISBN 978-83-926929-2-8.
- ↑ Mirosław J. Barański: Beskid Śląski. Pasma Klimczoka i Równicy. Przewodnik turystyczny. Warszawa: Wydawnictwo PTTK „Kraj”, 1995, s. 285, seria: Polskie góry. ISBN 83-7005-360-2.
- ↑ Wapienica przebrała przez wały. Trwa walka o dwa mosty w powiecie bielskim. 4 czerwca 2024. [dostęp 2024-11-11].