Wombat tasmański

Wombat tasmański

Vombatus ursinus
(G. Shaw, 1800)[1]
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Gromada	ssaki
Nadrząd	torbacze
Rząd	dwuprzodozębowce
Rodzina	wombatowate
Rodzaj	wombat
Gatunek	wombat tasmański
Synonimy Didelphis ursina G. Shaw, 1800[1] Didelphis wombat Voigt, 1802[2] Wombatus fossor Desmarest, 1804[3] Phascolomis wombat Lesueur & Petit, 1807[4] Phascolomys fuscus Tiedemann, 1808[5] Opossum hirsutum Perry, 1810[6] Phascolomis vombatus: Leach, 1815[7] Phascolomys bassii[a] Lesson, 1827[8] Phascolomys Mitchelli R. Owen, 1838[9] Phascolomys platyrhinus R. Owen, 1853[10] Phascolomys niger Gould, 1863[11] Phascolomys Angasii J.E. Gray, 1863[12] Phascolomys setosus J.E. Gray, 1863[13] Phascolomys assimilis Krefft, 1872[14] Phascolomys thomsoni R. Owen, 1872[15] Phascolomys parvus R. Owen, 1872[16] Phascolomys pliocenus McCoy, 1874[17] Phascolomys tasmaniensis W.B. Spencer & Kershaw, 1910[18] Phascolomys bassi[b] S.M. Jackson, Jansen, Baglione & Callou, 2021[19]
Podgatunki
V. u. ursinus (G. Shaw, 1800)[1] V. u. hirsutus (Perry, 1810)[6] V. u. tasmaniensis (Spencer & Kershaw, 1910)
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[20]
najmniejszej troski
Zasięg występowania
Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Wombat tasmański^[21][22] (Vombatus ursinus) – średniej wielkości gatunek ssaka z rodziny wombatowatych (Vombatidae) przypominający wyglądem borsuka, o jednolitej, szarej sierści. Występuje na obszarze Australii od granic Queensland i Nowej Południowej Walii wzdłuż pustyń Wiktorii aż do południowo-wschodniego krańca Australii oraz na Tasmanii.

Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1800 roku brytyjski zoolog i botanik George Shaw nadając mu nazwę Didelphis ursina^[1]. Miejsce typowe w oryginalnym opisie to „Nowa Holondia”, tj. Australia^[23][24][25].

Jest jedynym żyjącym współcześnie przedstawicielem rodzaju wombat (Vombatus)^{[26][23][27][24][25]}.

Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World rozpoznają trzy podgatunki^[23]. Podstawowe dane taksonomiczne podgatunków (oprócz nominatywnego) przedstawia poniższa tabelka:

• Vombatus: ang. wombat ‘wombat’, zniekształcenie od rodzimych, aborygeńskich nazw womback lub wombach dla wombata^[29].
• ursinus: łac. ursinus ‘niedźwiedziowaty, jak niedźwiedź’, od ursus ‘niedźwiedź’; przyrostek -inus ‘odnoszący się do, jak’^[30].
• hirsutus: łac. hirsutus ‘włochaty’, od hirtus ‘włosy’^[31].
• tasmaniensis: Tasmania, Australia^[18].

Wombat tasmański występuje w zależności od podgatunku^[25]:

• V. ursinus ursinus – Cieśnina Bassa (Wyspa Flindersa)
• V. ursinus hirsutus – kontynentalna południowo-wschodnia Australia
• V. ursinus tasmaniensis – Tasmania

Długość ciała 90–115 cm; masa ciała 22–40 kg^[25][27].

• dojrzałość płciowa: 2 lata
• ciąża: 20-22 dni
• liczba młodych: 1
• długość życia: do 20 lat

Pagórkowate tereny pustynne i wzdłuż lasów. Mieszkają w norach, które służą również jako kryjówka w przypadku niebezpieczeństwa. Jeden wombat może posiadać nawet 10 nor. Wombat wygrzebuje nory przednimi łapami zaopatrzonymi w długie i ostre pazury. W pobliżu wejścia do nory często wygrzebuje płytki dołek, w którym wygrzewa się w porannym słońcu. Aktywny głównie nocą.

Wombaty żywią się głównie trawami, jadają również owoce, korzonki, korę oraz liście drzew i krzewów. Wombat gryzie pożywienie za pomocą szybkich ruchów szczęki dolnej, jego zęby różnią się od innych torbaczy, przypominają zęby gryzoni. Przez całe życie zęby zwierzęcia nieustannie rosną, gdyż są na bieżąco ścierane.

Pora godowa trwa od kwietnia do czerwca i jest to jedyny okres kiedy wombaty rezygnują z samotnego życia. Po około 20 dniach ciąży samica rodzi jedno młode w fazie embrionalnej (około 22 mm długości i waga ok. 2 gramów). Dzięki wczesnemu wykształceniu się dobrze rozwiniętych, przednich łap, młode dociera do torby lęgowej otwierającej się ku tyłowi, inaczej niż u innych torbaczy. Dzięki temu, do wnętrza torby nie dostaje się ziemia i piach podczas kopania nory lub szukania pożywienia przez matkę. Przez kolejne sześć miesięcy młode przysysa się do jednego z sutków, który obficie zaopatruje je w odżywcze mleko.

Gatunek nie jest zagrożony wyginięciem, poza regionem Wiktorii. Mimo to postanowiono ograniczyć polowania. W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody i Jej Zasobów został zaliczony do kategorii LC (ang. least concern „najmniejszej troski”)^[20].

• Fauna Australii

• J.E. Gray. Notice of three wombats in the Zoological Gardens. „The Annals and Magazine of Natural History”. Third series. 11 (66), s. 457–459, 1863. (ang.). 
• R. Owen. On the Fossil Mammals of Australia . – Part VI. Genus Phascolomys, Geoffr. „Philosophical transactions of the Royal Society of London”. 162 (1), s. 173–196, 1872. (ang.). 
• Mały słownik zoologiczny: ssaki. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1978. Brak numerów stron w książce
• Encyklopedia zwierząt od A do Z. ISBN 83-908277-3-5. Brak numerów stron w książce
• Watson, A.: Vombatus ursinus. (on-line), Animal Diversity Web, 1999. [dostęp 2008-12-21]. (ang.).