[go: up one dir, main page]
Przejdź do zawartości

Rumian

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Ten artykuł dotyczy rodzaju roślin. Zobacz też: inne znaczenia słowa „rumian”.
Rumian
Ilustracja
Rumian psi
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

astropodobne

Rząd

astrowce

Rodzina

astrowate

Podrodzina

Asteroideae

Rodzaj

rumian

Nazwa systematyczna
Anthemis L.
Sp. Pl. 893. 1 Mai 1753
Typ nomenklatoryczny

A. arvensis Linnaeus[3]

Synonimy
  • Ammanthus Boiss. & Heldr.
  • Lyonnetia Cass.
  • Maruta (Cass.) Gray[4]
Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons
Rumian polny
Przekrój przez koszyczek rumianu polnego
Rumian psi

Rumian (Anthemis L.) – rodzaj roślin z rodziny astrowatych. Obejmuje ok. 160 gatunków[4] (licząc po wyłączeniu 36 gatunków do rodzaju Cota)[4][5]. Występują one w całej Europie, zachodniej Azji, w północnej i wschodniej Afryce[4][5]. Rosną one zwykle w miejscach suchych, trawiastych lub kamienistych, często na obszarach górskich[6].

Rośliny aromatyczne, niektóre gatunki są stosowane jako rośliny lecznicze. Niektóre też uprawiane są jako rośliny ozdobne[5].

Rozmieszczenie geograficzne

[edytuj | edytuj kod]
Rumian ruski

Gatunki z rodzaju rumian występują w całej Europie, zachodniej Azji (po Pakistan i Kazachstan na wschodzie), w północnej Afryce, jeden gatunek rośnie także we wschodniej części tego kontynentu, sięgając na południe po Tanzanię[4][5]. Centrum zróżnicowania stanowi obszar wokół Morza Śródziemnego[6]. W Polsce w zależności od ujęcia systematycznego rodzaju występują trzy gatunki lub siedem[7].

Do polskiej flory należą trzy gatunki będące zadomowionymi antropofitami[7]:

Poza tym tradycyjnie do tego rodzaju bywają lub bywały zaliczane gatunki[7] klasyfikowane we współczesnych bazach taksonomicznych w innych rodzajach[4][8]:

  • rumian austriacki Anthemis austriaca Jacq. ≡ Cota austriaca (Jacq.) Sch.Bip. – efemerofit
  • rumian wysoki Anthemis altissima L. ≡ Cota altissima (L.) J.Gay – efemerofit
  • rumian rzymski, r. szlachetny Anthemis nobilis L. ≡ Chamaemelum nobile (L.) All. – gatunek uprawiany
  • rumian żółty, r. barwierski Anthemis tinctoria L. ≡ Cota tinctoria (L.) J.Gay – gatunek rodzimy
  • rumian dwubarwny Chamaemelum mixtum (L.) All. ≡ Cladanthus mixtus (L.) Chevall. – efemerofit

Morfologia

[edytuj | edytuj kod]
Pokrój
Owłosione rośliny jednoroczne, byliny i małe krzewy do 1 m wysokości[6].
Liście
Aromatyczne, zwykle pierzasto podzielone lub wcinane[6].
Kwiaty
Zebrane w koszyczki kwiatowe umieszczone pojedynczo na szczytach gałązek. Brzeżne kwiaty żeńskie, języczkowate, zakończone dwoma lub trzema ząbkami, zwykle białe[6]. Wewnętrzne kwiaty rurkowate, żółte.
Owoce
Obłe lub nieco spłaszczone niełupki. Puch kielichowy zredukowany zupełnie lub w postaci drobnych łusek tworzących koronę na szczycie owocu[6].

Systematyka

[edytuj | edytuj kod]
Pozycja systematyczna

Rodzaj z podplemienia Anthemidinae, plemienia Anthemideae, podrodziny Asteroideae i rodziny astrowatych Asteraceae[9]. Rodzaj wyewoluował około 12 milionów lat temu we wschodniej części obszaru śródziemnomorskiego, skąd rozprzestrzeniał się i różnicował w dwóch falach stymulowanych zmianami klimatycznymi – ok. 9 milionów lat temu spowodowanych zmianą klimatu na bardziej suchy i ok. 3,5 miliona lat temu wraz z ukształtowaniem się w regionie klimatu śródziemnomorskiego[10]. Grupę siostrzaną względem rodzaju Anthemis stanowi rodzaj Cota, przy czym cztery gatunki zaliczane wcześniej do rodzaju Anthemis (A. calcarea, A. fruticulosa, A. marschalliana, A. trotzkiana) tworzą z kolei grupę siostrzaną względem pary Anthemis i Cota, w związku z czym zaproponowano ich wyłączenie do rodzaju Archanthemis[11].

Wykaz gatunków[4]
 Zobacz też: rumianek i maruna.

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-04-15] (ang.).
  3. ↑ Anthemis Linnaeus. [w:] Index Nominum Genericorum (ING) [on-line]. Smithsonian Institution. [dostęp 2022-04-19].
  4. ↑ a b c d e f g Anthemis L.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-04-19].
  5. ↑ a b c d David J. Mabberley, Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 55, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200.
  6. ↑ a b c d e f Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 2. Perennials and annuals. London: Macmillan, 2002, s. 368. ISBN 0-333-74890-5.
  7. ↑ a b c Zbigniew Mirek i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 33, ISBN 978-83-62975-45-7.
  8. ↑ Compositae. The Global Database. The International Compositae Alliance. [dostęp 2022-04-19].
  9. ↑ Genus Anthemis L.. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [on-line]. USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. [dostęp 2022-04-19].
  10. ↑ Rosa Maria Lo Presti, Christoph Oberprieler. Evolutionary history, biogeography and eco-climatological differentiation of the genus Anthemis L. (Compositae, Anthemideae) in the circum-Mediterranean area. „Journal of Biogeography”. 36, 7, s. 1313-1332, 2009. DOI: 10.1111/j.1365-2699.2009.02121.x. 
  11. ↑ Rosa Maria Lo Presti, Stephanie Oppolzer, Christoph Oberprieler. A molecular phylogeny and a revised classification of the Mediterranean genus Anthemis s.l. (Compositae, Anthemideae) based on three molecular markers and micromorphological characters. „Taxon”. 59, 5, s. 1441-1456, 2010. DOI: 10.1002/tax.595010. 
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Rumian&oldid=72985806”