Rifat al-Asad
| |
 generał major
| |
| Data i miejsce urodzenia |
22 sierpnia 1937 |
|---|---|
| Przebieg służby | |
| Lata służby |
1958–1984 |
| Siły zbrojne | |
| Jednostki | |
| Główne wojny i bitwy |
zamach stanu w Syrii (1966), |
| Późniejsza praca |
działacz emigracyjny |
Rifat al-Asad (ur. 22 sierpnia 1937 w al-Kardaha) – syryjski wojskowy i polityk. Brat Hafiza al-Asada.
W latach 1966–1983 dowodził Kompaniami Obrony – początkowo paramilitarną siłą podległą partii Baas. Odegrał znaczącą rolę w zamachach stanu w Syrii w lutym 1966 i w grudniu 1970. Na rozkaz rządzącego dyktatorsko Syrią Hafiza al-Asada stłumił islamistyczne powstanie, dokonując przy tym zburzenia Hamy i masakry mieszkańców. W roku następnym bez powodzenia próbował obalić rządy brata, organizując nowy pucz. Nie uzyskał jednak wsparcia ze strony armii i musiał udać się na emigrację.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Młodość i wczesna działalność
[edytuj | edytuj kod]Pochodził z alawickiego rodu Mutawirów[1]. W wieku piętnastu lat zaczął działać w partii Baas pod wpływem swojego o siedem lat starszego brata Hafiza[2].
W okresie Zjednoczonej Republiki Arabskiej odbył zasadniczą służbę wojskową, następnie od 1961 do 1963 pracował w ministerstwie spraw wewnętrznych[2]. Ukończył studia w zakresie ekonomii i nauk politycznych na Uniwersytecie Damasceńskim[3]. Gdy partia Baas zdobyła władzę w Syrii w zamachu stanu 8 marca 1963, rozpoczął naukę w Akademii Wojskowej w Hims. Jako swoją specjalizację wybrał, podobnie jak brat, lotnictwo. W lutym 1966 wziął udział w drugim zamachu stanu, po którym najważniejszymi osobami w kraju stali się dwaj związani z Baas oficerowie – Salah Dżadid oraz Hafiz al-Asad. Rifat al-Asad należał do grupy Salima Hatuma, która w czasie przewrotu aresztowała gen. Amina al-Hafiza, przewodniczącego Rady Prezydenckiej[2].
Odegrał znaczącą rolę w walce o władzę między jego bratem Hafizem a Salahem Dżadidem. W końcu lutego 1969 wspólnie z bratem przy pomocy wojska zlikwidował lojalne wobec Dżadida gazety wydawane w Damaszku. Doprowadził do samobójstwa Abd al-Karima al-Dżundiego[4]. W decydujących momentach zamachu stanu Hafiza al-Asada Rifat al-Asad nadzorował sytuację w Damaszku[2].
Za rządów Hafiza al-Asada
[edytuj | edytuj kod]Rifat al-Asad należał do ścisłej elity władzy w pierwszej dekadzie rządów swojego brata[5]. Wszedł do Przywództwa Regionalnego syryjskiej partii Baas[6]. W 1971 stanął na czele Kompanii Obrony, paramilitarnej jednostki odpowiedzialnej za ochronę kluczowych instytucji państwa i partii. Z czasem stały się one formacją liczącą 55 tys. osób, uzbrojoną w czołgi, helikoptery i ciężką artylerię, jedną z najważniejszych sił utrzymujących dyktaturę al-Asada[3]. Rifat al-Asad i dowodzona przez niego jednostka odegrała kluczową rolę w tłumieniu powstania islamistów, w tym w zniszczeniu Hamy[6][7]. Wcześniej, w 1976 na polecenie Rifata al-Asada żołnierze Kompanii Obrony zamordowali w więzieniu w Palmyrze ok. 550 osadzonych związanych z Braćmi Muzułmańskimi, w odwecie za zamach na prezydenta, jaki zorganizowali fundamentaliści[8].
Pozycja polityczna Rifata al-Asada pozwoliła mu na rozległą działalność biznesową w Syrii i zgromadzenie znacznego majątku[6].
Próba puczu i upadek
[edytuj | edytuj kod]Stłumienie powstania islamistów pozwoliło na dalszy wzrostu pozycji Rifata al-Asada w elicie władzy[6]. W listopadzie tego samego roku prezydent Syrii poważnie zapadł na zdrowiu i czasowo przekazał władzę sześcioosobowemu gremium, w którym Rifat al-Asad się nie znalazł. Zwołał on posiedzenie Przywództwa Regionalnego Partii Baas i na nim ogłosił tymczasowe przejęcie władzy w Syrii połączone z objęciem przewodnictwa w Przywództwie. W lutym 1984, gdy Hafiz al-Asad wrócił do zdrowia, skrytykował działania brata. Przez cały miesiąc obaj bracia koncentrowali wokół stolicy wierne sobie oddziały wojska i pozyskiwali zwolenników w partii. Próba sił zakończyła się zwycięstwem dotychczasowego prezydenta. Rifat al-Asad uznał władzę brata w zamian za uzyskanie stanowiska wiceprezydenta[6]. Był jednym z trzech polityków na tym stanowisku, obok Abd al-Halima Chaddama i Zuhajra Maszariki, i zajmował się wszystkimi sprawami związanymi z bezpieczeństwem i wojskiem[5]. Równocześnie jednak al-Asad odebrał mu dowództwo Kompanii Obrony, a to oznaczało odebranie mu wszystkich dawnych wpływów. 30 marca Rifat al-Asad skoncentrował nadal lojalną mu formację wokół Damaszku i zamierzał podjąć próbę obalenia rządów brata siłowo[6]. Poniósł jednak porażkę – niemal wszyscy najwyżsi oficerowie syryjscy nadal popierali Hafiza al-Asada. Po burzliwym spotkaniu z bratem Rifat al-Asad zrezygnował ze swoich planów[6].
Hafiz al-Asad obiecał bratu nienaruszanie jego majątku, równocześnie jednak rozwiązał Kompanie Obrony, zastępując je Gwardią Republikańską[6]. Rifat al-Asad pozostawał jednak w otwartej opozycji wobec prezydenta. Krytykował jego politykę, wzywał do poprawy stosunków z krajami zachodnimi, liberalizacji politycznej i gospodarczej. W maju 1984 prezydent wysłał go na „wizytę roboczą” do ZSRR, podczas której zwolennicy Rifata al-Asada w partii i w wojsku zostali usunięci ze stanowisk, natomiast w prasie pojawiły się doniesienia, iż sam Rifat al-Asad to w kraju persona non grata[3].
Emigracja
[edytuj | edytuj kod]Rifat al-Asad nie wrócił z ZSRR do ojczyzny i zamieszkał w Genewie, gdzie angażował się w działalność spiskową przeciwko rządom brata. Miał spotkać się w tej sprawie m.in. z Jasirem Arafatem. Formalnie pozostawał wiceprezydentem Syrii do 1988, jednak w rzeczywistości pozostawał na emigracji, kolejno we Francji, w Szwajcarii i Hiszpanii. W 1992 przyjechał do kraju po śmierci matki. Żył w Syrii z przerwami do 1998, po czym wyjechał za granicę ponownie[3]. W 1986 został odznaczony francuskim orderem Legii Honorowej[9].
Po śmierci Hafiza al-Asada
[edytuj | edytuj kod]Gdy Hafiz al-Asad wskazał swojego syna Baszszara jako przyszłego następcę, Rifat al-Asad podważał prawa bratanka do rządzenia Syrią. Z tego powodu we wrześniu 1999 syryjskie siły bezpieczeństwa aresztowały wielu jego sympatyków i zajęły prywatną rezydencję w Latakii, gdzie doszło do starć z prywatną milicją Rifata al-Asada[3]. Jako konkurent Baszszara al-Asada był wymieniany również po śmierci Hafiza al-Asada w 2000. Wskazywano wówczas na obecność jego zwolenników w syryjskiej społeczności alawickiej oraz w wojsku syryjskim, jak również na związki z wpływowymi syryjskimi rodzinami i klanami, jakie nawiązał drogą swoich czterech małżeństw. Równocześnie Rifat al-Asad oskarżany był o alawicki szowinizm oraz o brutalność[3]. Ostatecznie jednak władzę w Syrii objął i skonsolidował Baszszar al-Asad[10].
Rifat al-Asad żyje co najmniej od 2010 w luksusowej posiadłości w Londynie, posiada również domy w Hiszpanii i we Francji[11]. W 2011, po wybuchu powstania przeciwko rządom Baszszara al-Asada, utworzył we Francji organizację opozycyjną i twierdził, że posiada szerokie poparcie w kraju. Twierdzenia te były traktowane przez analityków jako niewiarygodne[12].
W 2016 został we Francji oskarżony o korupcję; nałożono na niego zakaz opuszczania kraju[9].
Życie prywatne
[edytuj | edytuj kod]Rifat al-Asad pięciokrotnie zawierał związek małżeński. Poślubiał kolejno:
- Amirę al-Asad, alawitkę, swoją bliską kuzynkę,
- Sanę Machluf, alawitkę, kuzynkę żony Hafiza al-Asada Anisy Machluf,
- Radżę Bakarat, sunnitkę z zamożnej rodziny z Damaszku,
- Linę al-Chajjir, alawitkę z jednej z najznaczniejszych rodzin w tej społeczności[3]
- siostrę jednej z małżonek króla Arabii Saudyjskiej Abd Allaha[13].
Ze związków tych na świat przyszły córki Tumadir, Tamadin i Lama oraz synowie Mudar[3], Silwa[12] i Ribal[11].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Zdanowski J.: Historia Bliskiego Wschodu w XX wieku. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 2010, s. 240. ISBN 978-83-04-05039-6.
- ↑ a b c d S. M. Moubayed, Steel & Silk. Men and Women who shaped Syria 1900-2000, Cune Press, 9781885942418, s.155-159
- ↑ a b c d e f g h Dossier: Rifaat Assad
- ↑ P. Seale, Asad of Syria. The Struggle for the Middle East, University of California Press, Berkeley-Los Angeles 1989, ISBN 0-520-06667-7, s. 150-152.
- ↑ a b Zdanowski J.: Historia Bliskiego Wschodu w XX wieku. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 2010, s. 245. ISBN 978-83-04-05039-6.
- ↑ a b c d e f g h Fyderek Ł.: Pretorianie i technokraci w reżimie politycznym Syrii. Kraków: Księgarnia Akademicka, 2011, s. 57-59. ISBN 978-83-7638-111-4.
- ↑ Lesch D.: Syria. The Fall of the House of Assad. New Haven & London: Yale University Press, 2012, s. 104.
- ↑ van Dam N.: The Struggle for Power in Syria. Politics and Society under Asad and the Ba'ath Party. London: I. B. Tauris, 2011, s. 105-106. ISBN 978-1-84885-760-5.
- ↑ a b France charges Rifaat al-Assad with corruption [online], www.aljazeera.com [dostęp 2016-06-29].
- ↑ Fyderek Ł.: Pretorianie i technokraci w reżimie politycznym Syrii. Kraków: Księgarnia Akademicka, 2011, s. 140-141. ISBN 978-83-7638-111-4.
- ↑ a b G. Rayner, Syria's 'Butcher of Hama' living in £10 million Mayfair townhouse
- ↑ a b V. Walt, Enter the Uncle: An Aging Assad Relative Joins the Syrian Fray
- ↑ Bar S.: Bashar's Syria: the Regime and its Strategic Worldview. herzliyaconference.org, 2006. s. 357-359. [dostęp 2014-08-29]. (ang.).