Refleksologia (pseudonauka)

Zobacz też: inne znaczenia wyrazu „refleksologia”.

Ten artykuł opisuje teorie, metody lub czynności niezgodne ze współczesną wiedzą medyczną.

Refleksologia lub terapia „zonowa” – zaliczana do medycyny alternatywnej, pseudonaukowa^[1] metoda rzekomego leczenia różnych schorzeń poprzez uciskanie odpowiednich obszarów powierzchni ciała zwanych refleksami, które znajdują się na stopach i dłoniach. Według tej metody, narządy wewnętrzne i części ciała mają być powiązane z określonymi obszarami powierzchni ciała, których uciskanie za pomocą kciuka i palców ma rzekomo prowadzić do poprawy funkcjonowania danego organu lub części ciała. Według osób praktykujących refleksologię, owe masaże mają wspomagać proces tzw. „samoleczenia”. Nie ma żadnych badań ani uznanych teorii naukowych które dawały by podstawy do uznania istnienia tych mechanizmów^[2].

Według pseudonaukowych teorii refleksologii ciało ludzkie dzieli się na 10 pionowych stref, po pięć z każdej strony ciała, zwanych zonami, które biegną od czubka głowy do stóp i rąk, gdzie znajdują swoje zakończenie w obszarach refleksów. Organ obecny w jednej lub dwu zonach, ma odpowiadający mu obszar refleksów w tej samej strefie na stopach i dłoniach. Refleksologia twierdzi, że refleksolog może, dotykając dłoni lub stóp, wyczuć stany chorobowe w odpowiadających im zonach ciała. Ponadto może, przez masowanie bądź uciskanie odpowiednich punktów, powodować przepływ do organów energii, krwi, składników odżywczych i impusów nerwowych, poprawiając ich stan^[1].

Niektórzy refleksologowie składają skromniejsze deklaracje, twierdząc, że liczne zaburzenia zdrowia mają swoje źródło w stresach wpływających na narządy, a refleksolog pomaga klientowi poprzez redukcję tego stresu^[1].

Nie ma żadnych badań ani uznanych teorii naukowych które dawały by podstawy do istnienia tych mechanizmów ani skuteczności działań refleksologów^[2].

Według zwolenników tej metody początki refleksologii sięgają starożytności, kiedy to w Egipcie i Chinach praktykowano zabiegi podobne do współczesnej refleksologii^[2].

Refleksologia w USA pojawiła się w 1913 roku, kiedy to laryngolog William H. Fitzgerald (1872-1942) wymyślił ją i zaczął promować jako „terapię zonową”. Od niego pochodzi podział ciała na 10 stref. Eunice D. Ingham (1899-1974) rozwinęłą ją dalej w latach trzydziestych i czterdziestych XX wieku, koncentrując się na stopach. Mildred Carter, uczennica tej ostatniej, zaczęła propagować refleksologię stóp jako cudowną metodę leczniczą^[1].

Pomimo pseudonaukowych podstaw, od 2005 roku refleksolog jest w Polsce zakwalifikowany przez Ministerstwo Rozwoju, Pracy i Technologii jako zawód pod kodem 323011, razem z innymi zawodami z tej kategorii, takimi jak np. akupunkturzysta. W zawodzie tym preferowane jest wykształcenie na poziomie średnim, np. w zawodzie pokrewnym (szkolnym) technik masażysta, oraz ukończenie kursów i szkoleń z zakresu refleksologii. Zawód refleksolog nie jest zawodem medycznym, nie jest wymagany ściśle określony kierunek wykształcenia. W ramach systemu kształcenia zawodowego w Polsce nie przygotowuje się kandydatów do pracy w zawodzie. Szkolenia z zakresu refleksologii oferują komercyjne firmy szkoleniowe i centra szkolenia zawodowego^[3].

Autor raportu^[1] zwraca uwagę, że refleksolog praktykujący w USA, który twierdzi że diagnozuje bądź leczy choroby, potencjalnie może zostać pociągnięty do odpowiedzialności za uprawianie medycyny bez uprawnień. Ponadto w niektórych stanach USA licencjonowany jest zawód masażysty; w tych jurysdykcjach refleksolog może odpowiadać za nielicencjonowane uprawianie tej profesji, nawet jeśli nie składa żadnych deklaracji. Znany amerykański ośrodek kształcenia refleksologów, International Institute of Reflexology mieszczący się w St. Petersburg na Florydzie twierdzi, że refleksologia jest wyjątkową praktyką, której nie można traktować jako medycyny bądź masażu^[1].

Refleksologia nie jest skuteczną metodą leczniczą. Naukowa, poparta dowodami wiedza medyczna nie daje podstaw do przyjęcia, że propagowane przez refleksologów masaże mogą przynieść istotne korzyści dla zdrowia osób chorych, poza efektem placebo. Zauważa się, że korzystanie z metod tzw. medycyny alternatywnej, do których należy refleksologia, w przypadkach wielu poważnych chorób może dawać chorym fałszywe poczucie bezpieczeństwa i opóźnić podjęcie przez nich innego, konwencjonalnego i skutecznego leczenia, które jest niezbędne do uratowania ich zdrowia lub życia^[4][5].

Metaanaliza wykazała jednak, że różne formy masażu pomagają w redukcji bólu związanego z chorobą nowotworową. Refleksologia okazała się najskuteczniejszą z nich, przy czym porównywano ją z masażem ciała i masażem aromatycznym^[6].

• akupresura
• akupunktura
• medycyna niekonwencjonalna
• pseudonauka

• Stowarzyszenie Refleksologów (ang.)
• Polski Instytut Refleksologii
• Międzynarodowa Rada Refleksologów (ang.)