Reforma

Reforma (łac. reformatio – przekształcenie) – proces ewolucyjnego, stopniowego i zwykle długotrwałego mający na celu wprowadzenie zmian^[1]. Reformy stanowią przeciwwagę i uzupełnienie zmian rewolucyjnych^[1].

Wprowadzana jest przez uchwalenie lub wydanie jednego lub kilku aktów prawnych (z reguły jest to ustawa parlamentu i rozporządzenia do niej), a następnie przez działania organów władzy wykonawczej.

Zasadność wprowadzenia reformy, jej długofalowe koszty i skutki społeczne często mogą być ocenione dopiero po wielu latach od jej wprowadzenia.

Powody reform

Do powodów, z jakich przeprowadzane są reformy należą:

niska efektywność systemu politycznego i jego otoczenia, stanowiąca podłoże realnych lub potencjalnych konfliktów społecznych;
żądania zmiany sposobów i rozmiarów dystrybucji dóbr, zgłaszane przez różne grupy społeczne
zwiększanie się liczby, natężenia i gwałtowności konfliktów społecznych, prowadzących do podważenia istniejącego porządku społecznego;
pojawienie się formułowanych wewnątrz elity władzy postulatów wprowadzenia zmian;
przenikanie wzorów i praktycznych regulacji życia społecznego istniejących w otoczeniu międzynarodowym.

Klasyfikacja reform

Według źródła i przyczyn pojawiania się impulsu zmian:

reformy prewencyjne – podjęte odgórnie przez ośrodek władzy, w celu niedopuszczenia do ewentualnej eskalacji niepożądanych sprzeczności i konfliktów, które grożą osłabieniem lub destrukcją systemu politycznego;
reformy wymuszone – będące rezultatem wcześniejszego wystąpienia oddolnych działań podejmowanych przez niezadowolone grupy społeczne.

Według kryterium skutków przekształceń:

reformy adaptacyjne – przystosowujące system polityczny i jego instytucje do otoczenia:
- regulujące – porządkujące i ukierunkowujące procesy zmian o żywiołowym charakterze;
- innowacyjne – wprowadzające do systemu nowe rozwiązania zwiększające jego skuteczność;
ze względu na stosunek przyjętych kryteriów postępu społecznego:
- wsteczne – cofające postęp społeczny, odbierające całemu społeczeństwu lub jego części zdobycze postępu;
- stabilizujące – umacniające istniejący stan rzeczy w państwie;
- postępowe – umożliwiające czy przyśpieszające postęp społeczny;
z uwagi na ich miejsce w czasie rewolucji:
- częściowo rozładowujące napięcie rewolucyjne;
- przygotowujące rewolucję;
- umacniające przesłanki rewolucji.

Konsekwencje reformy

Analiza przebiegu reformy pozwala na wskazanie jej konsekwencji dla systemu politycznego i zakresu władzy posiadanego przez podmiot inicjujący reformę. Reforma może dla niego oznaczać:

zwiększenie zakresu władzy;
utrzymanie dotychczasowego stanu posiadania;
dokonanie dobrowolnej lub przymuszonej delegacji części swych uprawnień władczych na rzecz innego podmiotu;
zmuszenie do podziału kompetencji władczych lub oddania większości z nich;
utracenie władzy w wyniku nieprzewidzianych konsekwencji reformy.

Zobacz też

Przypisy

↑ ^a ^b Reforma, [w:] JoannaJ. Marszałek-Kawa JoannaJ., DanutaD. Plecka DanutaD. (red.), Leksykon wiedzy politologicznej, Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, 2018, s. 398–399, ISBN 978-83-66220-26-3, OCLC 1091293670 .

Bibliografia

J. Kowalski, W. Lamentowicz, P. Winczorek, Teoria państwa i prawa, Warszawa 1981.
W. Lamentowicz, Funkcje systemu a żywiołowa dynamika makrostruktur życia społecznego, Warszawa 1978.
W. Lamentowicz, Kapitalizm i reformy społeczne, Warszawa 1987.
R. Cichocki, Społeczne ramy reformy, w: Między przeszłością a przyszłością, pod redakcją J. Włodarka, Poznań 1998.

[Leksykon-1] Reforma, [w:] JoannaJ. Marszałek-Kawa JoannaJ., DanutaD. Plecka DanutaD. (red.), Leksykon wiedzy politologicznej, Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, 2018, s. 398–399, ISBN 978-83-66220-26-3, OCLC 1091293670 .

[1]