[go: up one dir, main page]

Przejdź do zawartości

Radziki Duże

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Radziki Duże
wieś
Ilustracja
Kościół św. Katarzyny
Państwo

 Polska

Województwo

 kujawsko-pomorskie

Powiat

rypiński

Gmina

Wąpielsk

Liczba ludności (III 2011)

663[2]

Strefa numeracyjna

56

Kod pocztowy

87-337[3]

Tablice rejestracyjne

CRY

SIMC

0850394

Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko centrum u góry znajduje się punkt z opisem „Radziki Duże”
Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego
Mapa konturowa województwa kujawsko-pomorskiego, po prawej znajduje się punkt z opisem „Radziki Duże”
Położenie na mapie powiatu rypińskiego
Mapa konturowa powiatu rypińskiego, u góry po lewej znajduje się punkt z opisem „Radziki Duże”
Położenie na mapie gminy Wąpielsk
Mapa konturowa gminy Wąpielsk, blisko centrum u góry znajduje się punkt z opisem „Radziki Duże”
Ziemia53°09′53″N 19°16′32″E/53,164722 19,275556[1]

Radziki Dużewieś (dawniej miasto) w Polsce położona w województwie kujawsko-pomorskim, w powiecie rypińskim, w gminie Wąpielsk.

Radziki Duże uzyskały lokację miejską w 1784 roku, zdegradowane przed 1825 rokiem[4]. Do 1954 roku miejscowość była siedzibą gminy Radziki Duże. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa toruńskiego. Według Narodowego Spisu Powszechnego (III 2011 r.) liczyła 663 mieszkańców[2]. Jest trzecią co do wielkości miejscowością gminy Wąpielsk.

Zabytki

[edytuj | edytuj kod]

Wieś Radziki Duże słynie z legendarnych ruin zamkowych oraz ze znajdującego się w ich sąsiedztwie klasycystycznego dworu wzniesionego w połowie XIX wieku. Również z powodu spękanej od starości kopii obrazu Guido Reniego znajdującego się obecnie w kościele św. Katarzyny.

Ruiny zamku
Dwór Przeciszewskich, obecnie budynek gminnej szkoły, dawniej siedziba Gimnazjum im. Tony'ego Halika.
Pomnik ośmiu powstańców styczniowych poległych w bitwie pod Bolesławicami 29 marca 1864 r., na cmentarzu parafialnym w Radzikach Dużych
Grób Walentego Siemiątkowskiego herbu Jastrzębiec, ur. 13.02.1818, zm. 1.03.1888, powstańca styczniowego na cmentarzu parafialnym w Radzikach Dużych

W Radzikach Dużych znajdują się ruiny zamku, który powstał pod koniec XIV wieku, lub po roku 1413. Wybudowała go rodzina Radzikowskich, którzy wcześniej nosili nazwisko Ogończykowie. Zamek w 1510 r. został przebudowany przez ostatniego z rodu Mikołaja Radzikowskiego, potem znalazł się w rękach Radziwiłłów. W czasie wojen szwedzkich uszkodzony popadł w ruinę. Obiekt reprezentował najprostszy typ rycerskiej siedziby obronnej, gdzie budynek mieszkalny obwiedziono murem obronnym z wykorzystaniem jednego boku jako oparcia. Pierwotnie dostępu do zamku broniła mokra fosa nawadniana z zanikającego obecnie stawu. Budulcem użytym przez budowniczych zamku była cegła, którą układano w układzie wendyjskim i gotyckim, a do podmurówki użyto kamienia polnego. Zamek był założony na planie kwadratu 28,8 × 28,8 m. Wjazd do zamku prowadził od strony północno-zachodniej przez przedbramie. „Wizyta” Szwedów w XVII wieku sprawiła, że zamek stracił na znaczeniu i zaczął popadać w ruinę. Ostatecznie opuszczony ok. 1770[5].

Kościół św. Katarzyny

[edytuj | edytuj kod]

Kościół parafialny św. Katarzyny z przełomu XIV/XV wieku, gotycki, usytuowany na niewielkim wzniesieniu, w otoczeniu kręgu starych drzew. W zakrystii i kruchcie sklepienie kolebkowe. W 1887 r. budowlę odnowiono, neogotycyzując szczyty[6]. W kruchcie kościoła znajduje się epitafium poświęcone poległym w 1920 r. Na cmentarzu znajduje się pomnik powstańców styczniowych z 1864 r.

Dwór wzniesiony w 2. połowie XIX wieku przez Przeciszewskich, o cechach klasycystycznych, murowany z cegły, z czterokolumnowym portykiem w fasadzie.

Legendy

[edytuj | edytuj kod]

Przekleństwo matki

[edytuj | edytuj kod]

W czasach Władysława Łokietka, kiedy Polska została zaatakowana przez Krzyżaków, na zamku w Radzikach Dużych mieszkała matka z synem. Syn ten, w zamian za obietnicę otrzymania władzy nad zamkiem, wyjawił Krzyżakom tajemne przejście prowadzące do budynku. Nieprzyjaciel, po zdobyciu obiektu, spełnił przyrzeczenie. Zrozpaczona matka przeklęła syna-zdrajcę. Gdy wieść o zagarnięciu zamku w Radzikach Dużych dotarła do króla Łokietka, zebrał on armię, odbił budowlę z rąk Krzyżaków, a zdrajcę skazał na karę obcięcia członków. Ciało zdrajcy pochowano w trzech różnych miejscach, w których – jako przestrogę dla innych – usypano trzy kopce (istnieją one do dnia dzisiejszego). Stąd właśnie nazwa Trzy Kopce.

Legenda o podziemnym krużganku

[edytuj | edytuj kod]

W czasach, gdy na Rzeczpospolitą napadali Szwedzi i mieszkańcy miasta Golubia odmówili zapłaty nałożonej dodatkowo kontrybucji, wojska szwedzkie uwięziły ludność golubską na dziedzińcu zamkowym. Dopiero duch Anny Wazówny wskazał więźniom podziemne przejście do drugiego zamku w Radzikach Dużych. Kiedy Szwedzi zaczęli ścigać uciekających Golubian, ziemia zadrżała i ogromny głaz, wpadając do rzeki Drwęcy załamał tajemne przejście – w ten właśnie sposób została odcięta droga ścigającym. Szwedzi, dowiedziawszy się o tym dziwnym wydarzeniu pośpiesznie opuścili Golub. Zaś ów głaz do dzisiaj leży w Drwęcy.

Inne informacje

[edytuj | edytuj kod]

Radziki Duże leżą na Drodze św. Jakuba, jednego z najważniejszych chrześcijańskich szlaków pielgrzymkowych na świecie prowadzącego do Santiago de Compostella w Hiszpanii. Przez miejscowość biegnie 20. etap[7] szlaku Camino Polaco[8], jednego ze szlaków Drogi św. Jakuba w Polsce[9][10].

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 114292
  2. a b GUS: Ludność – struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.
  3. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 1086 [zarchiwizowane 2022-10-26].
  4. Robert Krzysztofik, Lokacje miejskie na obszarze Polski. Dokumentacja geograficzno-historyczna, Katowice 2007, s. 64–65.
  5. Kujawsko-Pomorskie. Te zamki strzegły Polski przed Krzyżakami
  6. Radziki Duże | Kujawsko-pomorskie.travel [online], kujawsko-pomorskie.travel [dostęp 2018-02-03].
  7. Camino Polaco. Etap 20 [online], Droga św. Jakuba w Polsce - www.camino.net.pl [dostęp 2024-08-28] (pol.).
  8. Camino Polaco [online], Droga św. Jakuba w Polsce - www.camino.net.pl, 13 marca 2024 [dostęp 2024-08-28] (pol.).
  9. Camino Polaco – Szlak Św. Jakuba w Polsce [online], 28 sierpnia 2024 [dostęp 2024-08-28] (pol.).
  10. Droga św. Jakuba w Polsce [online], Droga św. Jakuba w Polsce - www.camino.net.pl [dostęp 2024-08-28] (pol.).

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • M. Krajewski, A. Mietz, Zabytki ziemi dobrzyńskiej, Włocławek 1996.
  • F. S. Dmochowski, Przekleństwo matki, wstęp i przypisy M. Krajewski, Rypin 2011.

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]