[go: up one dir, main page]
Przejdź do zawartości

Rojnik (roślina)

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Rojnik
Ilustracja
Rojnik wielkokwiatowy
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

Saxifraganae

Rząd

skalnicowce

Rodzina

gruboszowate

Rodzaj

rojnik

Nazwa systematyczna
Sempervivum L.
Sp. Pl. 464. 1753
Typ nomenklatoryczny

Sempervivum tectorum L.[3]

Synonimy
  • Diopogon Jord. & Fourr.
  • Jovibarba (DC.) Opiz
  • × Jovivum G.D.Rowley
  • Sempervivella Stapf[4]
Zasięg
Mapa zasięgu
Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons
Hasło w Wikisłowniku
Rojnik pajęczynowaty

Rojnik (Sempervivum L.) – rodzaj roślin należący do rodziny gruboszowatych. W szerokim ujęciu należy tu ok. 50 gatunków[4]. Rośliny te łatwo się między sobą krzyżują[5]. W niektórych ujęciach mieszańce i taksony wewnątrzgatunkowe były podnoszone do rangi gatunku i w efekcie wyróżniano w obrębie rodzaju nawet do ok. 100 gatunków[6]. Rośliny te występują naturalnie w Europie, poza tym w północno-zachodniej Afryce i południowo-zachodniej Azji. W Polsce, w zależności od ujęcia systematycznego rośnie od 2 do 4 gatunków[7]. Rośliny te zawierają alkaloidy, w tym nikotynę. Wykorzystywane były leczniczo, poza tym uprawiane są jako ozdobne, zwłaszcza w ogrodach skalnych. Znanych jest ponad tysiąc odmian ozdobnych w obrębie tego rodzaju. Odmiany pochodzenia mieszańcowego zaliczane są do zbiorowego gatunku rojnik ogrodowy Sempervivum ×hybridum hort.[7] Dawniej rośliny te sadzone były też na dachach w celu stabilizacji dachówek. Wierzono przy tym, że chronią budynki przed uderzeniami piorunów[8].

Naukowa nazwa rodzajowa oznacza w łacinie „zawsze żywy”[6].

Rozmieszczenie geograficzne

[edytuj | edytuj kod]

Zasięg rodzaju obejmuje Europę bez jej północnej części (aczkolwiek rosną tam przedstawiciele rodzaju jako gatunki introdukowane), Maroko, Kaukaz, Azję Mniejszą, Iran i zachodnie Himalaje[4]. W Stanach Zjednoczonych rośnie introdukowany rojnik murowy Sempervivum tectorum[6].

Gatunki flory Polski[7]

W ujęciu włączającym tu gatunki z sekcji Jovibarba należą tu także:

Pierwsza nazwa naukowa według listy krajowej[7], druga – obowiązująca według bazy taksonomicznej Plants of the World online[4]

  • rojownik pospolity, rojnik pospolity Jovibarba sobolifera (Sims) Opiz ≡ Sempervivum globiferum subsp. globiferum
  • rojownik włochaty, rojnik włochaty Jovibarba hirta (L.) Opiz ≡ Sempervivum globiferum subsp. hirtum (L.) 't Hart & Bleij

Morfologia

[edytuj | edytuj kod]
Sempervivum × funckii
Pokrój
Rośliny zielne, nagie lub owłosione, wieloletnie, ale monokarpiczne (zamierają po kwitnieniu i owocowaniu). Nierozgałeziony pęd kwiatostanowy osiąga do 10–60 cm wysokości[6][5].
Liście
Skrętoległe, siedzące, niepodzielone, grube, mięsiste, na brzegach orzęsione, tworzące rozety liściowe[6][5].
Kwiaty
Zebrane w szczytowe wierzchotki. Kwiaty siedzące lub na krótkich szypułach (do 5 mm). Płatki korony w liczbie 6–12, są całobrzegie, czerwone, w nasadzie zrośnięte z sobą oraz z pręcikami (jest ich dwa razy więcej od płatków)[6].
Owoce
Wyprostowane mieszki zawierające liczne elipsoidalne i żebrowane nasiona[6].

Systematyka

[edytuj | edytuj kod]
Pozycja systematyczna

Rodzaj wyodrębniany jest w plemię Semperviveae i stanowi jeden z 5 głównych kladów w obrębie podrodziny Sempervivoideae w rodzinie gruboszowatych Crassulaceae[9]. Alternatywnie włączany był do plemienia Sedeae w podrodzinie Sedoideae (odpowiadającej Sempervivoideae)[10]. W szerokim ujęciu rodzaju jest on jedynym przedstawicielem plemienia Semperviveae i wówczas dzielony jest na dwie sekcje Jovibarba i Sempervivum[10][9]. Alternatywnie obie sekcje są podnoszone do rangi odrębnych rodzajów[7].

Wykaz gatunków[4][11]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-07-11] (ang.).
  3. ↑ Index Nominum Genericorum. [dostęp 2009-03-09].
  4. ↑ a b c d e Sempervivum L., [w:] Plants of the World online [online], Royal Botanic Gardens, Kew [dostęp 2023-02-14].
  5. ↑ a b c Wielka Encyklopedia Przyrody. Rośliny kwiatowe. Warszawa: Muza SA, 1998, s. 143. ISBN 83-7079-778-4.
  6. ↑ a b c d e f g Richard A. Lis: Sempervivum Linnaeus. [w:] Flora of North America [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2014-05-11].
  7. ↑ a b c d e Zbigniew Mirek i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 164, ISBN 978-83-62975-45-7.
  8. ↑ David J. Mabberley, Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 847, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200.
  9. ↑ a b Thibaud F.E. Messerschmid i inni, Linnaeus's folly – phylogeny, evolution and classification of Sedum (Crassulaceae) and Crassulaceae subfamily Sempervivoideae, „Taxon”, 69 (5), 2020, s. 892-926, DOI: 10.1002/tax.12316 [dostęp 2023-02-12].
  10. ↑ a b Genus Sempervivum L., [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [online], USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System [dostęp 2023-02-14].
  11. ↑ Wiesław Gawryś: Słownik roślin zielnych. Kraków: officina botanica, 2008, s. 164-165. ISBN 978-83-925110-5-2.
  12. ↑ Wiesław Gawryś: Słownik roślin zielnych. Kraków: officina botanica, 2008, s. 107. ISBN 978-83-925110-5-2.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Rojnik_(roślina)&oldid=74762332”