Piotr Sosialuk

Piotr Sosialuk

„Paweł”

podpułkownik piechoty
Data i miejsce urodzenia	28 stycznia 1892 Suchodoły
Data i miejsce śmierci	2 lipca 1940 Fort Krzesławicki
Przebieg służby
Lata służby	1912–1940
Siły zbrojne	Armia Austro-Węgier Wojsko Polskie Służba Zwycięstwu Polski
Jednostki	73 Pułk Piechoty
Stanowiska	dowódca pułku
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa wojna polsko-bolszewicka II wojna światowa kampania wrześniowa
Odznaczenia
Multimedia w Wikimedia Commons

Piotr Sosialuk ps. „Paweł” (ur. 28 stycznia 1892 w Suchodołach, zm. 2 lipca 1940 w Forcie Krzesławickim) – podpułkownik piechoty Wojska Polskiego, kawaler Orderu Virtuti Militari.

Urodził się 28 stycznia 1892 roku w Suchodołach, w ówczesnym powiecie brodzkim Królestwa Galicji i Lodomerii. Kształcił się w C. K. Gimnazjum im. Rudolfa w Brodach, w którym w 1912 zdał egzamin dojrzałości^[1]. Od 1908 roku należał do tajnej organizacji młodzieży uczącej się, która później przekształciła się w Drużynę Strzelecką. Od października 1912 roku, jako jednoroczny ochotnik, służył w austriackim 30 pułku piechoty we Lwowie. W 1913 roku rozpoczął studia na Wydziale Prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego, które musiał przerwać wraz z wybuchem I wojny światowej.

Zmobilizowany 1 sierpnia 1914 roku do swojego pułku, wziął udział w walkach pod Janowem, Lwowem, Przemyślem i Gorlicami. 1 lipca 1915 roku został mianowany podporucznikiem rezerwy piechoty^[2]. Od sierpnia 1915 roku walczył na froncie serbskim i czarnogórskim, skąd w maju 1916 roku został ponownie przydzielony do kadry 30 pułku piechoty. W sierpniu 1916 roku wyjechał na front włoski, gdzie walczył nad Isonzo. W lipcu 1917 roku przebywał na froncie rumuńskim. 1 sierpnia 1917 roku został mianowany porucznikiem rezerwy piechoty^[3]. Następnie walczył na froncie włoskim, pod Caporetto i Udine. W październiku 1918 roku dostał się do angielskiej niewoli.

20 grudnia 1918 r., po zwolnieniu z niewoli, wstąpił w obozie La Mandria di Chivasso do organizującego się polskiego pułku im. Francesco Nullo. W lutym 1919 r. wyjechał wraz z pułkiem do Francji do tworzącej się armii gen. J. Hallera, gdzie rozpoczęto formowanie polskiego 8 pułku strzelców. Wraz z całą Błękitną Armią - przez Frankfurt, Koblencję, Łódź i Kalisz – przybył w maju 1919 r. do Modlina. 28 czerwca 1920 r. dowodząc I batalionem, wymaszerował z 50 pułkiem Strzelców Kresowych na front galicyjski, gdzie wziął udział w ofensywie, walczył pod Tarnopolem, Jampolem, Zasławiem, Starokonstantynowem i Ostropolem. Następnie brał udział w wyprawie kijowskiej, walkach odwrotowych po Lwów, zaczepnych na Zamość i Wołyń, skończył swój szlak bojowy wraz z zawieszeniem broni w Równem.

3 maja 1922 roku został zweryfikowany w stopniu kapitana ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 roku i 361. lokatą w korpusie oficerów piechoty, a jego oddziałem macierzystym był nadal 50 pułk piechoty w Kowlu^[4]. 10 lipca 1922 roku został zatwierdzony na stanowisku pełniącego obowiązki dowódcy batalionu^[5]. W 1923 roku pełnił obowiązki dowódcy batalionu sztabowego, a w latach 1924–1925 był kwatermistrzem pułku^[6][7][8]. 1 grudnia 1924 roku został mianowany majorem ze starszeństwem z dniem 15 sierpnia 1924 roku i 110. lokatą w korpusie oficerów piechoty^[9]. W styczniu 1926 został przesunięty ze stanowiska kwatermistrza na stanowisko dowódcy II batalionu^[10], a w marcu tego roku zatwierdzony na stanowisku oficera przysposobienia wojskowego^[11]. 11 października 1926 roku został przesunięty na stanowisko dowódcy I batalionu^[12]. Następnie został przeniesiony do 11 pułku piechoty w Tarnowskich Górach na stanowisko dowódcy II batalionu, detaszowanego w Szczakowej^[13]. 28 stycznia 1931 roku został przeniesiony do Korpusu Ochrony Pogranicza na stanowisko dowódcy batalionu^[14][15]. Od 10 lutego 1931 roku dowodził baonem KOP „Podświle”. 24 stycznia 1934 roku został awansowany na podpułkownika ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1934 roku i 4. lokatą w korpusie oficerów piechoty^[16]. 30 maja 1934 roku został dowódcą baonu KOP „Niemenczyn”. W marcu 1935 roku został przeniesiony z KOP do 73 pułku piechoty w Katowicach na stanowisko zastępcy dowódcy pułku^[17]. W 1938 roku został mianowany dowódcą tego oddziału.

Podczas kampanii wrześniowej 1939 roku dowodził 73 pułkiem piechoty. Został ranny i przebywał w szpitalu w Tomaszowie Lubelskim, następnie został przewieziony do Szpitala Bonifratrów w Krakowie, skąd uciekł.

Pozostał w kraju i włączył się do pracy konspiracyjnej w Służbie Zwycięstwu Polski, pod pseudonimem „Paweł". Był doradcą komendanta Okręgu Krakowskiego płk. dypl. Juliana Filipowicza „Poboga". Od marca 1940 r. miał objąć funkcji komendanta projektowanego podokręgu cieszyńsko-zaolziańskiego Związku Walki Zbrojnej. W kwietniu 1940 r. został przypadkowo aresztowany w Krakowie. Początkowo był przesłuchiwany w siedzibie Gestapo, następnie w więzieniu na Montelupich. Wysunięto przeciwko niemu oskarżenie o inicjowanie działania grup terrorystycznych, mordujących Niemców na Górnym Śląsku. Wyrokiem Sondergerichtu został skazany na karę śmierci i 2 lipca 1940 r. rozstrzelany w Forcie Krzesławickim pod Krakowem^[18][19][20]. Pośmiertnie został awansowany na pułkownika.

• Krzyż Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari nr 12777 (za kampanię wrześniową, pośmiertnie)
• Krzyż Walecznych – 1922
• Złoty Krzyż Zasługi – 10 listopada 1938 roku „za zasługi w służbie wojskowej”^[21]
• Medal Niepodległości – 24 października 1931 roku „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”^[22]
• Brązowy Medal za Długoletnią Służbę - 1938
• Srebrny Medal za Długoletnią Służbę – 1939
• Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921 - 1928
• Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości – 1928
• Signum Laudis Brązowy Medal Zasługi Wojskowej z mieczami na wstążce Krzyża Zasługi Wojskowej
• Srebrny Medal Waleczności 2 klasy
• Krzyż Pamiątkowy Mobilizacji 1912-1913 (niem. Erinnerungskreuz an den Mobilisierung 1912-1913)

• Ranglisten des kaiserlichen und königlichen Heeres 1916. Wiedeń: 1916.
• Ranglisten des kaiserlichen und königlichen Heeres 1918. Wiedeń: 1918.
• Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2016-02-15].
• Lista starszeństwa oficerów zawodowych. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1922.
• Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
• Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
• Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928.
• Rocznik Oficerski 1932. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1932.
• Arkadiusz Dominiec, Marcin Bojdoł, Piotr Skupień „Wielka Księga Piechoty Polskiej t-23, ISBN 978-83-7945-615-4
• Włodzimierz Kozłowski, Pułkownik Piotr Sosialuk: żołnierz Września i konspiracji (1892-1940). Zarys biografii, "Zeszyty Tarnogórskie" 1998, nr 32.
• http://krakowianie1939-56.mhk.pl/pl/archiwum,1,sosialuk,5294.chtm
• http://www.muzeum-slask1939.pl/content/8

• Piotr Sosialuk: Zarys historji wojennej 50-go Pułku Strzelców Kresowych (1929) w bibliotece Polona