Palaeopycnogonides
Palaeopycnogonides | |
Charbonnier, Vannier et Riou, 2007 | |
Okres istnienia: jura | |
Systematyka | |
Domena | |
---|---|
Królestwo | |
Typ | |
Podtyp | |
Gromada | |
Podgromada | |
Rząd | |
Rodzina |
Palaeopycnogonidae |
Rodzaj |
Palaeopycnogonides |
Typ nomenklatoryczny | |
Palaeopycnogonides gracilis Charbonnier, Vannier et Riou, 2007 |
Palaeopycnogonides – wymarły rodzaj kikutnic z rzędu Pantopoda, jedyny z monotypowej rodziny Palaeopycnogonidae. Obejmuje tylko jeden opisany gatunek, Palaeopycnogonides gracilis. Żył w jurze.
Taksonomia i ewolucja
[edytuj | edytuj kod]Rodzaj i gatunek typowy opisane zostały po raz pierwszy w 2007 roku przez Sylvaina Charbonniera, Jean Vanniera i Bernarda Riou na łamach „Proceedings of the Royal Society B”[1][2]. Opisu dokonano na podstawie datowanych na wczesny kelowej skamieniałości odnalezionych w La Voulte Lagerstätte na terenie Ravin des Mines w pobliżu La Boissine w gminie La Voulte-sur-Rhône francuskiego departamentu Ardèche. Nazwa rodzajowa to połączenie członu palaeo-, oznaczającego „pradawny”, z nazwą naukową kikutnic (Pycnogonida). Epitet gatunkowy oznacza po łacinie „smukły” i odnosi się nie tylko do kształtu zwierzęcia, ale także do poziomu Macrocephalites gracilis (ang. Gracilis ammonite Biozone), w którym odnaleziono materiał typowy. Charbonnier i inni wspominają w publikacji ponad 50 okazów przyporządkowanych do P. gracilis, z których trzy wyznaczono paratypami[1]. Prowadząca do pirytyzacji działalność bakterii połączona z szybkim zagrzebaniem szczątków w środowisku beztlenowym doprowadziła do zachowania w tych skamieniałościach trójwymiarowej budowy ciała, włącznie z częściami miękkimi[1][3]. W 2023 roku Romain Sabroux, Gregory D. Edgecombe, Davide Pisani i Russell J. Garwood dokonali na łamach „Papers in Palaeontology” redeskrypcji taksonu dzięki wykorzystaniu nieużytych przez wcześniejszych autorów technik – obrazowania z przekształceniem odbicia (RTI) oraz rentgenowskiej mikrotomografii komputerowej[3].
Autorzy oryginalnego opisu uznali Palaeopycnogonides za przypuszczalnego przedstawiciela rodziny Ammotheidae[1], odpowiadającej Ascorhynchoidea w klasyfikacji Rogera Bambera[4][3], wskazując jednak także na podobieństwa z Pycnogonidae[1] z nadrodziny Pycnogonoidea[4]. W 2007 roku Bamber zaklasyfikował omawiany rodzaj do podrodziny Palaeoendeinae z rodziny Endeidae w obrębie Phoxichilidoidea, sugerując nawet że Palaeopycnogonides może być synonimem Palaeoendeis[4]. W 2023 roku Sabroux i inni zreinterpretowali niektóre struktury opisane przez Charbonniera i innych oraz zdecydowali się na utworzenie dla Palaeopycnogonides nowej, monotypowej rodziny Palaeopycnogonidae w obrębie rzędu Pantopoda. Jako możliwych bliskich krewnych tejże wskazali oni Pycnogonidae, Endeidae lub rodzaj Queubus[3].
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]Kikutnica ta osiągała do około 18 mm długości ciała i do około 67 mm rozpiętości odnóży[1]. Korpus miała przysadzisty[3]. Cefalosoma (część głowowa) była około dziewięciokrotnie krótsza od sumarycznej długości ryjka i tułowia[1]. Nie stwierdzono obecności szczękoczułków (cheliforów) – musiały być zredukowane do postaci niewyraźnej lub całkiem zanikłe[3]. Na przedzie cefalosomy, w pobliżu nasady ryjka obecna była nabrzmiałość[3]. Charbonnier i inni interpretowali ją jako jednoczłonowe, zdrobniałe chelifory[1], jednak wg Sabroux i innych nie była parzysta. Kolejna, kopulasto sklepiona nabrzmiałość leżała pośrodku grzbietowej strony cefalosomy[3][1], i ją Charbonnier i inni interpretowali jako wzgórek oczny, choć same oczy nie są na skamieniałościach dostrzegalne[1]. Wg Sabroux i innych najprawdopodobniej to przednia nabrzmiałość stanowiła wzgórek oczny, podczas gdy środkowa była ornamentacją podobną do tej obecnej u niektórych gatunków z rodzajów Dromedopycnon i Pycnogonum. Przyjęcie środkowej nabrzmiałości jako wzgórka ocznego rodziłoby problem w interpretacji nabrzmiałości przedniej – podobnej cechy brak u jakichkolwiek innych kikutnic[3]. Ryjek był krótki, walcowaty, u nasady lekko nabrzmiały, na wierzchołku zaokrąglony, wyposażony w odsiebnie umieszczony, okrągłego kształty otwór gębowy[1][3]. Ryjek przypuszczalnie był ruchliwy, o czym świadczy ustawienie go pod różnymi kątami u różnych okazów[3]. Nogogłaszczki nie występowały lub były silnie zredukowane[1][3]. Przynajmniej u jednej płci występowały owigery, przypuszczalnie zbudowane z dziesięciu członów. Wskutek kolankowatego zagięcia między rzepką a udem ich forma była V-kształtna podobnie jak u Ammotheidae, Nymphonidae i Colossendeidae, inaczej zaś niż u Pycnogonidae i Endeidae[3]. Odnóża kroczne obecne były w liczbie czterech par, z których pierwsza leżała na cefalosomie, a pozostałe na tułowiu[3][1]. Wszystkie były podobne[1], stosunkowo tęgie[3], zbudowane z dziewięciu członów, z których ostatni tworzył pojedynczy pazur[1]. Tułów był przysadzisty[3], całkowicie podzielony na trzy prawie walcowate segmenty. Wyrostki boczne stykały się podstawami, dalej będąc oddzielonymi na mniej niż jedną swoją średnicę[3] i miały zaokrąglone guzki grzbietowe w częściach odsiebnych[1]. Odwłok był niewidoczny od strony grzbietowej. Po stronie brzusznej skamieniałości widoczna jest na ostatnim segmencie tułowia nabrzmiałość z dołkiem, które przypuszczalnie stanowiły przesunięty brzusznie (zwentralizowany) odwłok oraz odbyt[3].
Paleoekologia
[edytuj | edytuj kod]Zwierzę to zamieszkiwało górną część strefy batialnej stromych stoków kontynentalnych na zachodnich obrzeżach Tetydy, umieszczonych nad czynnym uskokiem La Voulte[3][1]. Występowało przypuszczalnie na głębokości około 200 m. Przystosowana do kroczenia po mulistym dnie budowa odnóży świadczy, że wchodziło w skład epibentosu. Osobniki Palaeopycnogonides cechowały się towarzyskością, tworząc zgrupowania o zagęszczeniu około 55 osobników na m². Ich pokarmem mogły być wężowidła, wieloszczety i drobne małże, których skamieniałości licznie współwystępują z tymi Palaeopycnogonides. Poza nimi w środowisku tym żyły pancerzowce z nadrodziny Erynoidea, przedstawiciele Thylacocephala o silnie zredukowanych oczach, frędzlikowce i wampirzyce[1].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r Sylvain Charbonnier, Jean Vannier, Bernard Riou. New sea spiders from the Jurassic La Voulte-sur-RhÔne Lagerstätte. „Proceedings of the Royal Society B. Biological Series”. 274 (1625). s. 2555-2561. DOI: 10.1098/rspb.2007.0848.
- ↑ Roger N. Bamber, Aliya El Nagar, Claudia P. Arango: Palaeopycnogonides Charbonnier, Vannier & Riou, 2007 †. [w:] PycnoBase. World Pycnogonida Database [on-line]. [dostęp 2023-11-05].
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s Romain Sabroux, Gregory D. Edgecombe, Davide Pisani, Russell J. Garwood First. New insights into the sea spider fauna (Arthropoda, Pycnogonida) of La Voulte-sur-Rhône, France (Jurassic, Callovian). „Papers in Palaeontology”. 9 (4), 2023. DOI: 10.1002/spp2.1515.
- ↑ a b c Roger N. Bamber , A holistic re-interpretation of the phylogeny of the Pycnogonida Latreille, 1810 (Arthropoda), [w:] Z.-Q. Zhang, W.A. Shear (red.), Linnean Tercentenary. Progress in invertebrate taxonomy, „Zootaxa”, 1668 (1), 2007, s. 295–312 .