Pomnik Lilli Wenedy w Krakowie
50°03′56″N 19°56′10″E/50,065556 19,936111 Pomnik Lilli Wenedy (2022) | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Miejsce | |
| Typ obiektu | |
| Projektant | |
| Fundator | |
| Data budowy |
1884 |
| Data odsłonięcia |
13 lipca 1884 |
| Ważniejsze przebudowy |
1897 |
Położenie na mapie Starego Miasta w Krakowie  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa małopolskiego  | |
Położenie na mapie Krakowa  | |
| 50°03′56″N 19°56′10″E/50,065556 19,936111
| |
Pomnik Lilli Wenedy w Krakowie – pomnik, wykonany według projektu Alfreda Dauna, przedstawiający postać Lilli Wenedy, stojący w północno-zachodniej części Plant w Krakowie, w Dzielnicy I Stare Miasto.
Historia
[edytuj | edytuj kod]W 1884 roku Henryk Jordan, w 35 rocznicę śmierci Juliusza Słowackiego, ufundował pomnik bohaterki jego utworu Lilla Weneda. Tragedia w pięciu aktach. Zaprojektował go Alfred Daun, a uroczyście odsłonięto go 13 lipca tego roku[1]. Monument usytuowano na skwerze na Plantach, w obrębie Ogrodu przy Floriance[a], w pobliżu gmachu Florianki oraz wylotów ulic św. Marka i Łobzowskiej[2].
Rzeźba została wykonana z kamienia pińczowskiego, lecz materiał ten okazał się niezbyt trwałym i uległ dosyć szybko zniszczeniu pod wpływem warunków atmosferycznych. W grudniu 1897 roku została zastąpiona odlew z brązu[b], również ufundowanym przez Jordana, a wykonanym według projektu Dauna[3]. Pomnik uznawano za dzieło upamiętniające samego Słowackiego[4].
W 2017 roku pomnik został poddany konserwacji, polegającej na wyczyszczeniu i zabezpieczeniu przed działaniem wody, ponadto odtworzono fragment węża, oplatającego postać bohaterki oraz naprawiono mosiężne druty, stanowiące struny jej harfy[5].
Opis
[edytuj | edytuj kod]Pomnik przedstawia Lillę Wenedę podczas gry na harfie, która uspokaja węże, grożące jej ojcu. Rzeźbę umieszczono na kamiennym, czworobocznym postumencie[4]. Pierwotna wersja pomnika, znana dzięki zdjęciom Ignacego Kriegera, z których przynajmniej jedno wykonał jesienią 1884 roku[6], pokazywała bohaterkę Słowackiego w pozycji siedzącej[4]. Zachowany po dziś posąg z brązu wyróżnia się od niej bardziej dynamicznym ujęciem: stojąca Lilia Weneda, oplatana przez węże, gwałtownym gestem wznosi swoją harfę ponad głowę[7].
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Uwagi
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Obejmuje odcinek Plant między ulicami Sławkowską a św. Tomasza, Torowska 2003 ↓, s. 110.
- ↑ Odlew wykonano w fabryce Dedrzeński, Królikowski i Loria z Podgórza, Torowska 2003 ↓, s. 57.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Encyklopedia Krakowa 2000 ↓, s. 789; Adamczewski 2003 ↓, s. 406.
- ↑ Encyklopedia Krakowa 2000 ↓, s. 789; Rożek 2000 ↓, s. 42; Adamczewski 2003 ↓, s. 406; Torowska 2003 ↓, s. 117.
- ↑ Encyklopedia Krakowa 2000 ↓, s. 789; Adamczewski 2003 ↓, s. 406; Torowska 2003 ↓, s. 57.
- ↑ a b c Encyklopedia Krakowa 2000 ↓, s. 789.
- ↑ Mrowiec 2017 ↓, ¶ „W przypadku Lilli...”.
- ↑ Mossakowska i Zeńczak 1984 ↓, s. 121; Krasnowolski 2018 ↓, s. 123,
- ↑ Mossakowska i Zeńczak 1984 ↓, s. 121; Encyklopedia Krakowa 2000 ↓, s. 789; Torowska 2003 ↓, s. 117.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Jan Adamczewski: Mała encyklopedia Krakowa. Kraków: „Hurnex”, 2003. ISBN 83-918802-0-6.
- Encyklopedia Krakowa. red. prowadzący Antoni Henryk Stachowski. Warszawa-Kraków: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2000, s. 789 (hasło Pomnik Lili Wenedy). ISBN 83-01-13325-2.
- Bogusław Krasnowolski: Krakowskie Planty. Zarys dziejów. Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych Universitas, 2018. ISBN 97883-242-3445-5.
- Wanda Mossakowska, Anna Zeńczak: Kraków na starej fotografii. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1984. ISBN 83-08-00873-9.
- Małgorzata Mrowiec: Lilla Weneda odzyska całego węża. Dziennik Polski, 2017-10-12. [dostęp 2023-11-18]. (pol.).
- Michał Rożek: Przewodnik po zabytkach i kulturze Krakowa. Wyd. 2. Warszawa-Kraków: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2000. ISBN 83-01-10989-0.
- Joanna Torowska: Planty krakowskie. Przewodnik dla nauczycieli. Kraków: Wydawnictwo MCDN, 2003. ISBN 83-88618-39-3.
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Ignacy Krieger: Pomnik Lilli Wenedy, Planty. Cyfrowy Thesaurus Muzeum Krakowa. [dostęp 2023-12-26]. (pol.). – zdjęcie pomnika z około 1885 roku
- Pomnik Lili Wenedy. Polska-org.pl. [dostęp 2023-11-18]. (pol.).