Polańczyk

Polańczyk
	wieś
	; Polańczyk, nabrzeże Jeziora Solińskiego
Państwo	Polska
Województwo	podkarpackie
Powiat	leski
Gmina	Solina
Liczba ludności (2022)	861
Strefa numeracyjna	13
Kod pocztowy	38-610
Tablice rejestracyjne	RLS
SIMC	0360603
	Położenie na mapie gminy Solina Polańczyk
	Położenie na mapie Polski Polańczyk
	Położenie na mapie województwa podkarpackiego Polańczyk
	Położenie na mapie powiatu leskiego Polańczyk
	49°22′11″N 22°25′16″E/49,369722 22,421111
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Strona internetowa

Polańczyk – wieś wczasowo-uzdrowiskowa w Polsce położona w województwie podkarpackim, w powiecie leskim, w gminie Solina^[4]^[5]. Od 30 grudnia 1999^[6] Polańczyk jest siedzibą władz gminy Solina (wcześniej siedzibą była Solina). Położony na zachodnim brzegu Jeziora Solińskiego.

Przy obwodnicy drogi wojewódzkiej nr 894 znajduje się rzymskokatolicki kościół parafialny w dawnej zabytkowej cerkwi.

Wieś prawa wołoskiego w latach 1551–1600, położona w ziemi sanockiej województwa ruskiego^[7]. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa krośnieńskiego.

Historia

Miejscowość wczasowo-uzdrowiskowa Polańczyk lokowano na prawie wołoskim w dobrach sobieńskich rodu Kmitów. Wieś istniała już w 1580 pod nazwą Polieszczańskie (od potoku Leszczyńskich). Wieś Poleszczańskie przypadła synowi siostry wojewody, Katarzyny Kmicianki (zamężnej za Andrzejem Stadnickim, kasztelanem sanockim) – Markowi Stadnickiemu (Jego brat Mikołaj Stadnicki otrzymał Myczków i Solinę). Nazwa tej miejscowości jest w orzeczeniu Królewskiego Trybunału Lubelskiego wydanego z 1655 w sprawie z powództwa Pobiedzińskich przeciw Stadnickim. Obecna nazwa przyjęła się pod koniec XVII wieku, kiedy właścicielami wsi byli Polańscy. Od 1674 nowym właścicielem wsi został Stanisław Zielonka herbu Jastrzębiec. Właścicielami ziemskimi byli tu również Hermanowscy, Gołębiowscy, Stadniccy, Balowie.

Pod koniec XVIII wieku cesarzowa Maria Teresa ofiarowała tutejszej parafii 8000 złotych reńskich. W dobie galicyjskiej właścicielami byli Karszniccy, Łempiccy, hr. Stanisław Ankwicz, hr. Sołtyk, Kazimierz Kuczkowski, Jan Indra, Ferdynand Wydra oraz Franciszek Cieśliński – ostatni właściciel wsi do 1945. W połowie XIX wieku właścicielami posiadłości tabularnej w Polańczyku byli Elżbieta Leszczyńska i inni współwłaściciele^[8].

Widok z Cypla na Jezioro Solińskie
Ulica Zdrojowa
Urząd Gminy

W II Rzeczypospolitej wieś w powiecie leskim województwa lwowskiego. 25 lipca 1945 nacjonaliści ukraińscy z OUN-UPA napadli na wieś, grabiąc polskie gospodarstwa i zabijając kilku Polaków^[9]. Po II wojnie światowej ze wsi wysiedlono ludność ukraińską i rusińską.

Po powstaniu Zalewu Solińskiego w latach 1961–1968 Polańczyk zmienił swoje oblicze. Na półwyspie położonym po wschodniej stronie Polańczyka otoczonym wodami jeziora zbudowano domy wczasowe i sanatoria.

Od 1974, na podstawie ustawy o uzdrowiskach, Polańczyk uznawany był za miejscowość posiadającą warunki do prowadzenia lecznictwa uzdrowiskowego, dzięki czemu mogły być prowadzone tu zakłady lecznictwa^[10]. W 1999 miejscowość została uznana za uzdrowisko^[11].

Uzdrowisko

W Polańczyku lecznictwo uzdrowiskowe rozpoczęto w 1974, natomiast status uzdrowiska posiada od 1999. Jest tu łącznie ponad 1200 miejsc dla kuracjuszy. W odwiertach występują wody wodorowęglanowo-chlorkowo-sodowo-bromkowe i jodkowe (nieeksploatowane). Polańczyk ma także bogatą bazę leczniczą. Leczy się tutaj m.in. choroby układu oddechowego i moczowego oraz choroby kobiece. Znajduje się tutaj wiele miejsc noclegowych i przystani żeglarskich. Miejscowość posiada dobrą bazę gastronomiczną.

Sanatorium Dedal
Park Zdrojowy
Hotel Eskapada

Zabytki

murowana cerkiew pw. św. Paraskewii (obecnie kościół) z ikoną Matki Boskiej z Łopienki
cmentarz z murowaną kaplicą dworską z 1909 fundacji rodziny Cieślińskich
kamienna kapliczka z XIX w. położona nad Jeziorem Solińskim

Inne

W Polańczyku istnieje klub piłkarski LKS „Nelson” Polańczyk, który występuje w klasie „A” – okręg Krosno.

Zabytkowa cerkiew
Pomnik przy drodze z Polańczyka do Wołkowyi upamiętniający 40 rocznicę wyzwolenia Bieszczadów spod okupacji niemieckiej w czasie II wojny światowej
Plaża

Przypisy

↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 107303
↑ Raport o stanie gminy za rok 2022. Stan ludności 01.01.2022 str. 4 [dostęp 2024-05-14].
↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 948 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22] .
↑ ^a ^b GUS. Wyszukiwarka TERYT.
↑ Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200).
↑ Dz.U. z 1999 r. nr 110, poz. 1267.
↑ Tomasz Figlus, Villae iuris valachici. Z problematyki rozwoju osadnictwa wołoskiego w Polsce na przykładzie ziemi sanockiej, w: Studia z Geografii Politycznej i Historycznej tom 5 (2016), s. 31.
↑ Skorowidz wszystkich miejscowości położonych w królestwie Galicyi i Lodomeryi jakoteż w wielkim księstwie Krakowskiem i księstwie Bukowińskiem, pod względem politycznej i sądowej organizacyi kraju wraz z dokładnem oznaczeniem parafii, poczt i właścicieli tabularnych, ułożony porządkiem abecadłowym. Lwów: Karol Wild, 1855, s. 167.
↑ SzczepanS. Siekierka SzczepanS., HenrykH. Komański HenrykH., KrzysztofK. Bulzacki KrzysztofK., Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na Polakach w województwie lwowskim 1939–1947, Wrocław: Stowarzyszenie Upamiętnienia Ofiar Zbrodni Ukraińskich Nacjonalistów, 2006, s. 398, ISBN 83-85865-17-9, OCLC 77512897 .
↑ Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 12 kwietnia 1974 r. zmieniające rozporządzenie ws. rozciągnięcia niektórych przepisów o uzdrowiskach na inne miejscowości (Dz.U. z 1974 r. nr 16, poz. 89).
↑ Rozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 27 stycznia 1999 r. (Dz.U. z 1999 r. nr 10, poz. 93).

Linki zewnętrzne

Polańczyk, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VIII: Perepiatycha – Pożajście, Warszawa 1887, s. 564 .
Galerie zdjęć z Polańczyka
Polańczyk-Sanktuarium Matki Bożej Pięknej Miłości. polanczyk.bieszczady.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2006-11-07)].
Prognoza pogody dla Polańczyka. bieszczadersi.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-11-11)].
Wstydliwy pomnik

[prng-1] Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 107303

[rap-2] Raport o stanie gminy za rok 2022. Stan ludności 01.01.2022 str. 4 [dostęp 2024-05-14].

[poczta-3] Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 948 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22] .

[teryt-4] GUS. Wyszukiwarka TERYT.

[roz-5] Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200).

[6] Dz.U. z 1999 r. nr 110, poz. 1267.

[7] Tomasz Figlus, Villae iuris valachici. Z problematyki rozwoju osadnictwa wołoskiego w Polsce na przykładzie ziemi sanockiej, w: Studia z Geografii Politycznej i Historycznej tom 5 (2016), s. 31.

[8] Skorowidz wszystkich miejscowości położonych w królestwie Galicyi i Lodomeryi jakoteż w wielkim księstwie Krakowskiem i księstwie Bukowińskiem, pod względem politycznej i sądowej organizacyi kraju wraz z dokładnem oznaczeniem parafii, poczt i właścicieli tabularnych, ułożony porządkiem abecadłowym. Lwów: Karol Wild, 1855, s. 167.

[siekierka2222-9] SzczepanS. Siekierka SzczepanS., HenrykH. Komański HenrykH., KrzysztofK. Bulzacki KrzysztofK., Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na Polakach w województwie lwowskim 1939–1947, Wrocław: Stowarzyszenie Upamiętnienia Ofiar Zbrodni Ukraińskich Nacjonalistów, 2006, s. 398, ISBN 83-85865-17-9, OCLC 77512897 .

[10] Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 12 kwietnia 1974 r. zmieniające rozporządzenie ws. rozciągnięcia niektórych przepisów o uzdrowiskach na inne miejscowości (Dz.U. z 1974 r. nr 16, poz. 89).

[11] Rozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 27 stycznia 1999 r. (Dz.U. z 1999 r. nr 10, poz. 93).

[2]

[3]

[4]

[1]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]