Pozew zbiorowy

Pozew zbiorowy – forma pozwu – w polskim prawie w postępowaniu cywilnym dla spraw, w których są dochodzone roszczenia jednego rodzaju, co najmniej 10 osób, oparte na tej samej lub takiej samej podstawie faktycznej. Inaczej postępowanie grupowe. Pozew zbiorowy został wprowadzony ustawą o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym z dnia 17 grudnia 2009 roku. Ustawa weszła w życie w terminie 6 miesięcy od jej ogłoszenia, tj. 19 lipca 2010 roku.

Pozew zbiorowy może być zastosowany w sprawach o roszczenie o ochronę konsumentów, z tytułu odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny oraz z tytułu czynów niedozwolonych.

Ustawa o pozwach zbiorowych wymaga, by roszczenia zostały ujednolicone co do zapłaty przez pozwanego takiej samej kwoty pieniężnej. Można to osiągnąć poprzez podział na co najmniej dwuosobowe podgrupy^[1].

Ustawa nie znajduje zastosowania dla roszczeń o ochronę dóbr osobistych.

• Pozew zbiorowy może być złożony w przypadku dochodzenia roszczeń jednego rodzaju.
• Pozew zbiorowy może być złożony przez grupę min. 10 osób.
• Wysokość roszczenia każdego członka grupy musi być ujednolicona.
• Ujednolicenie wysokości roszczeń może nastąpić w podgrupach, liczących co najmniej 2 osoby.
• Powództwo w postępowaniu grupowym wytacza reprezentant grupy (może nim być członek grupy lub powiatowy (miejski) rzecznik konsumentów).
• W postępowaniu grupowym obowiązuje zastępstwo powoda przez adwokata lub radcę prawnego, chyba że powód jest adwokatem lub radcą prawnym.
• Wynagrodzenie pełnomocnika nie może przekraczać 20% kwoty zasądzonej na rzecz powoda.

Złożenie pozwu zbiorowego może się wiązać z następującymi kosztami:

• opłata sądowa – do 2% wartości roszczeń
• wynagrodzenie pełnomocnika – do 20% wartości roszczeń
• kaucja na zabezpieczenie kosztów postępowania pozwanego – do 20% wartości roszczeń.

• znacznie niższa opłata sądowa – do 2% wartości roszczeń w porównaniu do 5% dla pozwu indywidualnego
• możliwość rozłożenia kosztów postępowania na członków grupy

• brak możliwości ubiegania się o zwolnienie od kosztów sądowych
• dłuższy czas rozpatrywania spraw przez sąd z uwagi na większą liczbę osób poszkodowanych

Głównymi problemami w zastosowaniu pozwu zbiorowego są:

• trudność w znalezieniu osób poszkodowanych o podobnych roszczeniach wobec tej samej instytucji lub organizacji
• potencjalne koszty postępowania, mimo iż są niższe od standardowych kosztów pozwu zwykłego (indywidualnego)
• konieczność wybrania reprezentanta, który prowadzi postępowanie w imieniu własnym i jednocześnie na rzecz wszystkich pozostałych^[2]

• Ustawa z dnia 17 grudnia 2009 r. o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym (Dz.U. z 2024 r. poz. 1485)