Szczur koralowy
| Rattus leucopus[1] | |||
| (J.E. Gray, 1867) | |||
| |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Infrarząd | |||
| Nadrodzina | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Plemię | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
szczur koralowy | ||
| Synonimy | |||
| |||
| Podgatunki | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[10] | |||
 | |||
Szczur koralowy[11] (Rattus leucopus) – gatunek ssaka z podrodziny myszy (Murinae) w obrębie rodziny myszowatych (Muridae), występujący na Nowej Gwinei i w północnej Australii[10][12].
Taksonomia
[edytuj | edytuj kod]Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1867 roku brytyjski zoolog John Edward Gray nadając mu nazwę Acanthomys leucopus[2]. Holotyp pochodził z półwyspu Jork, w Queenslandzie, w Australii[13][12]. W tym samym roku australijski przyrodnik Johann Ludwig Gerard Krefft opisał go pod nazwą Hapalotis personata[3]. Dwanaście lat później gatunek ten opisał Edward Richard Alston pod nazwą Mus terra-reginae[4]. Ta ostatnia nazwa rozpowszechniła się i w 1979 roku prawo pierwszeństwa nakazało powrócić do nazwy A. leucopus[14], natomiast nazwy Hapalotis personata i Mus terra-reginae traktowane są jako synonimy[12].
R. leucopus jest bazalny w stosunku do pozostałych australijskich gatunków z obrębu Rattus, które w sumie tworzą grupę siostrzaną w stosunku do ostatnich gatunków nowogwinejskich[13]. Konieczna jest rewizja taksonomiczna dla R. leucopus i wszystkich innych gatunków z Nowej Gwinei, a R. leucopus może reprezentować wiele gatunków[13]. Tylko R. leucopus i R. sordidus występują zarówno na Nowej Gwinei, jak i w Australii[12]. Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World rozpoznają pięć podgatunków[13].
Etymologia
[edytuj | edytuj kod]- Rattus: łac. rattus „szczur”[15].
- leucopus: gr. λευκοπους leukopous, λευκοποδος leukopodos „biało-stopy”, od λευκος leukos „biały”; πους pous, ποδος podos „stopa”[16].
- cooktownensis: Cooktown, Queensland, Australia[17].
- dobodurae: Dobodura, Papua-Nowa Gwinea, Nowa Gwinea[17].
- ratticolor: łac. rattus „szczur”[18]; color, coloris „kolor”[19].
- ringens: łac. ringens, ringentis „rozdziawiony”[20].
Nazewnictwo zwyczajowe
[edytuj | edytuj kod]W Australii zwierzę jest nazywane angielską nazwą Cape York rat oraz aborygeńską nazwą rarrayn[21].
W wydanej w 2015 roku przez Muzeum i Instytut Zoologii Polskiej Akademii Nauk publikacji „Polskie nazewnictwo ssaków świata” gatunkowi nadano nazwę szczur koralowy[11].
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]Długość ciała (bez ogona) 135–210 mm, długość ogona 140–210 mm, długość ucha 18–24 mm, długość tylnej stopy 33–40 mm; masa ciała 90–205 g[22].
Występowanie
[edytuj | edytuj kod]Szczur koralowy występuje w trzech państwach: Papui-Nowej Gwinei, Indonezji i Australii. Zamieszkuje południową część Nowej Gwinei, indonezyjską wyspę Wokam i australijski półwysep Jork, na wschód od Wielkich Gór Wododziałowych.
Zasięg występowania w zależności od podgatunku[13]:
- R. leucopus leucopus – północna część półwyspu Jork, Queensland, Australia.
- R. leucopus cooktownensis – południowo-wschodni część półwyspu Jork, Queensland, Australia.
- R. leucopus dobodurae – południowo-wschodnia Nowa Gwinea.
- R. leucopus ratticolor – południowo-zachodnia Nowa Gwinea i prawdopodobnie Wyspy Aru.
- R. leucopus ringens – południowo-środkowa Nowa Gwinea.
Ekologia
[edytuj | edytuj kod]Jest spotykany od poziomu morza do 1200 m n.p.m. Szczur koralowy prowadzi naziemny tryb życia, żyje głównie w wilgotnych lasach równikowych i lasach galeriowych. Bywa spotykany także w wiejskich ogrodach, lasach wtórnych i odradzających się[10].
Samica w ciągu roku wydaje na świat do trzech miotów, liczących od dwóch do pięciu młodych[10].
Populacja
[edytuj | edytuj kod]Szczur koralowy ma duży zasięg występowania, jest liczny w sprzyjającym środowisku. Nie są znane zagrożenia dla tego gatunku, jest obecny w wielu obszarach chronionych. Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody uznaje szczura koralowego za gatunek najmniejszej troski[10].
Uwagi
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Niepoprawna późniejsza pisownia Mus terra-reginae Alston, 1879.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Rattus leucopus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b J.E. Gray. Notes on the Variegated or Yellow-tailed Rats of Australasia. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 35, s. 598, 1867. (ang.).
- ↑ a b J.L.G. Krefft. Notes on the mammals and birds of Cape York, with description of two new rodents of the genus Hapalotis. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 1867, s. 318, 1867. (ang.).
- ↑ a b E.R. Alston. Note on the Acanthomys leucopus of Gray. „Nature”. 20, s. 211, 1879. (ang.).
- ↑ W.C.H. Peters & G. Doria. Enumerazione dei Mammiferi raccolti da O. Beccari, L.M. d’Albertis, ed A.A. Bruijn, nella Nuova Guinea propriamente detta. „Annali del Museo Civico di Storia Naturale di Genova”. 16, s. 700, 1881. (wł.).
- ↑ a b F.A. Jentink. Mammals collected by the Dutch New Guinea Expedition 1907. „Nova Guinea”. 7, s. 9, 1908. (ang.).
- ↑ E.L.G. Troughton. Diagnoses of new rats from the New Guinea area. „Records of the Australian Museum”. 21 (7), s. 407, 1946. (ang.).
- ↑ Tate 1951 ↓, s. 335.
- ↑ Tate 1951 ↓, s. 336.
- ↑ a b c d e K. Aplin, S. Burnett & J. Winter, Rattus leucopus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2016, wersja 2021-3 [dostęp 2022-01-30] (ang.).
- ↑ a b Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 279. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
- ↑ a b c d D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Rattus leucopus. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-01-30].
- ↑ a b c d e C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 478. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
- ↑ R.V. Melville. Opinion 1116. Acanthomys leucopus Gray, 1867 (Mammalia); validated under the plenary powers. „The Bulletin of zoological nomenclature”. 35 (3), s. 180–183, 1979. (ang.).
- ↑ T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 601, 1904. (ang.).
- ↑ leucopus, [w:] The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-01-30] (ang.).
- ↑ a b J. Nijhof: Nederlandse namen voor een deel van de Knaagdieren. paulvoorhaar.nl. [dostęp 2022-01-30]. (niderl.).
- ↑ Jaeger 1944 ↓, s. 193.
- ↑ Jaeger 1944 ↓, s. 56.
- ↑ Jaeger 1944 ↓, s. 198.
- ↑ Indigenous and exotic non-marine mammals of Australia (excluding External Territories). Ministerstwo Środowiska Australii. [dostęp 2021-02-08]. (ang.).
- ↑ Ch. Denys, P. Taylor & K. Aplin. Opisy gatunków Muridae: Ch. Denys, P. Taylor, C. Burgin, K. Aplin, P.-H. Fabre, R. Haslauer, J. Woinarski, B. Breed & J. Menzies: Family Muridae (True Mice and Rats, Gerbils and relatives). W: D.E. Wilson, R.A. Mittermeier & T.E. Lacher (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 7: Rodents II. Barcelona: Lynx Edicions, 2017, s. 849–850. ISBN 978-84-16728-04-6. (ang.).
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Edmund C. Jaeger, Source-book of biological names and terms, wyd. 1, Springfield: Charles C. Thomas, 1944, s. 1–256, OCLC 637083062 (ang.).
- G.H.H. Tate. Results of the Archbold Expeditions. No. 65. The rodents of Australia and New Guinea. „Bulletin of the American Museum of Natural History”. 97 (4), s. 183–430, 1951. (ang.).