Stewia

Stewia
	; Stevia rebaudiana
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	astropodobne
Rząd	astrowce
Rodzina	astrowate
Podrodzina	Asteroideae
Rodzaj	stewia
	Nazwa systematyczna
	Stevia Cavanilles; Icon. 4: 32. Sep-Dec 1797
	Typ nomenklatoryczny
	S. salicifolia Cavanilles
Synonimy
	Carelia Juss. ex Cav.; Metastevia Grashoff; Mustelia Spreng.; Nothites Cass.; Xetoligus Raf.;
	Carelia Juss. ex Cav.; Metastevia Grashoff; Mustelia Spreng.; Nothites Cass.; Xetoligus Raf.;
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Hasło w Wikisłowniku

Stewia, skupnia^[5] (Stevia) – rodzaj z rodziny astrowatych. Obejmuje ok. 270 gatunków^[4]. Rośliny te występują w Ameryce Południowej i Ameryce Środkowej sięgając na północy po Meksyk i Stany Zjednoczone. Naukowa nazwa rodzaju upamiętnia Pedro Jaime Esteve (zwanego Steviusem) – botanika i medyka z Walencji, zm. 1556^[6].

Stevia rebaudiana jest rozpowszechniona w uprawie i wykorzystywana jako źródło stewiozydów i do słodzenia potraw i napojów.

Morfologia

Pokrój: Do rodzaju należą rośliny jednoroczne, byliny, półkrzewy i krzewy osiągające zwykle ok. 50–120 cm wysokości. Pęd jest wzniesiony i zwykle rozgałęziony^[6].
Liście: Najczęściej naprzeciwległe, rzadziej skrętoległe^[7], ogonkowe lub siedzące. Blaszka liściowa 1- lub 3-żyłkowa^[6], pojedyncza lub trójlistkowa^[7], kształtu od równowąskiego, przez lancetowaty do jajowatego i trójkątnego, całobrzega do piłkowanej, gładka lub naga^[6].
Kwiaty: Skupione w drobne^[7], dyskowate, luźne lub gęste koszyczki^[6], zebrane w wiechowate lub baldachogroniaste kwiatostany złożone^[7]. Okrywa koszyczków jest walcowata, z jednym rzędem wąskich listków^[7]. Korona kwiatów purpurowa do różowej, rzadziej biała, kształtu dzwonkowatego^[6].
Owoce: Wąskie i żebrowane niełupki z puchem kielichowym w postaci łusek lub włosków^[7].

Systematyka

Rodzaj należy do plemienia Eupatorieae Cass., nadplemienia Helianthodae i podrodziny Asteroideae w obrębie rodziny astrowatych (Asteraceae)^[8].

Wykaz gatunków^[4]

Stevia achalensis Hieron.
Stevia alatipes B.L.Rob.
Stevia alexii G.S.S.Almeida & Carv.-Okano
Stevia alpina Griseb.
Stevia alternifolia Hieron.
Stevia amambayensis B.L.Rob.
Stevia amblyolepis B.L.Rob.
Stevia ammotropha B.L.Rob.
Stevia amplexicaulis Hassl.
Stevia anadenotricha (B.L.Rob.) Grashoff
Stevia anderssonii H.Rob.
Stevia andina B.L.Rob.
Stevia anisostemma Turcz.
Stevia apensis B.L.Rob.
Stevia aristata D.Don ex Hook. & Arn.
Stevia aschenborniana Sch.Bip.
Stevia baccharifolia B.L.Turner
Stevia balansae Hieron.
Stevia beckii R.M.King & H.Rob.
Stevia benderi Perkins
Stevia berlandieri A.Gray
Stevia bermejensis Hieron.
Stevia bertholdii B.L.Rob.
Stevia boliviensis
Stevia breviaristata Hook. & Arn.
Stevia bridgesii Rusby
Stevia burkartii B.L.Rob.
Stevia burroana B.L.Turner
Stevia cajabambensis Hieron.
Stevia calderillensis Hieron.
Stevia caltepecana B.L.Turner
Stevia calzadana B.L.Turner
Stevia camachensis Hieron.
Stevia camporum Baker
Stevia caracasana DC.
Stevia carapariensis Cabrera & Vittet
Stevia cardiatica Perkins
Stevia catharinensis Cabrera
Stevia cathartica Poepp. & Endl.
Stevia centinelae Cabrera
Stevia chacoensis R.E.Fr.
Stevia chamaedrys Griseb.
Stevia chiapensis Grashoff
Stevia chilapensis Soejima & Yahara
Stevia cinerascens Sch.Bip. ex Baker
Stevia claussenii Sch.Bip. ex Baker
Stevia clinopodioides Greenm.
Stevia clivicola B.L.Rob.
Stevia coahuilensis Soejima & Yahara
Stevia cochabambensis Hieron.
Stevia collina Gardner
Stevia commixta B.L.Rob.
Stevia concordiana
Stevia congesta Hook. & Arn.
Stevia connata Lag.
Stevia constricta (Grashoff) Soejima, Yahara & K.Watan.
Stevia copiosa J.Kost.
Stevia cordifolia Benth.
Stevia crassicephala Cabrera
Stevia crassifolia Soejima & Yahara
Stevia crenata Benth.
Stevia crenulata Baker
Stevia cruziana Malme
Stevia cruzii Grashoff
Stevia cryptantha Baker
Stevia cuneata Hassl.
Stevia cuzcoensis Hieron.
Stevia decumbens Greene
Stevia decussata Baker
Stevia deltoidea Greene
Stevia dianthoidea Hieron.
Stevia dictyophylla B.L.Rob.
Stevia discolor B.L.Rob.
Stevia divaricata DC.
Stevia dubia B.L.Rob.
Stevia ecatepecana Soejima, Yahara & K.Watan.
Stevia eclipes B.L.Rob.
Stevia elatior Kunth
Stevia enigmatica B.L.Turner
Stevia entreriensis Hieron.
Stevia ephemera Grashoff
Stevia estrellensis Hassl. ex B.L.Rob.
Stevia eupatoria Willd.
Stevia fiebrigii Hieron.
Stevia filipes Rusby
Stevia filodecaballoana Soejima, Yahara & K.Watan.
Stevia fruticosa Griseb.
Stevia galeopsidifolia Hieron.
Stevia gardneriana Baker
Stevia gilliesii Hook. & Arn.
Stevia glandulosa Hook. & Arn.
Stevia glanduloso-pubescens Hieron.
Stevia glomerata Hieron.
Stevia gratioloides Hook. & Arn.
Stevia grazielae Quaresma & J.N.Nakaj.
Stevia grisebachiana Hieron.
Stevia heptachaeta DC.
Stevia herrerae B.L.Rob.
Stevia hilarii B.L.Rob.
Stevia hintonii (Grashoff) B.L.Turner
Stevia hintoniorum B.L.Turner
Stevia hirsuta DC.
Stevia hispidula DC.
Stevia hoppii B.L.Rob.
Stevia hypomalaca B.L.Rob.
Stevia iltisiana Grashoff
Stevia incognita Grashoff
Stevia involucrata Sch.Bip. ex Baker
Stevia isomeca Grashoff
Stevia jaliscensis B.L.Rob.
Stevia jorullensis Kunth
Stevia jujuyensis Cabrera
Stevia karwinskyana Steud.
Stevia kuhnioides Rusby ex B.L.Rob.
Stevia kuntzei Hieron.
Stevia lasioclada Grashoff
Stevia latifolia Benth.
Stevia lechleri Hieron.
Stevia lehmannii Hieron.
Stevia lemmonii A.Gray
Stevia leptophylla Sch.Bip. ex Baker
Stevia leucosticta B.L.Rob.
Stevia liebmannii Sch.Bip. ex Klatt
Stevia lilloi B.L.Rob.
Stevia lita Grashoff
Stevia lucida Lag.
Stevia lundiana DC.
Stevia macbridei B.L.Rob.
Stevia macvaughii Grashoff
Stevia maimarensis (Hieron.) Cabrera
Stevia mandonii Sch.Bip.
Stevia martinii B.L.Turner
Stevia mascotensis Soejima & Yahara
Stevia melancholica B.L.Rob.
Stevia melissifolia Sch.Bip.
Stevia menthifolia Sch.Bip.
Stevia mercedensis Hieron.
Stevia mexicana Soejima, Yahara & K.Watan.
Stevia miahuatlana B.L.Turner
Stevia micradenia B.L.Rob.
Stevia micrantha Lag.
Stevia microchaeta Sch.Bip.
Stevia minor Griseb.
Stevia mitopoda B.L.Rob.
Stevia monardifolia Kunth
Stevia morii R.M.King & H.Rob.
Stevia multiaristata Spreng.
Stevia myriadenia Sch.Bip. ex Baker
Stevia myricoides McVaugh
Stevia neglecta Rusby
Stevia nelsonii B.L.Rob.
Stevia neurophylla B.L.Rob. & Greenm.
Stevia oaxacana Soejima & Yahara
Stevia obovata Rusby
Stevia occidentalis (Grashoff) Soejima, Yahara & K.Watan.
Stevia okadae Cabrera
Stevia oligocephala DC.
Stevia oligophylla Soejima & Yahara
Stevia ophiomaches B.L.Rob.
Stevia ophryodonta B.L.Rob.
Stevia ophryophylla B.L.Rob.
Stevia organensis Gardner
Stevia origanoides Kunth
Stevia orizabensis B.L.Rob.
Stevia ovalis B.L.Rob.
Stevia ovata Willd.
Stevia pabloensis Hieron.
Stevia pallida Hieron.
Stevia palmeri A.Gray
Stevia parvifolia Hassl.
Stevia pauciflora J.Kost.
Stevia pearcei B.L.Rob.
Stevia pelophila S.F.Blake
Stevia pennellii B.L.Rob.
Stevia perfoliata Cronquist
Stevia petiolata Sch.Bip.
Stevia philippiana Hieron.
Stevia phlebophylla A.Gray
Stevia pilosa Lag.
Stevia plummerae A.Gray
Stevia pohliana Baker
Stevia polycephala Bertol.
Stevia polyphylla DC.
Stevia porphyrea McVaugh
Stevia porphyreoides Yahara & Soejima ex B.L.Turner
Stevia potosiensis R.M.King & H.Rob.
Stevia potosina Soejima, Yahara & K.Watan.
Stevia potrerensis Hieron.
Stevia pratheri B.L.Turner
Stevia procumbens Hieron.
Stevia puberula Hook.
Stevia punensis B.L.Rob.
Stevia purdiei B.L.Rob.
Stevia puricana B.L.Turner
Stevia purpusii B.L.Rob.
Stevia pyrolifolia Schltdl.
Stevia quiexobra B.L.Turner
Stevia rebaudiana (Bertoni) Bertoni
Stevia reclinata Rusby
Stevia regnellii Sch.Bip.
Stevia reinana B.L.Turner
Stevia resinosa Gardner
Stevia reticulata Grashoff
Stevia revoluta B.L.Rob.
Stevia riedelii Sch.Bip. ex Baker
Stevia rojasii Hassl.
Stevia rosei B.L.Rob.
Stevia rotundifolia Soejima, Yahara & K.Watan.
Stevia rzedowskii McVaugh
Stevia sabulonis B.L.Rob.
Stevia sahuaribana
Stevia salicifolia Cav.
Stevia samaipatensis B.L.Rob.
Stevia sanguinea Hieron.
Stevia santacruzensis Hieron.
Stevia sarensis B.L.Rob.
Stevia satureiifolium (Lam.) Cav.
Stevia scabrella Benth.
Stevia scabrelloides Soejima & Yahara
Stevia schiblii B.L.Turner
Stevia schreiteri B.L.Rob.
Stevia seemannii Sch.Bip.
Stevia seemannioides Grashoff
Stevia seleriana B.L.Rob.
Stevia selloi (Spreng.) B.L.Rob.
Stevia serboana B.L.Turner
Stevia serrata Cav.
Stevia setifera Rusby ex B.L.Rob.
Stevia soratensis Hieron.
Stevia spathulata Cabrera
Stevia stolonifera Yahara & Soejima
Stevia strotheriana B.L.Turner
Stevia stuebelii Hieron.
Stevia suaveolens Lag.
Stevia subpubescens Lag.
Stevia talpensis Grashoff
Stevia tarijensis Hieron.
Stevia tenuis Hook. & Arn.
Stevia tephra B.L.Rob.
Stevia tephrophylla S.F.Blake
Stevia tomentosa Kunth
Stevia totalcoana B.L.Turner
Stevia totorensis B.L.Rob.
Stevia triangularis Grashoff
Stevia triaristata Hieron.
Stevia trifida Lag.
Stevia triflora DC.
Stevia tunariensis Hieron.
Stevia tunguraguensis Hieron.
Stevia urceolata Grashoff
Stevia urticifolia Thunb.
Stevia vacana B.L.Turner
Stevia vaccinioides J.Kost.
Stevia vaga Griseb.
Stevia velutinella Grashoff
Stevia vernicosa Greenm.
Stevia veronicae DC.
Stevia verticillata Schltdl.
Stevia viejoana Soejima, Yahara & K.Watan.
Stevia villaregalis McVaugh
Stevia villaricensis (B.L.Rob.) Cabrera & Vittet
Stevia viscida Kunth
Stevia wageneri Hieron.
Stevia weberbaueri B.L.Rob.
Stevia westonii R.M.King & H.Rob.
Stevia yaconensis Hieron.
Stevia yalae Cabrera
Stevia zacatecana McVaugh
Stevia zaragozana B.L.Turner
Stevia zephyrantha Grashoff

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-02-20] (ang.).
↑ ^a ^b Index Nominum Genericorum (ING). Smithsonian National Museum of Natural History. [dostęp 2011-09-14]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c Stevia Cav.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-07-31].
↑ Nazwy polskie rodzaju według: Józef Rostafiński: Słownik polskich imion rodzajów oraz wyższych skupień roślin. Kraków: Akademia Umiejętności, 1900, s. 493. (pol.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Guy L. Nesom: Stevia. [w:] Flora of North America [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2011-09-14]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 2. Perennials and annuals. London: Macmillan, 2002, s. 349. ISBN 0-333-74890-5.
↑ Panero, J. L., V. A. Funk. 2008. The value of sampling anomalous taxa in phylogenetic studies: major clades of the Asteraceae revealed. Mol. Phylogenet. Evol. 47: 757-782

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-02-20] (ang.).

[ing-3] Index Nominum Genericorum (ING). Smithsonian National Museum of Natural History. [dostęp 2011-09-14]. (ang.).

[powo-4] Stevia Cav.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-07-31].

[5] Nazwy polskie rodzaju według: Józef Rostafiński: Słownik polskich imion rodzajów oraz wyższych skupień roślin. Kraków: Akademia Umiejętności, 1900, s. 493. (pol.).

[america-6] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Guy L. Nesom: Stevia. [w:] Flora of North America [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2011-09-14]. (ang.).

[philips-7] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 2. Perennials and annuals. London: Macmillan, 2002, s. 349. ISBN 0-333-74890-5.

[panero2008-8] Panero, J. L., V. A. Funk. 2008. The value of sampling anomalous taxa in phylogenetic studies: major clades of the Asteraceae revealed. Mol. Phylogenet. Evol. 47: 757-782

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]