Starunia
48°42′38″N 24°29′29″E/48,710556 24,491389
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Obwód | |
| Rejon | |
| Populacja (2024) • liczba ludności |
|
| Kod pocztowy |
77763 |
Położenie na mapie obwodu iwanofrankiwskiego  | |
Położenie na mapie Ukrainy  | |
| 48°42′38″N 24°29′29″E/48,710556 24,491389
| |
Starunia (ukr. Старуня) – wieś na Ukrainie, w obwodzie iwanofrankiwskim, w rejonie bohorodczańskim.
Wieś liczy 1921 mieszkańców.
Wspomniana po raz pierwszy w dokumencie o nadaniu wsi Dragomirowi przez księcia opolskiego w 1378 roku[2][3]. Prywatna wieś szlachecka prawa wołoskiego, położona była w ziemi halickiej województwa ruskiego[4].
W II Rzeczypospolitej miejscowość była siedzibą gminy wiejskiej Starunia w powiecie nadwórniańskim województwa stanisławowskiego.
Na początku XX w. uruchomiono w Staruni kilka kopalń ozokerytu[2]. W październiku 1907 na obszarze działającej w Staruni kopalni wosku ziemnego (założonej przez Niemca, Kampego, z Hamburga) odkryto szkielet zwierzęcia[5]. W 1929 odkryto w pokładach wosku ziemnego (ozokerytu) zachowanego niemal w całości nosorożca włochatego, to unikatowe, jedyne tego typu znalezisko na świecie jest obecnie przechowywane w Krakowskim Muzeum Przyrodniczym. Ogółem w okresie od 1907 do 1932 na terenie wsi znaleziono pozostałości czterech nosorożców i jednego mamuta. Mamut, oraz pierwszy znaleziony nosorożec włochaty po II wojnie światowej wraz z innymi bezcennymi trofeami muzeum zostały zagrabione i pozostały we Lwowie w dawnym polskim Muzeum Przyrodniczym im. Dzieduszyckich (gdzie pierwotnie zostały złożone), znajdują się tam do dnia dzisiejszego (mamut jako główny eksponat).
W Staruni urodził się Omelan Hordynski (ur. 30 sierpnia 1891, zm. w kwietniu–maju 1940) – ukraiński działacz społeczny i polityczny, adwokat, senator V kadencji z województwa stanisławowskiego, członek Ukraińskiej Reprezentacji Parlamentarnej, ofiara zbrodni katyńskiej.
W czasie okupacji niemieckiej mieszkające tutaj ukraińskie rodziny Bereżnyckich i Łukawskich ukrywały Żydów. W 1994 roku Instytut Jad Waszem uhonorował za to tytułami Sprawiedliwych wśród Narodów Świata Jasia i Ołenę Bereżnyckich[6][7][8] oraz Mariję Łukawską i jej syna Juzefa[9][10][11].
27 lipca 1944 zdobyta przez wojska radzieckie 1 Frontu Ukraińskiego[12].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Liczby ludności miejscowości obwodu iwanofrankowskiego na podstawie spisu ludności wg stanu na 2024 roku. (ukr.).
- ↑ a b Kubiak, H 1994: Starunia – w 85. rocznicę pierwszych odkryć paleontologicznych. Wszechświat, 12: 295-299.
- ↑ Kubiak 1994 podaje, że wieś nadał Władysław Opolski, jednak książę ten zmarł w XIII w. i nie władał omawianym rejonem, prawdopodobnie chodziło tu o Władysława Opolczyka, który żył w tym czasie i był m.in. ks. halickim
- ↑ Grzegorz Jawor, Osady prawa wołoskiego i ich mieszkańcy na Rusi Czerwonej w późnym średniowieczu, Lublin 2000, s. 81.
- ↑ Cenne wykopalisko. „Nowości Illustrowane”. Nr 44, s. 2-3, 2 listopada 1907.
- ↑ Berezhnitski Yas & Olena. collections.yadvashem.org. [dostęp 2024-09-25]. (ang.).
- ↑ Бережницький Ясь. righteous.jew.org.ua. [dostęp 2024-09-25]. (ukr.).
- ↑ Бережницька Олена. righteous.jew.org.ua. [dostęp 2024-09-25]. (ukr.).
- ↑ Lukavskaya Maria ; Son: Lukavsky Juzek. collections.yadvashem.org. [dostęp 2024-09-25]. (ang.).
- ↑ Лукавська Марія. righteous.jew.org.ua. [dostęp 2024-09-25]. (ukr.).
- ↑ Лукавський Юзеф. righteous.jew.org.ua. [dostęp 2024-09-25]. (ukr.).
- ↑ ВОВ-60 - Сводки. [dostęp 2009-08-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-08-10)].
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Starunia na stronie Rady Najwyższej Ukrainy
- Starunia, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XI: Sochaczew – Szlubowska Wola, Warszawa 1890, s. 267.