Shu (okres Zhou)
| Ustrój polityczny | |
|---|---|
| Stolica | |
| Data powstania |
przed XI w. p.n.e. |
Shu (chiń. 古蜀; pinyin Gǔ Shǔ) – państwo w dawnych Chinach. Założone przed XI w. p.n.e., zajmowało środkową i północno-zachodnią część dzisiejszej prowincji Syczuan, a swoją stolicę miało w dzisiejszym Chengdu. Zwane też „starożytne Shu” (chiń. upr. 古蜀; pinyin gǔ shǔ), by odróżnić je od państwa Shu Han z okresu Trzech Królestw.
Shu, położone na obrzeżach świata chińskiego, uważane było za obszar półbarbarzyński, aż do odkrycia w Sanxingdui pozostałości bardzo wysoko rozwiniętej cywilizacji epoki brązu (kultura Sanxingdui), równoczesnej i mającej nieco wspólnych cech z kulturą dynastii Shang, ale z nią nietożsamej i bardzo oryginalnej. Znaleziska te dowodzą wysokiego poziomu rozwoju ludów zamieszkujących równinę Chengdu jeszcze przez okresem Zhou.
Nazwa „Shu” pojawiła się w XI w., kiedy to państwo to wsparło Zhou w ich walce z Shangami, jako jeden z ośmiu ludów koalicji Zhou w bitwie pod Muye[1]. Znaleziska w Yueliangwan potwierdzają zbliżenie kultury Shu i Zhou[2], ale później związki z Zhou osłabły i Shu praktycznie zniknęło ze źródeł pisanych, choć wykopaliska potwierdzają istnienie zamożnej i rozwiniętej kultury na równinie Chengdu; izolowane przez góry Qin Ling, państwo Shu rozwijało się niezależnie. W VIII w. p.n.e. ze względu na przesunięcie się ośrodka cywilizacji Zhou na wschód, sąsiadem Shu od północy zostało Qin, ale brak źródeł na jakiekolwiek ich kontakty przez cały okres Wiosen i Jesieni[3]. W VII w. Bieling pochodzący z Chu miał założyć, liczącą 12 generacji, dynastię Kaiming, ale jest ona znana jedynie z legend[3].
W okresie Królestw Walczących Shu weszło w kontakt z Chu za pośrednictwem Ba; ekspansja Chu w V w. zepchnęła Ba na zachód i doprowadziła do powstania mieszanej kultury Ba-Shu. W tym też okresie królowie Shu nawiązali kontakty z Qin[4].
Podbój przez Qin
[edytuj | edytuj kod]Kontakty Shu-Qin pozostawały rzadkie, ale wraz z narastaniem konfliktu na centralnych równinach chińskich, kluczowe stało się panowanie nad górnym biegiem rzeki Han, będącej drogą na południowy zachód. Dolina Han stanowiła pograniczny region Shu, Qin i Chu. Aneksja Shu przez Qin nie tylko zabezpieczyłaby ten strategiczny region przed Chu, lecz także dała Qin dostęp do znacznych zasobów Kotliny Syczuańskiej[5]. Za czasów króla Hui (panował 338–311 p.n.e.) Qin skonstruowało drogę przez góry Qin Ling i użyło jej do najazdu w 316 r.: armie Qin, sprzymierzone z wojskami Ba uderzyły na Shu i obaliły jego władcę. Podbój ten podwoił obszar Qin i był największym podbojem terytorialnym od czasów podboju Shang przez Zhou 800 lat wcześniej[6]. Qin równocześnie podporządkowało sobie Ba, ustanowiło w Shu mieszany zarząd włączając do niego potomków królów Kaiming, i szybkim marszem zneutralizowało zagrożenie ze strony Chu. W następnych latach wzmocniło swą obecność wojskową w Syczuanie, stłumiło próby rebelii, a po zirygowaniu równiny Chengdu przez system irygacyjny Dujiangyan, uzyskało doskonałą bazę ekonomiczną, zyskując równocześnie przychylność ludności[7].
Niecałe sto lat później z Shu ruszyła ofensywa, która podbiła państwo Chu i doprowadziła do zjednoczenia Chin.
Shu jest używane do dziś jako alternatywna, skrócona nazwa prowincji Syczuan (np. na tablicach rejestracyjnych).
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Sage 1992 ↓, s. 35.
- ↑ Sage 1992 ↓, s. 36–37.
- ↑ a b Sage 1992 ↓, s. 44.
- ↑ Sage 1992 ↓, s. 65–66.
- ↑ Sage 1992 ↓, s. 89.
- ↑ Sage 1992 ↓, s. 109–115.
- ↑ Sage 1992 ↓, s. 120–148.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Steven F. Sage: Ancient Sichuan and the Unification of China. Albany: State University of New York Press, 1992, seria: SUNY Series in Chinese Local Studies. ISBN 978-0791410387. (ang.).