Saman (taniec)

Saman – indonezyjski taniec ludowy o żywym tempie wykonywany przez młodych mężczyzn z ludu Gayo, zamieszkującego prowincję Aceh na północnym krańcu Sumatry. Nazywany jest również „tańcem tysiąca rąk” z uwagi na charakterystyczne ruchy taneczne^[1].

Tradycja tańca saman u ludu Gayo sięga XIII wieku (Pok pok Ane), a jego obecna forma rozwinęła się dzięki szejkowi H. Samanowi, który miał nadać tańcowi wymiar religijny^[2].

W 2011 roku taniec saman został wpisany na listę niematerialnego dziedzictwa wymagającego pilnej ochrony UNESCO^[3].

Taniec wykonywany jest wyłącznie przez młodych mężczyzn, bez akompaniamentu instrumentalnego, w rytm wybijany przez samych tancerzy, którzy klaszczą w dłonie, biją się w piersi i po udach, strzelają z palców^[1]. Tancerze, ubrani w czarne kostiumy haftowane w motywy ludowe o wymowie symbolicznej, siedzą na piętach lub klęczą w rzędach jeden obok drugiego, wyginając ciała, ruszając głowami i wykonując ruchy rękoma zgodnie lub przeciwstawnie do ruchów osoby siedzącej obok^[2]. Taniec obejmuje około 130 różnych ruchów rękami^[1]. Ruchy taneczne symbolizują środowisko naturalne i życie codzienne plemienia, np. liście drżące na wietrze, czynności związane z uprawą ryżu^[2]. Tancerze mają na głowie haftowane przepaski Bulang Teleng lub Bulang Rekal z zatkniętą gałązką pochutnika amarylkolistnego symbolizującego płodność^[2].

Śpiewom i wybijaniu rytmu przewodzi penangkat, siedzący pośrodku, pomiędzy dwoma tancerzami nazywanymi pengapit i penyepit^[2]. Tancerze siedzący na krańcach rzędu nazywani są penupang. Penangkat intonuje pieśń, najczęściej w języku gayo, z partiami po arabsku, indonezyjsku i w języku Aczinow^[2].

Według różnych źródeł taniec składa się z siedmiu (Rengum, Salam, Dering, Uluni Lagu, Lagu, Anak ni Lagu i Lagu Penutup), dziewięciu (Keketar (wprowadzenie), Rengum, Salam, Gerakan Tari, Anak ni Lagu, Saur, Syair, Guncang i Penutup), czterech lub sześciu części^[2].

Taniec jest wykonywany podczas świąt narodowych i religijnych^[2].