Niedów (zbiornik wodny)

Niedów

Państwo	Polska
Rzeka	Witka
Data budowy	1958–1962
Data uruchomienia	1962
Typ zapory	betonowo-ziemna
Pojemność całkowita	4,8 mln m³
Wysokość lustra wody	210,00 m n.p.m.
Powierzchnia	1,759 km²
Wysokość zapory	12 m
Funkcja	przemysłowy, retencyjny, rekreacyjny
Położenie na mapie gminy wiejskiej Zgorzelec Niedów
Położenie na mapie Polski Niedów
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego Niedów
Położenie na mapie powiatu zgorzeleckiego Niedów
51°02′10″N 15°00′16″E/51,036111 15,004444
Multimedia w Wikimedia Commons

Niedów^[1] (potocznie Witka) – zbiornik zaporowy o powierzchni 175,9 ha^[2] położony w województwie dolnośląskim w powiecie zgorzeleckim.

Zbiornik zbudowano w latach 1958–1962 na rzece Witka w pobliżu miejscowości Niedów na potrzeby chłodzenia elektrowni Turów. Pełni również funkcje retencyjną oraz rekreacyjną^[3]. Jeden z istniejących tu ośrodków wypoczynkowych został wybudowany „w czynie społecznym” przez pracowników kopalni i elektrowni^[4].

Długość zbiornika ok. 4 km, maksymalna szerokość ok. 0,7 km. Najwyższy dopuszczalny poziom lustra wody 210 m n.p.m. Do poziomu 210,5 wolno napełniać tylko w wyjątkowych przypadkach^[2][5]. Średnia głębokość zbiornika ok. 3,1 m. Głębokość przy zaporze ok. 12 m^[2].

Poniżej zapory znajduje się elektrownia wodna o mocy 0,82 MW^[6] należąca do PGE Elektrowni Turów S.A.

Roboty ziemne rozpoczęto w styczniu 1958. W 1962, po zakończeniu budowy betonowo-ziemnej zapory o długości blisko 300 metrów, wysokości 12 m i szerokości przy koronie 5 m, rozpoczęto napełnianie zbiornika o pojemności użytkowej 4,6 mln m³ (całkowitej 4,8 mln m³)^[2]. Pod wodą znalazło się kilka gospodarstw rolnych (wysiedlonym mieszkańcom wypłacono odszkodowania i zapewniono mieszkania w blokach) i ruiny zabytkowego pałacu.

7 sierpnia 2010 w godzinach popołudniowych, po nagłych bardzo wysokich opadach w rejonie Niedowa, Radomierzyc i Bogatyni zbiornik uległ przepełnieniu. Według specjalistów^[7] w ciągu trzech godzin jezioro przyjęło masy wody dwukrotnie przekraczające jego pojemność. Około 18.00 woda przelała się przez koronę zapory czołowej, wskutek czego nastąpiło rozmycie zapory ziemnej i zniszczenie, a następnie niekontrolowane opróżnianie zbiornika^[8] obliczonego na przyjęcie maksymalnie 655 m³/s wody. Fala spiętrzonej wody (ok. 2000 do 3000 m³/s) przez pola dotarła do nasypu kolejowego. Nasyp został przerwany w rejonie Radomierzyc na odcinku około 20 metrów, co spowodowało powódź w Radomierzycach. Katastrofalny wypływ wody z rozmywanej zapory spowodował następnie rozmycie około 300 metrów nasypu w rejonie mostu kolejowego. Fala powodziowa dotarła do Nysy Łużyckiej, powodując jej wezbranie w Koźlicach, Zgorzelcu^[9] (gdzie poziom Nysy osiągnął ponad 7 m), Görlitz oraz w innych miejscowościach poniżej. Spiętrzona woda porwała m.in. samochód, którym jechał starosta zgorzelecki. Starosta wraz z kierowcą zostali uwięzieni we wzburzonej wodzie i dopiero po kilku godzinach wydobyci przez strażaków i odwiezieni do szpitala^[10].

Ocenia się, że w trakcie wezbrania powodziowego przez zbiornik przepłynęło ponad 30 mln m³ wody, przy czym od godziny 0.00 do 15.50 zrzucono 1,256 mln m³ wody, a od 15.50 do 18.00 około 2 mln m³ wody^[11]. Stan zapory przed rozmyciem oceniany był jako dobry^[2]. Po katastrofie szacowano, że odbudowa zniszczonej zapory potrwa co najmniej półtora roku^[7]. Prokuratura podjęła badania, czy do zdarzenia nie doszło z powodu czyichś zaniedbań^[12]. Ustalono, że powodem zniszczenia zapory było ograniczenie zakresu zrzutu awaryjnego poprzez założenie wyłączników krańcowych ograniczających wysokość otwarcia zasuw powodziowych.

Galeria zdjęć zapory po katastrofie

• Niedów