Neville Chamberlain (oficer)

Artykuł ten został zgłoszony do umieszczenia na stronie głównej w rubryce „Czy wiesz”.
Pomóż nam go sprawdzić: oceń zgłoszoną nominację.

Ten artykuł dotyczy żołnierza, twórcy snookera. Zobacz też: brytyjskiego premiera.

Neville Chamberlain

pułkownik
Pełne imię i nazwisko	Neville Francis Fitzgerald Chamberlain
Data i miejsce urodzenia	13 stycznia 1856 Slough
Data i miejsce śmierci	28 maja 1944 Ascot
Przebieg służby
Lata służby	1873–1901
Siły zbrojne	British Indian Army
Jednostki	Pułk Devonshire
Główne wojny i bitwy	II wojna brytyjsko-afgańska, II wojna burska
Późniejsza praca	Royal Irish Constabulary
Odznaczenia
Multimedia w Wikimedia Commons

Neville Francis Fitzgerald Chamberlain KCB KCVO KStJ KPM (ur. 13 stycznia 1856 w Slough, zm. 28 maja 1944 w Ascot) – brytyjski wojskowy, urzędnik państwowy i twórca snookera. Był oficerem Armii Brytyjskiej w Indiach, później pełnił funkcję inspektora generalnego Royal Irish Constabulary i zrezygnował ze stanowiska po powstaniu wielkanocnym w Irlandii w 1916. Uważa się, że wynalazł grę w snookera w 1875, gdy służył w Jabalpurze w Indiach.

Urodził się w rodzinie wojskowych w Slough w hrabstwie Berkshire, jako syn Charlesa Francisa Falcona Chamberlaina i jego żony Marianne Ormsby Drury. Był również bratankiem marszałka Neville’a Bowlesa Chamberlaina(inne języki). Kształcił się w Brentwood School i Royal Military College w Sandhurst.

9 sierpnia 1873 wstąpił jako podporucznik do 11. Pułku Piechoty stacjonującego w Subathu w Indiach^[1], a w sierpniu 1874 awansował na porucznika^[2]. W 1878, podczas drugiej wojny brytyjsko-afgańskiej, dołączył do sztabu marszałka polowego sir Fredericka Robertsa, naczelnego dowódcy armii brytyjskiej w Afganistanie. Chamberlain został lekko ranny w bitwie pod Kandaharem^[2][3][1]. Służył z Robertsem w Utakamand w latach 1881–1885^[4][2]. Awansował na kapitana 9 sierpnia 1885^[5], na majora 7 listopada 1885^[6] i na podpułkownika 1 lipca 1887.

W 1890 został sekretarzem wojskowym rządu Kaszmiru[^[1]. 6 stycznia 1894 awansował na pułkownika^[7]. Na pułkownika awansował 6 lutego 1899 kiedy został członkiem sztabu w Delhi^[8].

Po wybuchu drugiej wojny burskiej lord Roberts został mianowany naczelnym dowódcą sił brytyjskich w Afryce Południowej. W grudniu 1899 Chamberlain ponownie dołączył do Robertsa w Afryce Południowej jako „pierwszy adiutant i sekretarz prywatny”^[1][9] i w raportach wojennych z 1900 Roberts wysoko go pochwalił^[10].

W 1900 został odznaczony Orderem Łaźni. W tym samym roku został mianowany inspektorem generalnym Royal Irish Constabulary (RIC), uzbrojonej policji obejmującej całą Irlandię z wyjątkiem Dublina^[11]. Siły te podlegały bezpośrednio administracji brytyjskiej w Irlandii, mającej siedzibę w Zamku Dublińskim. Odpowiadała za gromadzenie informacji wywiadowczych i utrzymywanie porządku, uważano ją za „oczy i uszy” rządu^[12]. Formalnie zrezygnował ze służby w armii brytyjskiej 1 listopada 1901^[13].

W sierpniu 1903 został mianowany Kawalerem Komandorem Orderu Łaźni (KCB)^[14], w 1911 Kawalerem Komandorem Królewskiego Orderu Wiktoriańskiego (KCVO)^[11] a w kwietniu 1914 Kawalerem Łaski w Czcigodnym Zakonie Świętego Jana^[15]. W 1915 otrzymał Królewski Medal dla Policji^[16]. Lata spędzone przez Chamberlaina w RIC zbiegły się z rozwojem szeregu organizacji politycznych, kulturalnych i sportowych, których wspólnym celem było oddzielenie Irlandii od Wielkiej Brytanii. Organizacje te często określano mianem Sinn Féin, co doprowadziło do powstania organizacji Irlandzkich Ochotników w 1913 r^[17].

W raportach dla Głównego Sekretarza Irlandii Augustine’a Birrella i Podsekretarza Sir Matthew Nathana Chamberlain ostrzegał, że Ochotnicy przygotowują się do zorganizowania powstania i proklamowania niepodległości Irlandii^[18]. Jednakże w kwietniu 1916, gdy Nathan pokazał mu list od dowódcy armii z południa Irlandii, w którym informował on o spodziewanym lądowaniu broni na południowo-zachodnim wybrzeżu i planowanym na Wielkanoc powstaniu, obaj „wątpili, czy plotka ta ma jakiekolwiek podstawy”^[19]. Powstanie wielkanocne rozpoczęło się w Poniedziałek Wielkanocny, 24 kwietnia 1916 i trwało sześć dni, kończąc się dopiero, gdy większa część ulicy Sackville (obecnie O’Connell Street) została zniszczona przez ogień artyleryjski. Chociaż Królewska Komisja ds. Rebelii z 1916 (komisja Hardinge’a) oczyściła RIC z wszelkiej odpowiedzialności za powstanie, Chamberlain został ostatecznie zmuszony do rezygnacji w wyniku ciągłej krytyki sposobu, w jaki siły te prowadziły działania wywiadowcze.

Po przejściu na emeryturę zamieszkał w Ascot, w hrabstwie Berkshire. 19 marca 1938 opublikował w czasopiśmie The Field list, w którym twierdził, że w 1875 w kasynie oficerskim 11. Pułku Devonshire w Jabalpurze (w Indiach) wymyślił grę w snookera. Jego twierdzenie zostało poparte przez autora Comptona Mackenzie w liście do The Billiard Player w 1939 i zostało zaakceptowane przez obecne organy zarządzające, takie jak International Billiards and Snooker Federation^[1].

Poślubił Mary Henriettę Hay (1866–1936) w 1886. Ich córka, Nora (1887–1956), poślubiła Clive’a Wigrama, 1. barona Wigram(inne języki)^[11].

Zmarł 28 maja 1944 w swoim domu na zapalenie mięśnia sercowego.