Napad paniki

Zobacz też: Atak paniki (film).

Nie mylić z: lękiem napadowym lub lękiem panicznym lub zespołem lęku napadowego, które są synonimicznymi nazwami określonego zaburzenia psychicznego, w odróżnieniu od napadu paniki, który jest objawem mogącym występować w przebiegu różnych zaburzeń.

Napad paniki, inaczej napad lęku lub atak paniki (ang. panic attack, lub anxiety attack) – to pojęcie stosowane w psychopatologii, określające jeden z objawów lękowych^[1].

Napad paniki, jako objaw, oznacza wystąpienie krótkotrwałego epizodu lęku o skrajnie wysokim nasileniu (uczucia paniki). Zwykle napady lęku osiągają pełną intensywność w ciągu około 2–10 minut, a następnie stopniowo, samoistnie ustępują. Ich całkowity czas trwania to najczęściej około kilku-kilkunastu minut. Mogą niekiedy trwać przez dłuższy czas, lecz (dla uproszczenia ich różnicowania z innymi objawami lękowymi) przyjmuje się, że nie dłużej niż 2 godziny. Mogą pojawiać się bez żadnej uchwytnej dla pacjenta przyczyny (np. napady paniki w przebiegu zespołu lęku napadowego), jak również mogą być inicjowane określonymi sytuacjami (np. napad paniki w przebiegu fobii społecznej) lub stanami chorobowymi (np. napad paniki w przebiegu depresji agitowanej). Napadom paniki towarzyszą nieprzyjemne doznania somatyczne (cielesne), w tym związane z aktywnością autonomicznego układu nerwowego. Objawy składające się na napad paniki u poszczególnych osób mogą się różnić. Najczęstszymi z nich są^[1]:

• wzrost ciśnienia tętniczego krwi,
• palpitacje serca,
• ból w klatce piersiowej,
• duszność,
• uczucie braku tchu,
• uczucie dławienia,
• przyśpieszony oddech,
• suchość w jamie ustnej,
• pocenie się,
• drżenie ciała,
• uderzenia gorąca,
• nieukładowe zawroty głowy,
• zasłabnięcia,
• derealizacja (poczucie nierealności otoczenia, w którym znajduje się dana osoba, „jak gdyby ta sytuacja nie działa się naprawdę”, „jak gdyby to, co się dzieje wokół mnie, nie było rzeczywistością”),
• depersonalizacja (poczucie nierealności, obcości samego siebie, „jak gdybym nie był samym sobą”, „jak gdyby nie dotyczyło mnie to, co czuję”),
• parestezje – uczucie drętwienia lub mrowienia w różnych częściach ciała,
• nudności.

Napadom paniki często towarzyszy wtórny lęk przed śmiercią (np. zawałem, uduszeniem się) lub utratą kontroli (np. „utratą zmysłów” lub chorobą psychiczną). Jednocześnie, w trakcie ataku paniki zdolność krytycznego osądu sytuacji, zdolność do kontrolowania swojego zachowania, do werbalnego komunikowania się z innymi mogą być ograniczone^[1].

Do niektórych z zaburzeń i chorób w przebiegu, których mogą występować napady paniki, należą^[2]:

• zespół lęku napadowego,
• zaburzenia lękowe uogólnione,
• zaburzenia lękowe w postaci fobii,
• zaburzenia afektywne (np. depresja agitowana, zespół Cotarda),
• reakcja na ciężki stres lub zaburzenia adaptacyjne,
• zespoły otępienne o organicznym podłożu (np. reakcja katastroficzna),
• zaburzenia psychotyczne.

Wśród chorób somatycznych, w przebiegu których mogą wystąpić objawy napadów paniki, wymieni się^[2]:

• nadczynność tarczycy,
• napadową hipoglikemię,
• guz chromochłonny nadnerczy (łac. pheochromocytoma),
• wypadanie płatka zastawki dwudzielnej,
• tężyczkę,
• ostrą chorobę niedokrwienną serca,
• padaczkę.

M.in. z tych względów pacjenci zgłaszający się z powodu występowania napadów paniki wymagają przeprowadzenia starannej diagnostyki różnicowej i badań dodatkowych. Leczenie objawów, jakimi są napady paniki, uzależnione jest od ich podłoża^[2].

• reakcja walka lub ucieczka