Nornik wschodni
| Alexandromys fortis[1] | |||
| (Büchner, 1889) | |||
| |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Infrarząd | |||
| Nadrodzina | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Plemię | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
nornik wschodni | ||
| Synonimy | |||
| |||
| Podgatunki | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[10] | |||
 | |||
Nornik wschodni[11] (Alexandromys fortis) – gatunek ssaka z podrodziny karczowników (Arvicolinae) w obrębie rodziny chomikowatych (Cricetidae), występujący we wschodniej Azji[10][12].
Zasięg występowania
[edytuj | edytuj kod]Nornik wschodni występuje we wschodniej Azji zamieszkując w zależności od podgatunku[13]:
- A. fortis fortis – tereny wzdłuż wielkiego zakola rzeki Huang He w Chińskiej Republice Ludowej (południowe części Mongolii Wewnętrznej, Ningxia, Shaanxi, południowo-wschodnie Gansu i północno-wschodni Syczuan).
- A. fortis calamorum – środkowa i dolna część dorzecza rzeki Jangcy w południowej i wschodniej Chińskiej Republice Ludowej.
- A. fortis dolichocephalus – północno-wschodnia Chińska Republika Ludowa (wschodnia Mongolia Wewnętrzna, Jilin i Liaoning).
- A. fortis fujianensis – południowo-wschodnia Chińska Republika Ludowa (północny Fujian).
- A. fortis michnoi – południowa Syberia i Rosyjski Daleki Wschód (Zabajkale, obszar rzeki Amur i północna część wyspy Sachalin), północna i północno-wschodnia Mongolia oraz północno-wschodnia Chińska Republika Ludowa (północna Mongolia Wewnętrzna i Heilongjiang).
- A. fortis uliginosus – Półwysep Koreański.
Taksonomia
[edytuj | edytuj kod]Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1889 roku rosyjski zoolog Eugen Büchner nadając mu nazwę Microtus fortis[2]. Holotyp pochodził z lewego brzegu Huang He, w Mongolii Wewnętrznej, w Chińskiej Republice Ludowej[12].
Według różnych autorów A. fortis należy do podrodzaju Alexandromys i grupy gatunkowej fortis[14][13]. Morfologiczne dowody i wyniki analizy genów jądrowych (ale nie mtDNA) wskazują, że A. fortis tworzy grupę siostrzaną z A. sachalinensis[13]. Skamieniałości plejstoceńskich norników z wysp Riukiu i Honsiu zostały zidentyfikowane jako przedstawiciele M. fortis, co wskazywałoby na większy zasięg występowania tych gryzoni w przeszłości[12]. Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World uznają ten rozpoznają sześćpodgatunków[13].
Etymologia
[edytuj | edytuj kod]- Alexandromys: Boyd Alexander (1873–1910), oficer British Army, podróżnik ornitolog[15]; gr. μυς mus, μυος muos „mysz”[16].
- fortis: łac. fortis „solidny, silny”[17].
- calamorum: łac. calamus „trzcina”, od gr. καλαμος kalamos „trzcina”[18].
- dolichocephalus: gr. δολιχος dolikhos „długi”[19]; -κεφαλος -kephalos „-głowy”, od κεφαλη kephalē „głowa”[20].
- fujianensis: Fujian, Chińska Republika Ludowa[15].
- michnoi: Petr Sawwicz Michno (1867–1638), rosyjski naukowiec, etnograf, inicjator i jeden z założycieli Kiachtyńskiego Muzeum Krajoznawczego[4].
- uliginosus: łac. uliginosus „bagnisty, bagienny”, od uligo, uliginis „wilgotność”[17].
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]Długość ciała (bez ogona) 115–176 mm, długość ogona 35–75 mm, długość ucha 12–19 mm, długość tylnej stopy 18–26 mm; masa ciała 36–117 g[14]. Głowa i górna część ciała są koloru ciemnoszarobrązowego, spód ciała jest srebrnobiały a ogon jest wyraźnie dwukolorowy, czarny u góry i białawy u dołu[14]. Podeszwa stopy ma pięć opuszek kończynowych[14]. Kość prącia jest duża (4,4–5,6 mm); jego podstawa jest szeroka, bliższa krawędź słabo zaokrąglona a podstawa ma szerokość 1,7–2,5 mm[14]. Kariotyp wynosi 2n = 52 i FN = 64[14].
Biologia
[edytuj | edytuj kod]Występują na podmokłych śródleśnych łąkach, wybrzeżach jezior i cieków wodnych, gdzie występuje gęsta roślinność. W czasie wezbrań wód na wiosnę i we wczesnym lecie, lub przy nadmiernym rozroście populacji, mogą zajmować obszary rolnicze. Okres rozrodczy trwa od kwietnia do listopada. Ciąża trwa 20 dni, samica może rodzić młode w odstępie 40–45 dni. Samice osiągają dojrzałość płciową w wieku 3,5–4 miesięcy, samce nieco później[10].
Populacja
[edytuj | edytuj kod]Populacja nornika wschodniego jest duża, występuje on na znacznym terytorium, jednak może mu grozić utrata siedlisk wskutek suszy, pożarów i osuszania terenów wilgotnych, związanego z działalnością ludzką lub przyczynami naturalnymi. W ChRL i Rosji jest pospolity, w Mongolii ok. 14% zasięgu obejmują tereny chronione. Jest on uznawany za gatunek najmniejszej troski[10].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Alexandromys fortis, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b E. Büchner: Научные результаты путешествий Н. М. Пржевальскаго по Центральной Азии, изданные на средства, пожалованныя Его Императорским Высочеством Государем наследником цесаревичем Николаем Александровичем, Императорскою академиею наук / Wissenschaftliche Resultate der von N. M. Przewalski nach Central-Asien Unternommenen Reisen. Cz. Отдел зоологический I / Zoologischer Theil I: Млекопитающія / Saugethiere. Санктнетербургъ / St. Petersburg: Продается у Комисюнеровъ Императорской Академіи Наукъ / Comissionäre Kaiserlichen Akademie der Wissenschaften, 1889, s. 99. (ros. • niem.).
- ↑ O. Thomas. A new vole from the Lower Yang-tse-kiang. „The Annals and Magazine of Natural History”. Seventh series. 10, s. 167, 1902. (ang.).
- ↑ a b Н.ф Кащенко. О коллекции млекопитающих из Забайкалья. „Ежегодникъ Зоолoгическаго Музея Імператорсуй Академіи Наукъ”. 15 (3), s. 294, 1910. (ros. • łac.).
- ↑ O. Thomas. A new vole from eastern Asia. „The Annals and Magazine of Natural History”. Eight series. 7, s. 383, 1911. (ang.).
- ↑ O. Thomas. [On mammals collected in southern Shen-si, central China, by Mr. Malcolm P. Anderson, for the Duke of Bedford’s exploration of eastern Asia]. „Abstracts of the Proceedings of the Zoological Society of London”. 95, s. 27, 1911. (ang.).
- ↑ T. Mori. On four new small mammals from Manchuria. „Annotationes zoologicae japonenses / Nihon dōbutsugaku ihō”. 12, s. 420, 1930. (ang.).
- ↑ J.K. Jones, Jr. & D.H. Johnson. A new reed vole, genus Microtus, from central Korea. „Proceedings of the Biological Society of Washington”. 68, s. 193, 1955. (ang.).
- ↑ Z. Hong. A new subspecies of reed vole from Fujian—Microtus fortis fujianensis. „Acta Zootaxonomica Sinica”. 6 (4), s. 445, 1981. (ang.).
- ↑ a b c d N. Batsaikhan & K. Tsytsulina, Microtus fortis, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2016, wersja 2020-2 [dostęp 2020-11-26] (ang.).
- ↑ Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 238. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
- ↑ a b c D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Microtus (Alexandromys) fortis. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-11-28].
- ↑ a b c d C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 356. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
- ↑ a b c d e f U. Pardiñas, P. Myers, L. León-Paniagua, N.O. Garza, J. Cook, B. Kryštufek, R. Haslauer, R. Bradley, G. Shenbrot & J. Patton. Opisy gatunków Cricetidae: U. Pardiñas, D. Ruelas, J. Brito, L. Bradley, R. Bradley, N.O. Garza, B. Kryštufek, J. Cook, E.C. Soto, J. Salazar-Bravo, G. Shenbrot, E. Chiquito, A. Percequillo, J. Prado, R. Haslauer, J. Patton & L. León-Paniagua: Family Cricetidae (True Hamsters, Voles, Lemmings and New World Rats and Mice). W: D.E. Wilson, R.A. Mittermeier & T.E. Lacher (red. red.): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 7: Rodents II. Barcelona: Lynx Edicions, 2017, s. 328. ISBN 978-84-16728-04-6. (ang.).
- ↑ a b J. Nijhof: Nederlandse namen van de overige Knaagdieren, waaronder alle Muizen. paulvoorhaar.nl. [dostęp 2021-11-28]. (niderl.).
- ↑ Jaeger 1944 ↓, s. 141.
- ↑ a b The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca (ang.).
- ↑ Jaeger 1944 ↓, s. 37.
- ↑ Jaeger 1944 ↓, s. 74.
- ↑ Jaeger 1944 ↓, s. 44.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Edmund C. Jaeger, Source-book of biological names and terms, wyd. 1, Springfield: Charles C. Thomas, 1944, s. 1-256, OCLC 637083062 (ang.).