Nornik alpejski

Nornik alpejski
	Microtus multiplex
	(Fatio, 1905)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	łożyskowce
Rząd	gryzonie
Podrząd	Supramyomorpha
Infrarząd	myszokształtne
Nadrodzina	myszowe
Rodzina	chomikowate
Podrodzina	karczowniki
Plemię	Arvicolini
Rodzaj	nornik
Podrodzaj	Terricola
Gatunek	nornik alpejski
Synonimy
	Arvicola multiplex Fatio, 1905; Microtus leponticus O. Thomas, 1906; Pitymys multiplex fatioi Mottaz, 1909; Pitymys druentius G.S. Miller, 1911; Pitymys fatioi orientalis Dal Piaz, 1924; Microtus (Terricola) multiplex vuillemeyi Brunet-Lecomte, Chaline & Campy, 1993; Microtus (Terricola) multiplex niethammeri Brunet-Lecomte & Volobouev, 1994;
	Arvicola multiplex Fatio, 1905; Microtus leponticus O. Thomas, 1906; Pitymys multiplex fatioi Mottaz, 1909; Pitymys druentius G.S. Miller, 1911; Pitymys fatioi orientalis Dal Piaz, 1924; Microtus (Terricola) multiplex vuillemeyi Brunet-Lecomte, Chaline & Campy, 1993; Microtus (Terricola) multiplex niethammeri Brunet-Lecomte & Volobouev, 1994;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Systematyka w Wikispecies
	Hasło w Wikisłowniku

Nornik alpejski^[10] (Microtus multiplex) – gatunek ssaka z podrodziny karczowników (Arvicolinae) w obrębie rodziny chomikowatych (Cricetidae).

Zasięg występowania

Nornik alpejski występuje w zachodnich Alpach i północno-zachodnich Apeninach w południowo-wschodniej Francji, południowej Szwajcarii i północno-zachodnich Włoszech^[11].

Taksonomia

Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1905 roku szwajcarski zoolog Victor Fatio nadając mu nazwę Arvicola multiplex^[2]. Holotyp pochodził z obszaru w pobliżu Lugano, w kantonie Ticino, w Szwajcarii^[12].

M. multiplex należy do podrodzaju Terricola i grupy gatunkowej multiplex^[11]. Najbliżej spokrewniony jest z nornikiem bawarskim (M. bavaricus) i nornikiem dynarskim (M. liechtensteini), który był wcześniej zaliczany do gatunku M. multiplex^[12]^[11]. M. liechtensteini i M. multiplex mają różną liczbę diploidalną (2n = 46 u liechtensteini i 2n = 48 u multiplex) i różne markery molekularne^[11]. Ich rozmieszczenie pokrywa się w ograniczonym stopniu, a w strefie specjacji parapatrycznej znaleziono naturalnego mieszańca^[11]. Należy do grupy gatunków pokrewnych nornikowi darniowemu (Microtus subterraneus) lub, według części autorów, do oddzielnej. Populacje na zachodniej granicy zasięgu, we Francji i dolinie Renu są klasyfikowane jako podgatunek M. m. niethammeri; inny wymarły podgatunek M. m. vuillemeyi znany jest z plejstocenu wschodniej Francji^[12]^[9]. Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World uznają ten takson za gatunek monotypowy^[11].

Etymologia

Microtus: gr. μικρος mikros „mały”; ους ous, ωτος ōtos „ucho”^[13].
multiplex: łac. multiplex, multiplicis „mający wiele fałdów”^[14].

Morfologia

Długość ciała (bez ogona) 90–110 mm, długość ogona 40–44 mm; masa ciała 19–29 g^[15].

Biologia

Zwierzęta te występują w południowej części Alp, od południowo-zachodniej Francji przez Szwajcarię po północne Włochy, gdzie spotykane są także w Apeninach Północnych. Występują od poziomu morza do 2800 m n.p.m., na pastwiskach, łąkach i otwartych obszarach śródleśnych, gęsto pokrytych roślinami zielnymi. W wysokich górach nornik alpejski spotykany jest w kosodrzewinie, na nizinach kryje się w winnicach i żywopłotach. Żywi się bulwami i korzeniami, zjada też trawy. W Szwajcarii średnia liczebność miotu to 2,7^[9].

Populacja

Nornik alpejski jest uznawany za gatunek najmniejszej troski. Nie są znane zagrożenia dla gatunku, populacja jest stabilna, lokalnie liczna, osiągając gęstość do 100 osobników na hektar w południowej Francji. Niekiedy bywa uznawany za szkodnika^[9].

Przypisy

↑ Microtus multiplex, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ ^a ^b V. Fatio. Campagnols et musaraignes Suisses quelques formes peu connues. Importance variable de certains caracteres. „Archives des sciences physiques et naturelles”. Quatrèmie période. 19, s. 193, 1905. (fr.).
↑ O. Thomas. New insectivores and voles collected by Mr. A. Robert near Trebizond. „The Annals and Magazine of Natural History”. Seventh series. 17, s. 419, 1906. (ang.).
↑ Ch. Mottaz. „Bulletin de la Société Zoologique de Genève”. 1, s. 180, 1909. (fr.).
↑ G.S. Miller. New names for two European voles. „Proceedings of the Biological Society of Washington”. 24, s. 39, 1911. (ang.).
↑ G. Dal Piaz. Studio sulle arvicole tridentine. „Studi Trentini di Scienze Naturali”. Acta Geologica. 5 (4), s. 13, 1924. (wł.).
↑ P. Brunet-Lecomte, J. Chaline & M. Campy. Microtus (Terricola) multiplex vuillemeyi nov. ssp., campagnol du site pleistocene de Gigny (Jura, France). „Revue de Paléobiologie”. 12 (2), s. 335–344, 1993. (fr.).
↑ P. Brunet-Lecomte & V. Volobouev. Comparative morphometry and cytogenetics of Microtus (Terricola) multiplex (Arvicolidae, Rodentia) of the western French Alps. „Zeitschrift für Säugetierkunde”. 59, s. 123, 1994. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d G. Amori & S.G.A.& S. Aulagnier G. Amori & S.G.A.& S., Microtus multiplex, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2021, wersja 2021-2 [dostęp 2021-12-04] (ang.).
↑ Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 237. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 364. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
↑ ^a ^b ^c D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Microtus (Terricola) multiplex. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-12-05].
↑ T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 424, 1904. (ang.).
↑ K.F. Kumaniecki: Słownik łacińsko-polski. Warszawa: Wydawnictwo Szkolne PWN, 1957, s. 317. (łac. • pol.).
↑ U. Pardiñas, P. Myers, L. León-Paniagua, N.O. Garza, J. Cook, B. Kryštufek, R. Haslauer, R. Bradley, G. Shenbrot & J. Patton. Opisy gatunków Cricetidae: U. Pardiñas, D. Ruelas, J. Brito, L. Bradley, R. Bradley, N.O. Garza, B. Kryštufek, J. Cook, E.C. Soto, J. Salazar-Bravo, G. Shenbrot, E. Chiquito, A. Percequillo, J. Prado, R. Haslauer, J. Patton & L. León-Paniagua: Family Cricetidae (True Hamsters, Voles, Lemmings and New World Rats and Mice). W: D.E. Wilson, R.A. Mittermeier & T.E. Lacher (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 7: Rodents II. Barcelona: Lynx Edicions, 2017, s. 344. ISBN 978-84-16728-04-6. (ang.).

[itis-1] Microtus multiplex, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[Fatio-2] V. Fatio. Campagnols et musaraignes Suisses quelques formes peu connues. Importance variable de certains caracteres. „Archives des sciences physiques et naturelles”. Quatrèmie période. 19, s. 193, 1905. (fr.).

[Thomas-3] O. Thomas. New insectivores and voles collected by Mr. A. Robert near Trebizond. „The Annals and Magazine of Natural History”. Seventh series. 17, s. 419, 1906. (ang.).

[Mottaz-4] Ch. Mottaz. „Bulletin de la Société Zoologique de Genève”. 1, s. 180, 1909. (fr.).

[Miller-5] G.S. Miller. New names for two European voles. „Proceedings of the Biological Society of Washington”. 24, s. 39, 1911. (ang.).

[Piaz-6] G. Dal Piaz. Studio sulle arvicole tridentine. „Studi Trentini di Scienze Naturali”. Acta Geologica. 5 (4), s. 13, 1924. (wł.).

[Brunet-Lecomte&inni-7] P. Brunet-Lecomte, J. Chaline & M. Campy. Microtus (Terricola) multiplex vuillemeyi nov. ssp., campagnol du site pleistocene de Gigny (Jura, France). „Revue de Paléobiologie”. 12 (2), s. 335–344, 1993. (fr.).

[Brunet-Lecomte&Volobouev-8] P. Brunet-Lecomte & V. Volobouev. Comparative morphometry and cytogenetics of Microtus (Terricola) multiplex (Arvicolidae, Rodentia) of the western French Alps. „Zeitschrift für Säugetierkunde”. 59, s. 123, 1994. (ang.).

[iucn-9] G. Amori & S.G.A.& S. Aulagnier G. Amori & S.G.A.& S., Microtus multiplex, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2021, wersja 2021-2 [dostęp 2021-12-04] (ang.).

[Cichocki&inni-10] Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 237. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

[Burgin&inni-11] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 364. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).

[Wilson&Reeder-12] D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Microtus (Terricola) multiplex. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-12-05].

[Palmer-13] T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 424, 1904. (ang.).

[Kumaniecki-14] K.F. Kumaniecki: Słownik łacińsko-polski. Warszawa: Wydawnictwo Szkolne PWN, 1957, s. 317. (łac. • pol.).

[Pardiñas&inni-15] U. Pardiñas, P. Myers, L. León-Paniagua, N.O. Garza, J. Cook, B. Kryštufek, R. Haslauer, R. Bradley, G. Shenbrot & J. Patton. Opisy gatunków Cricetidae: U. Pardiñas, D. Ruelas, J. Brito, L. Bradley, R. Bradley, N.O. Garza, B. Kryštufek, J. Cook, E.C. Soto, J. Salazar-Bravo, G. Shenbrot, E. Chiquito, A. Percequillo, J. Prado, R. Haslauer, J. Patton & L. León-Paniagua: Family Cricetidae (True Hamsters, Voles, Lemmings and New World Rats and Mice). W: D.E. Wilson, R.A. Mittermeier & T.E. Lacher (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 7: Rodents II. Barcelona: Lynx Edicions, 2017, s. 344. ISBN 978-84-16728-04-6. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]