Noken

Noken^[1] – wielofunkcyjna torba wykonywana techniką wiązania lub wyplatania z łyka lub liści przez ludność zamieszkującą prowincje Papua i Papua Zachodnia we wschodniej Indonezji.

Na terenie obu prowincji wyróżnia się przynajmniej 250 grup etnicznych. Techniki wyrobu toreb noken różnią się w poszczególnych społecznościach. Włókno wyrabia się z gałęzi, łodyg, kory drzew lub krzewów opalanych w ogniu, namaczanych w wodzie i suszonych. Z drewnianych włókien uzyskuje się sznurek, który następnie często jest barwiony. Ze sznurka wyplatane są siateczkowe torby. Rzemiosło wyrobu nokenów wymaga dobrej zręczności manualnej, a nauka zajmuje kilka miesięcy^[2].

Nokeny używane są do przenoszenia płodów rolnych, ryb, drewna na opał, a także niemowląt i małych zwierząt. Noszone są z okazji tradycyjnych świąt, ważnych wydarzeń rodzinnych i ofiarowywane innym na znak pokoju^[2]. Uchwyt nokena zakładany jest na głowę – czoło, torba spoczywa wtedy na plecach i obie ręce są wolne^[3].

W 2012 roku rękodzieło wyrobu nokenów zostało wpisane na listę niematerialnego dziedzictwa wymagającego pilnej ochrony UNESCO^[4].

Przypisy

↑ Różne nazwy funkcjonują w lokalnych społecznościach papuaskich: Su (Hugula) Jum (Dani); Sum (Yali); Inokenson, Inoken (Biak); Agiya (Mee); Ese (Asmat); Dump (Irarutu); Rotang/Aderi, Kaketa (Serui); Kangke/Koroboi (Tabi/Sentani); Eyu, Yuta (Ayamaru/Maybrat, Ayvat); Qya Qsi/Qya Queri/IQuiyabos (Tehit); Kwok (Moi); Naya (Moli) – patrz UNESCO: NOMINATION FILE NO. 00619 FOR INSCRIPTION ON THE LIST OF INTANGIBLE CULTURAL HERITAGE IN NEED OF URGENT SAFEGUARDING IN 2012. [dostęp 2014-01-02]. (ang.).
↑ ^a ^b UNESCO: NOMINATION FILE NO. 00619 FOR INSCRIPTION ON THE LIST OF INTANGIBLE CULTURAL HERITAGE IN NEED OF URGENT SAFEGUARDING IN 2012. [dostęp 2014-01-02]. (ang.).
↑ Rita Golden Gelman: Tales of a Female Nomad: Living at Large in the World. Random House LLC,, 2007, s. 194. ISBN 978-0-307-42174-6. [dostęp 2014-01-04].
↑ UNESCO ICH: Noken multifunctional knotted or woven bag, handcraft of the people of Papua. [dostęp 2013-11-18]. (ang.).

[1] Różne nazwy funkcjonują w lokalnych społecznościach papuaskich: Su (Hugula) Jum (Dani); Sum (Yali); Inokenson, Inoken (Biak); Agiya (Mee); Ese (Asmat); Dump (Irarutu); Rotang/Aderi, Kaketa (Serui); Kangke/Koroboi (Tabi/Sentani); Eyu, Yuta (Ayamaru/Maybrat, Ayvat); Qya Qsi/Qya Queri/IQuiyabos (Tehit); Kwok (Moi); Naya (Moli) – patrz UNESCO: NOMINATION FILE NO. 00619 FOR INSCRIPTION ON THE LIST OF INTANGIBLE CULTURAL HERITAGE IN NEED OF URGENT SAFEGUARDING IN 2012. [dostęp 2014-01-02]. (ang.).

[UNESCOform-2] UNESCO: NOMINATION FILE NO. 00619 FOR INSCRIPTION ON THE LIST OF INTANGIBLE CULTURAL HERITAGE IN NEED OF URGENT SAFEGUARDING IN 2012. [dostęp 2014-01-02]. (ang.).

[Gelman194-3] Rita Golden Gelman: Tales of a Female Nomad: Living at Large in the World. Random House LLC,, 2007, s. 194. ISBN 978-0-307-42174-6. [dostęp 2014-01-04].

[indonezja2-4] UNESCO ICH: Noken multifunctional knotted or woven bag, handcraft of the people of Papua. [dostęp 2013-11-18]. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]