Mysz dżunglowa
| Mus mayori | |||
| (O. Thomas, 1915)[1] | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Infrarząd | |||
| Nadrodzina | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Plemię | |||
| Rodzaj | |||
| Podrodzaj | |||
| Gatunek |
mysz dżunglowa | ||
| Synonimy | |||
|
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[8] | |||
 | |||
Mysz dżunglowa[9] (Mus mayori) – gatunek gryzonia z podrodziny myszy (Murinae) w obrębie rodziny myszowatych (Muridae). Słabo poznany ssak zamieszkujący endemicznie Sri Lankę; według Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody jest narażony na wyginięcie.
Taksonomia
[edytuj | edytuj kod]Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1915 roku angielski zoolog Oldfield Thomas w artykule poświęconym wynikom naukowych badań ssaków, opublikowanym na łamach The journal of the Bombay Natural History Society; Thomas umieścił nowo opisany gatunek w rodzaju Coelomys[c], nadając mu binominalną nazwę Coelomys mayori[1]. Miejsce typowe to Pattipola, na wysokości 6210 ft (1893 m), wyżyny Prowincji Środkowej, Sri Lanka[2][10][11][12][13]. Holotyp to dorosły samiec (sygnatura BMNH Mammals 1914.12.1.7) ze zbiorów Muzeum Historii Naturalnej w Londynie, zebrany 25 marca 1914 roku przez brytyjskiego oficera E.W. Mayora[14].
Mus mayori został w 1942 roku uznany przez Johna Ellermana za jedynego członka Coelomys[15], jednak analizy oparte na danych morfologicznych[16] i genetycznych[17] wykazały, że Coelomys stanowi większy klad, który obejmuje również M. crociduroides, M. pahari i M. vulcani[17][18], jednak przynależność M. mayori do Coelomys jest niepewna[11][12]. Populacje nizinne były wcześniej traktowane jako podgatunek pococki[2], ale późniejsze badania nie wykazały żadnych znaczących różnic w ubarwieniu i teksturze futra uzasadniających rozróżnienie między mayori a pococki[19][20]. Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World uznają ten gatunek za monotypowy[12].
Etymologia
[edytuj | edytuj kod]- Mus: łac. mus, muris ‘mysz’, od gr. μυς mus, μυoς muos ‘mysz’[21].
- mayori: mjr. E.W. Mayor (daty urodzenia i śmierci nieznane), zebrał okaz typowy[22].
Zasięg występowania
[edytuj | edytuj kod]Mysz dżunglowa występuje w rozproszonych populacjach w środkowej i południowo-zachodniej Sri Lance (Prowincja Środkowa, Prowincja Północno-Zachodnia, Prowincja Południowa, Prowincja Zachodnia i Prowincja Uwa)[10][20][11][12][23][8].
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]Długość ciała (bez ogona) 98 mm, długość ogona 102 mm, długość ucha 17 mm, długość tylnej stopy 22,5–26 mm; brak szczegółowych danych dotyczących masy ciała[11][23]. Mysz dżunglowa jest wielkości małego szczura. Ogon jest smukły, łuskowaty, dwukolorowy, ciemny u góry i jaśniejszy u dołu i jest równy długości głowy i ciała[11][16]. Futro jest długie (około 10 mm) i obfite w kolce, włosy na grzbiecie są nakrapiane w kolorze brązowym z szarymi końcówkami, podczas gdy na brzuchu są szarawobrązowawe; kolce szarawobiałe z czarnymi końcówkami[1][11]. Głowa ciemniejsza. Uszy są średniej długości, praktycznie nagie i szarego koloru. Stopy koloru od brązowego do ciemnobrązowego z białymi palcami[1][19]. Samice mają pięć par gruczołów mlekowych[11]. Średnie wymiary czaszki: długość podstawowa 29,87 mm, długość rostrum 8,06 mm, długość interorbitalna 4,97 mm, długość otworu przysiecznego 5,38 mm i długość koron trzonowców 4,57 mm[16].
Ekologia
[edytuj | edytuj kod]Myszy dżunglowe zamieszkują nizinne i górskie tropikalne i subtropikalne wiecznie zielone lasy, a także łąki na wysokościach od 165 m do 2310 m n.p.m.[11][8] Są zwierzętami lądowymi zamieszkującymi wilgotne runo leśne i trawiastą patanę[11][8]. Prowadzą nocny tryb życia, kopiąc nory pod ziemią[11][8].
Myszy dżunglowe żywią się nasionami, korzeniami roślin, owadami i jajami[11].
Okres rozrodczy i rozmnażanie słabo poznane; samice odławiano średnio z trzema młodymi[11].
W odchodach myszy dżunglowych stwierdzono roztocza (Echinolaelaps), kleszcze (Ornithodorus), wszy mysie (Polyplax serrata) oraz jaja nicieni[24].
Status zagrożenia
[edytuj | edytuj kod]W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody i Jej Zasobów gatunek został zaliczony do kategorii VU (ang. vulnerable ‘narażony’)[8]. Myszy dżunglowe mimo rozproszonych populacji są szeroko rozpowszechnione i stosunkowo liczne[11][8]. Poważnymi zagrożeniami dla tego gatunku jest wylesianie oraz drapieżnictwo ze strony kotów domowych (Felis catus)[11]. Myszy dżunglowe nią są chronione żadnymi przepisami[8].
Uwagi
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Młodszy homonim Mus musculus var. bicolor Tikhomirov & Korchagin, 1889 (= Mus musculus Linnaeus, 1758); miejsce typowe: Kottawa, na wysokości 250 ft (76 m), Prowincja Południowa, Sri Lanka[2]; holotyp: dorosła samica (sygnatura BMNH Mammals 1914.12.1.8) ze zbiorów Muzeum Historii Naturalnej w Londynie, zebrany 12 kwietnia 1913 roku przez E.W. Mayora[3]; etymologia: łac. bicolor, bicoloris ‘dwukolorowy’, od bi- ‘dwu-’, od bis ‘dwukrotnie’; color, coloris ‘kolor’[4].
- ↑ Nowa nazwa dla Coelomys bicolor O. Thomas, 1915; etymologia: Reginald Innes Pocock (1863–1947), brytyjski zoolog[6][7].
- ↑ Obecnie (2023) podrodzaj w obrębie Mus.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d e O. Thomas. Scientific Results of the Mammal Survey No. IX: A new Murine genus and species from Ceylon. „The Journal of the Bombay Natural History Society”. 23 (3), s. 415, 1914. (ang.).
- ↑ a b c J.R. Ellerman & T.C.S. Morrison-Scott: Checklist of Palaearctic and Indian mammals 1758 to 1946. Wyd. 2. London: Trustees of the British Museum (Natural History), 1966, s. 613. (ang.).
- ↑ 1914.12.1.8. [w:] Data Portal [on-line]. Natural Museum History. [dostęp 2023-12-27]. (ang.).
- ↑ bicolor, [w:] The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2023-12-27] (ang.).
- ↑ O. Thomas. A second species of Coelomys from Ceylon. „The Journal of the Bombay Natural History Society”. 24 (1), s. 49, 1915. (ang.).
- ↑ a b J.R. Ellerman. A Key to the Rodentia Inhabiting India, Ceylon, and Burma (Based on Collections in the British Museum) Part II. „Journal of Mammalogy”. 28 (4), s. 382, 1947. DOI: 10.2307/1375359. (ang.).
- ↑ Beolens, Watkins i Grayson 2009 ↓, s. 324.
- ↑ a b c d e f g h W.L.D.P.T.S. de A. Goonatilake, P.O. Nameer & S. Molur, Mus mayori, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2008, wersja 2023-1 [dostęp 2023-12-28] (ang.).
- ↑ Nazwy zwyczajowe za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 274. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
- ↑ a b D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Mus (Coelomys) mayori. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2022-12-28].
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n Ch. Denys, P. Taylor & K. Aplin. Opisy gatunków Muridae: Ch. Denys, P. Taylor, C. Burgin, K. Aplin, P.-H. Fabre, R. Haslauer, J. Woinarski, B. Breed & J. Menzies: Family Muridae (True Mice and Rats, Gerbils and relatives). W: D.E. Wilson, R.A. Mittermeier & T.E. Lacher (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 7: Rodents II. Barcelona: Lynx Edicions, 2017, s. 796. ISBN 978-84-16728-04-6. (ang.).
- ↑ a b c d C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 530. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
- ↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Mus mayori O. Thomas, 1915. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-12-28]. (ang.).
- ↑ 1914.12.1.7. [w:] Data Portal [on-line]. Natural Museum History. [dostęp 2023-12-27]. (ang.).
- ↑ J.R. Ellerman: The families and genera of living rodents. Cz. 2. London: British Museum, 1941, s. 234–235. (ang.).
- ↑ a b c Marshall 1977 ↓, s. 195.
- ↑ a b P. Chevret, P.D. Jenkins & F.M. Catzeflis. Evolutionary systematics of the Indian mouse Mus famulus Bonhote, 1898: molecular (DNA/DNA hybridization and 12S rRNA sequences) and morphological evidence. „Zoological Journal of the Linnean Society”. 137 (3), s. 385–401, 2003. DOI: 10.1046/j.1096-3642.2003.00050.x. (ang.).
- ↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-12-28]. (ang.).
- ↑ a b Marshall 1977 ↓, s. 192.
- ↑ a b C. & B. Srinivasulu: South Asian Mammals. New York: Springer, 2012, s. 187. ISBN 978-1-4614-3449-8. (ang.).
- ↑ T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 435, 1904. (ang.).
- ↑ Beolens, Watkins i Grayson 2009 ↓, s. 267.
- ↑ a b Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 341. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
- ↑ P.B. Ratnaweera, M.R. Wijesinghe & P.V. Udagama-Randeniya. Parasitic Associations of the Endemic Mus mayori (Sri Lanka Spiny rat) in the Kanneliya Rainforest. „Annual Scientific Sessions of the Sri Lanka Association for the Advancement of Science”. 2 (6), s. 901–907, 2010. (ang.).
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- J.T. Marshall, Jr.. A synopsis of Asian species of Mus (Rodentia, Muridae). „Bulletin of the American Museum of Natural History”. 158 (3), s. 173–220, 1977. (ang.).
- B. Beolens, M. Watkins & M. Grayson: The Eponym Dictionary of Mammals. Baltimore: The Johns Hopkins University Press, 2009, s. 1–567. ISBN 978-0-8018-9304-9. (ang.).