[go: up one dir, main page]

Przejdź do zawartości

Mydelniczka

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Mydelniczka łazienkowa

Mydelniczka - naczynie w formie podstawki lub pojemnika służące do przechowywania mydła. Dawniej nazwą tą określano także naczynie służące do rozpuszczania mydła do golenia[1][2][3][4][5].

Historia

[edytuj | edytuj kod]

W VII wieku cesarz bizantyjski Konstans II (630-668) został zamordowany przy użyciu mydelniczki[6].

W ogłoszeniu, które ukazało się 25 marca 1820 roku w Sydney [Australia] Gazette i New South Wales Advertiser, wymienione zostały przedmioty wystawione na aukcję, między innymi mydelniczki[7]. Oxford English Dictionary podaje za datę pierwszego użycia terminu „soap-dish” (ang. "mydelniczka") rok 1837 (termin pada w powieści Klub Pickwicka Charlesa Dickensa)[8].

Cynowa mydelniczka wykonana w Meriden, Connecticut w latach 1807-1835 znajduje się w zbiorach Metropolitan Museum of Art w Nowym Jorku[9]. W czasopiśmie medycznym z 1887 roku opisany jest stół operacyjny, który zawierał wbudowaną mydelniczkę[10], a w książce The Mechanical News: An Illustrated Journal of Manufacturing, Engineering, Milling and Mining z 1892 roku pokazano mydelniczkę przymocowaną do wiadra[11]. Archeolog Laurie A. Wilkie odkryła na plantacji Oakley w Luizjanie porcelanową mydelniczkę, pochodzącą prawdopodobnie z lat 90. XIX wieku, która według jej ustaleń była prawdopodobnie częścią porcelanowego zestawu zabawek dziecięcych[12]. Pod koniec XIX wieku do rozprzestrzenienia się mydelniczek w amerykańskich domach przyczyniła się firma się Sears Roebuck & Company[13].

Kieszonkowa metalowa mydelniczka ozdobiona dwoma skrzyżowanymi mieczami, używana podczas I wojny światowej (1914-1918), znajduje się w specjalnych zbiorach Pritzker Military Museum & Library[14]. W 1919 roku Witter Bynner uwiecznił mydelniczkę w swoim wierszu zatytułowanym I Evade, porównując "miękkość spojrzenia" do miękkości spodu mydła w mydelniczce[15].

W Kostrzynie nad Odrą znaleziono przedmioty osobiste z czasów drugiej wojny światowej, należące prawdopodobnie do działacza partii NSDAP; wśród nich znalazła się mydelniczka z mydłem[16].

Złocona mydelniczka była jednym z ponad 60 artefaktów z prywatnego lotniska i pałacu Saddama Husajna, które w marcu 2015 roku zostały zwrócone Irakowi przez rząd USA w ramach irackiego narodowego projektu ochrony dziedzictwa kulturowego[17].

Współcześnie

[edytuj | edytuj kod]
Mydelniczka do ustawienia na umywalce (owalna), szczelnie zamykana mydelniczka podróżna i malutka mydelniczka hotelowa (otwarta)

Współcześnie najczęściej mydelniczki wykonywane są z tworzywa sztucznego barwionego lub przezroczystego. Spotyka się też mydelniczki ceramiczne, szklane, gumowe lub chromowane.

Mydelniczka łazienkowa może mieć też postać otwartego pojemnika, wklęsłego na tyle, aby położone tam mydło nie wyślizgnęło się. Mydelniczki takie wsparte są na występach umożliwiających ustawienie na umywalce, niekiedy posiadają też uchwyt. Formę mydelniczki stanowi też zamocowana w pobliżu umywalki odpowiednio ukształtowana półeczka. Nowoczesne baterie natryskowe posiadają często zintegrowane mydelniczki. Umywalki mogą również posiadać zintegrowane mydelniczki w kształcie zagłębienia w ich powierzchni. Mydelniczki łazienkowe umożliwiają przeważnie odprowadzenie wody z mydła, dzięki czemu ono nie mięknie. Woda odprowadzana jest przez otwory w dnie lub przez zastosowanie jego odpowiedniego kształtu/struktury, w wyniku czego woda zbiera się poniżej dolnej powierzchni mydła.

Łazienki w hotelach często zaopatruje się w mydło „hotelowe” w maleńkiej mydelniczce, mieszczącej kostkę wielkości około 20 gramów. Współcześnie, zwłaszcza w obiektach użyteczności publicznej, często nie stosuje się mydelniczek, lecz praktyczniejsze w utrzymaniu dozowniki mydła płynnego.

Mydelniczki podróżne posiadają dopasowane do dolnej części szczelnie zamykane wieko i nie posiadają otworów. Kształt mydelniczki jest najczęściej prostopadłościenny lub owalny, ich rozmiar dostosowany jest zazwyczaj do wielkości standardowej stu- lub stupięćdziesięciogramowej kostki mydła; spotyka się jednak także inne formy i rozmiary. Niegdyś mydelniczki bywały bogato zdobione, podobnie jak wiele innych ówczesnych przedmiotów codziennego użytku.

Znaczenie kulturowe

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Mieczysław Szymczak, Słownik języka polskiego PWN.: L-P, Wydawnictwo Naukowe PWN, 1995, s. 221, ISBN 978-83-01-11835-8 [dostęp 2024-09-30] (pol.).
  2. n, mydelniczka - Wielki słownik języka polskiego PAN [online], wsjp.pl [dostęp 2024-09-30] (pol.).
  3. mydelniczka - definicja, synonimy, przykłady użycia [online], sjp.pwn.pl [dostęp 2024-09-30] (pol.).
  4. Erazm Rykaczewski, Słownik języka polskiego podług Lindego i innych nowszych źródeł, Ozcionkami i drukiem wł. dyniewicza, 1866, s. 386 [dostęp 2024-09-30] (pol.).
  5. sabonera | enciclopedia.cat [online], www.enciclopedia.cat [dostęp 2024-09-30].
  6. Brownworth, Lars (24 October 2009). "A Soap Dish That Changed History: The enduring yet seldom-appreciated significance of a seventh-century emperor's bath". Life. The Wall Street Journal. Dostęp 2 lutego 2018.
  7. "Classified Advertising". The Sydney Gazette and New South Wales Advertiser. wol. 18, n. 853. New South Wales, Australia. 25 marca 1820. s. 4. Dostęp: 6 lutego 2018 przez Bibliotekę Narodową Australii.
  8. "Soap-dish [1837]". Oxford English Dictionary. Oxford University Press. Dostęp 3 lutego 2018.
  9. Ashbil Griswold | Soap dish | American [online], The Metropolitan Museum of Art [dostęp 2024-09-30] (ang.).
  10. Medical News and Abstract, Lea Brothers & Company, 1887, s. 707 [dostęp 2024-09-30] (ang.).
  11. The Mechanical News: An Illustrated Journal of Manufacturing, Engineering, Milling and Mining, James Leffel & Company, 1892, s. 125 [dostęp 2024-09-30] (ang.).
  12. Teresita Majewski, David Gaimster, International Handbook of Historical Archaeology, Springer Science & Business Media, 7 czerwca 2009, s. 332-334, ISBN 978-0-387-72071-5 [dostęp 2024-09-30] (ang.).
  13. What Are the Functions of Sodium Carbonate in Soaps? [online], Our Everyday Life [dostęp 2024-09-30] (ang.).
  14. Metal soap dish with soap [online], cdm16630.contentdm.oclc.org [dostęp 2024-09-30] (pol.).
  15. Witter Bynner, The beloved stranger. Two books of song & a divertisement for the unknown lover, by Witter Bynner, New York, Alfred A. Knopf, 1919, s. 53 [dostęp 2024-09-30].
  16. Aga Popiak, Woda kolońska, broń, portfel i inne rzeczy działacza NSDAP. Znalezisko w piwnicy w Kostrzynie nad Odrą [online], historykon.pl, 17 października 2017 [dostęp 2024-10-01] (pol.).
  17. Melia, Michael (16 March 2015). "Saddam Hussein's Door Knocker, Water Urn, Soap Dish Found in Connecticut". Connecticut News. Hartford Courant. Associated Press. Dostęp 2 lutego 2018 (ang.)
  18. 65 lat Trabanta. NRD-owska mydelniczka [online], Rzeczpospolita [dostęp 2024-09-30] (pol.).
  19. Red Bull Wyścig Mydelniczek - informacje, video [online], Red Bull [dostęp 2024-09-30] (pol.).