Mugam
Mugam – tradycyjna azerska forma muzyczna, charakteryzująca się silnym stopniem improwizacji, wpisująca się w tradycje perskiego i arabskiego makamu.
Nagranie mugamu znalazło się na dyskach Voyager Golden Record umieszczonych na dwóch sondach wystrzelonych w kosmos przez NASA w 1977 w ramach programu Voyager.
W 2003 roku azerbejdżański mugam został proklamowany arcydziełem ustnego i niematerialnego dziedzictwa ludzkości a w 2005 roku wpisany na listę niematerialnego dziedzictwa UNESCO.
Opis
[edytuj | edytuj kod]Mugam jest tradycyjną azerską formą muzyczną wykształconą z połączenia elementów muzyki perskiej, arabskiej i tureckiej[1]. Wpisuje się w tradycje perskiego i arabskiego makamu[1]. Cechą charakterystyczną mugamu jest silny element improwizacji szoba, po którym następuje tradycyjny śpiew tasnif i część taneczna rang[2].
Istnieje w formie wokalnej, instrumentalnej lub wokalno-instrumentalnej[2]. Zwykle wykonywany jest przez tria: śpiewaka grającego na dafie – rodzaju tamburyna, któremu akompaniują instrumentaliści na tarze – rodzaju 11-strunowej lutni i kamanczach – rodzaju 4-strunowych spiczastych skrzypiec[2][3]. Uważany jest za klasyczną muzykę Azerbejdżanu[3].
Wyróżnia się siedem form mugamu ze względu na uczucia jakie ma budzić w słuchaczach: rast ma dodawać odwagi i radości, szur jest liryczny, sega – miłosny, bajati-sziraz – smutny, czacharga ma budzić pasję i zaangażowanie, szusztar – głęboki smutek a humajun – bardzo głęboki smutek[2].
Sztuka mugamu przykazywana jest ustnie z mistrza na ucznia – nie istniały transkrypcje mugamu[3]. W przeszłości mugam był głównie wykonywany podczas azerbejdżańskiej tradycyjnej uczty weselnej toj oraz podczas kameralnych spotkań intelektualistów i artystów, tzw. madżlis[3][2]. Mugam był również popularny wśród wyznawców sufizmu[3]. Sztuka mugamu ucierpiała w okresie przynależności Azerbejdżanu do ZSRR a jej charakter zaczął zmieniać się pod wpływem muzyki zachodniej[3].
W XX wieku wielu muzyków eksperymentowało, łącząc mugam z tradycją zachodnią, m.in. Uzeir Hadżibejow (1885– 1948) stworzył mugam-operę Leili ve Majnun (1908) a Nijazi skomponował mugam-symfonię Rast (1949)[4].
Nagranie mugamu znalazło się na dyskach Voyager Golden Record umieszczonych na dwóch sondach wystrzelonych w kosmos przez NASA w 1977 w ramach programu Voyager[5].
W 2003 roku mugam został proklamowany arcydziełem ustnego i niematerialnego dziedzictwa ludzkości a w 2005 roku wpisany na listę niematerialnego dziedzictwa UNESCO[3].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b Aida Huseynova: Music of Azerbaijan: From Mugham to Opera. Indiana University Press, 2016, s. 13. ISBN 978-0-253-01949-3. [dostęp 2016-05-28].
- ↑ a b c d e Aida Huseynova: Music of Azerbaijan: From Mugham to Opera. Indiana University Press, 2016, s. 22. ISBN 978-0-253-01949-3. [dostęp 2016-05-28].
- ↑ a b c d e f g UNESCO ICH: Azerbaijani Mugham. [dostęp 2016-05-28]. (ang.).
- ↑ David Horn, John Shepherd: Bloomsbury Encyclopedia of Popular Music of the World, Volume 10: Genres: Middle East and North Africa. Bloomsbury Publishing USA, 2015, s. 25. ISBN 978-1-5013-1147-5. [dostęp 2016-05-28].
- ↑ NASA: Golden Record - Music From Earth. [dostęp 2016-05-28]. (ang.).