Miesięcznik (roślina)

Miesięcznik
	; Miesięcznik kanadyjski
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	jaskropodobne
Rząd	jaskrowce
Rodzina	miesięcznikowate
Rodzaj	miesięcznik
	Nazwa systematyczna
	Menispermum L.; Sp. Pl. 340. 1 Mai 1753
Synonimy
	Otamplis Raf.; Trilophus Fisch.;
	Otamplis Raf.; Trilophus Fisch.;
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Miesięcznik (Menispermum L.) – rodzaj pnączy należący do rodziny miesięcznikowatych. Obejmuje dwa gatunki^[3] – miesięcznik kanadyjski M. canadense rośnie w Ameryce Północnej od Manitoby na północy po północno-wschodni Meksyk i na wschód do wybrzeży Atlantyku^[4], a miesięcznik dahurski M. dauricum we wschodniej Azji od południowych Chin po Syberię, Rosyjski Daleki Wschód i Japonię^[3]. Rośliny te rosną w lasach, często w dolinach strumieni^[5]. Bywają uprawiane jako pnącza ozdobne ze względu na atrakcyjne ulistnienie. Ich korzenie wykorzystywane są leczniczo^[5].

Morfologia

Pokrój: Pnącza owijające się pędami, osiągające 6 m wysokości^[5], zielone^[6] i zielne^[7], co jest wyjątkowe w obrębie rodziny^[8].
Liście: Skrętoległe, ogonkowe, bez przylistków, pojedyncze, zwykle zrzucane zimą. Blaszka liściowa z żyłkowaniem dłoniastym, bardzo zróżnicowana pod względem kształtu, nawet na pojedynczych okazach – od całobrzegich, szerokojajowatych po dłoniasto klapowane, z 3–7 klapami, zwykle szersze niż dłuższe^[5]^[8]^[6]. Liście od spodu często kontrastowo jasne, do srebrzystych^[6].

Kwiaty: Rośliny są dwupienne – na różnych okazach rozwijają się tylko kwiaty męskie lub tylko żeńskie. Kwiaty są drobne i białawe^[5], zebrane w wiechowate kwiatostany wyrastające w kątach liści^[6]. Działek kielicha jest od 4 do 10 i ułożone są one mniej lub bardziej spiralnie. Płatków korony jest 6–8 i są one mięsistawe^[7] i krótsze od działek^[5]. W kwiatach męskich znajduje się 12–18 (czasem więcej) pręcików z kulistawymi pylnikami^[7], osiągające do 4 mm długości^[6]. W kwiatach żeńskich znajduje się 6–12 prątniczków i 2–4 słupki z krótkimi szyjkami oraz dużym, łatkowato podzielonym znamieniem^[7]^[5].

Owoce: Kuliste, czarne Pestkowce z pojedynczym, spiralnie wygiętym nasionem^[5].

Liść m. dahurskiego
Kwiatostan m. kanadyjskiego
Owoce m. kanadyjskiego

Systematyka

Pozycja systematyczna

Rodzaj należy do rodziny miesięcznikowatych (Menispermaceae) zaliczanej do jaskrowców (Ranunculales)^[2]. W obrębie rodziny klasyfikowany jest do plemienia Menispermeae^[9]. Czasem wyróżniane są w obrębie rodzaju 3 lub 4 gatunki^[8]^[5], ale baza taksonomiczna Plants of the World online uznaje dodatkowe nazwy za synonimy niżej wymienionych gatunków^[3].

Wykaz gatunków^[3]^[10]

miesięcznik kanadyjski Menispermum canadense L.
miesięcznik dahurski Menispermum dauricum Candolle

Zobacz też

miesiącznica (syn. miesięcznik)

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-26] (ang.).
↑ ^a ^b Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-07-09] (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Menispermum Tourn. ex L.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2021-04-14].
↑ Menispermum canadense Linnaeus. [w:] Flora of North America [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2021-04-14].
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. I. Trees and shrubs. London: Macmillan, 1988, s. 85. ISBN 0-333-73003-8.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Menispermum Linnaeus. [w:] Flora of North America [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2021-04-14].
↑ ^a ^b ^c ^d Menispermum Linnaeus. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2021-04-14].
↑ ^a ^b ^c P. J. A. Kessler: Menispermaceae. W: Kubitzki Klaus, Rohwer Jens, Bittrich Volker: The Families and Genera of Vascular Plants. T. 2. Berlin Heidelberg: Springer, 1993, s. 417.
↑ David J.D.J. Mabberley David J.D.J., Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 579, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200 .
↑ Polskie nazwy za: KarpowiczowaK. L. KarpowiczowaK., Wykaz drzew i krzewów Ogrodu Botanicznego Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa: PWN, 1972, s. 113 .

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-26] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-07-09] (ang.).

[powo-3] Menispermum Tourn. ex L.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2021-04-14].

[gat_am-4] Menispermum canadense Linnaeus. [w:] Flora of North America [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2021-04-14].

[philips-5] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. I. Trees and shrubs. London: Macmillan, 1988, s. 85. ISBN 0-333-73003-8.

[america-6] Menispermum Linnaeus. [w:] Flora of North America [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2021-04-14].

[china-7] Menispermum Linnaeus. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2021-04-14].

[kessler-8] P. J. A. Kessler: Menispermaceae. W: Kubitzki Klaus, Rohwer Jens, Bittrich Volker: The Families and Genera of Vascular Plants. T. 2. Berlin Heidelberg: Springer, 1993, s. 417.

[mabb-9] David J.D.J. Mabberley David J.D.J., Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 579, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200 .

[10] Polskie nazwy za: KarpowiczowaK. L. KarpowiczowaK., Wykaz drzew i krzewów Ogrodu Botanicznego Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa: PWN, 1972, s. 113 .

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]