Melaniny

Nie mylić z: melaminą. Zobacz też: melatonina.

Melaniny – grupa organicznych związków chemicznych odpowiadających za pigmentację organizmów (promieniowców, niektórych grzybów, roślin wyższych, pijawek, stawonogów, mięczaków, osłonic oraz kręgowców). U zwierząt powstają one w melanocytach (komórkach barwnikowych) i są gromadzone w melanosomach^[1].

Powstają z tyrozyny^[1] pod wpływem tyrozynazy w procesie melanogenezy, do której silnie pobudza promieniowanie UV^[2]. Melaniny w skórze chronią jej głębsze warstwy przed szkodliwym działaniem promieni ultrafioletowych, które wchodzą w skład promieniowania słonecznego^[3]. Pod wpływem tych promieni ilość melanin się zwiększa, powodując przejściową zmianę zabarwienia skóry (opaleniznę)^[4][5].

Od liczby i rodzaju cząsteczek melanin w cebulce włosa zależy jego kolor^[6]. U blondynów zawartość tych składników jest niska, a cząsteczki mają spiralną strukturę^[7][6]. Noworodki rasy białej nie mają w tęczówce melanin, dlatego ich oczy są niebieskie^[8][3]. Melaniny w tęczówce są wytwarzane później^[3]. U innych ras człowieka melaniny pojawiają się w tęczówce jeszcze przed narodzeniem^[3]. Bardzo duże ilości melanin zawierają piegi oraz brodawki^[1].

Wśród melanin wyróżnia się m.in. eumelaninę, feomelaninę i neuromelaninę^{[9][niewiarygodne źródło?]}. Eumelanina jest barwnikiem czarnobrązowym^{[10][niewiarygodne źródło?]}, feomelanina jest pigmentem o zabarwieniu żółtoczerwonym^{[8][niewiarygodne źródło?]}. Neuromelanina jest melaniną powstałą z dopaminy^[11].

Zaburzenia w biosyntezie melanin powodują występowanie albinizmu^[1][10][12], natomiast ich podwyższony poziom wywołuje melanizm^{[10][12][niewiarygodne źródło?]}.