Megaladapidae

	Megaladapidae
	Forsyth Major, 1893
	Okres istnienia: plejstocen-holocen; 2,588–0,0005 mln lat temu PreꞒ Ꞓ O S D C P T J K Pg N Q ↓
	; Megaladapis edwardsi
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Infragromada	łożyskowce
Rząd	naczelne
Podrząd	lemurowe
Infrarząd	lemurokształtne
Nadrodzina	lemurowce
Rodzina	Megaladapidae
	Typ nomenklatoryczny
	Rodzina: Megaladapis Forsyth Major, 1893; Rodzaj: Megaladapis madagascariensis Forsyth Major, 1893
Synonimy
	Rodziny: Megaladapinae Trouessart, 1897; Megaladapinae Schlosser, 1907; Rodzaju: Dinolemur Filhol, 1895; Peloriadapis G. Grandidier, 1899; Palaeolemur Lorenz-Liburnau, 1900; Mesoadapis Lorenz-Liburnau, 1901; Megalindris Standing, 1908;
	Rodziny: Megaladapinae Trouessart, 1897; Megaladapinae Schlosser, 1907; Rodzaju: Dinolemur Filhol, 1895; Peloriadapis G. Grandidier, 1899; Palaeolemur Lorenz-Liburnau, 1900; Mesoadapis Lorenz-Liburnau, 1901; Megalindris Standing, 1908;
Rodzaje i gatunki
	Megaladapis Forsyth Major, 1893; 3 gatunki – zobacz opis w tekście
	Megaladapis Forsyth Major, 1893; 3 gatunki – zobacz opis w tekście
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Megaladapidae – monotypowa^[9]^[10]^[11] wymarła^[12]^[13] rodzina ssaków naczelnych z nadrodziny lemurowców (Lemuroidea), obejmująca 3 wymarłe gatunki zamieszkujące niegdyś Madagaskar. Największe mierzyły od 1,2 do 1,5 m długości.

Budowa

Megaladapis znacznie różnił się od wszystkich dzisiejszych małpiatek. Miał przysadziste ciało. Budową przypominał dzisiejszego koalę. Długie ramiona, stopy, palce rąk i nóg wyspecjalizowały się w kierunku chwytania drzew. Jego tylne kończyny układały się łukowato, co pomagało w pionowym wspinaniu się na pnie drzew. Ręce i stopy były zakrzywione. Kostki i nadgarstki nie posiadały spotykanej u większości lemurów stabilności potrzebnej w przemieszczaniu się po ziemi^[14].

Odlew czaszki pozwolił ocenić objętość mózgu na około 250 cm³. To około 3–4 razy więcej niż u domowego kota^[15].

Megaladapis ewoluował, ponieważ topografia Madagaskaru podlegała nieustannym zmianom. Wraz z innymi lemurami Megaladapis wyspecjalizował się, zajmując swą własną niszę ekologiczną. Ogólnie u wspinaczy żyjących na drzewach można spodziewać się zwiększania rozmiarów kończyn przednich proporcjonalnie do zwiększania rozmiarów ciała^[16].

Systematyka

Etymologia

Megaladapis: gr. μεγας megas, μεγαλη megalē ‘wielki’; rodzaj Adapis F. Cuvier, 1821^[17].
Dinolemur: gr. δεινος deinos ‘straszny, potężny’; rodzaj Lemur Linnaeus, 1758^[18]. Typ nomenklatoryczny: Dinolemur Grevei Filhol, 1895 (= Megaladapis madagascariensis Forsyth Major, 1893).
Peloriadapis: gr. πελωριος pelōrios ‘ogromny’; rodzaj Adapis F. Cuvier, 1821^[19]. Typ nomenklatoryczny: Peloriadapis Edwardsi G. Grandidier, 1899.
Palaeolemur: gr. παλαιος palaios ‘stary, antyczny’^[20]; rodzaj Lemur Linnaeus, 1758. Typ nomenklatoryczny: Palaeolemur destructus Lorenz-Liburnau, 1900 (= Peloriadapis Edwardsi G. Grandidier, 1899).
Mesoadapis: gr. μεσος mesos ‘środkowy, pośredni’; rodzaj Adapis F. Cuvier, 1821^[21]. Typ nomenklatoryczny: Mesoadapis destructus Lorenz-Liburnau, 1901 (= Peloriadapis Edwardsi G. Grandidier, 1899).
Megalindris: gr. μεγας megas, μεγαλη megalē ‘wielki’^[22]; rodzaj Indris G. Cuvier, 1800. Typ nomenklatoryczny: Megalindris gallienii Standing, 1908 (= Peloriadapis Edwardsi G. Grandidier, 1899).

Podział systematyczny

Do rodziny należy jeden rodzaj, Megaladapis, do którego zaliczane są następujące gatunki^[23]^[9]^[10]:

Megaladapis edwardsi (G. Grandidier, 1899)
Megaladapis grandidieri Standing, 1903
Megaladapis madagascariensis Forsyth Major, 1893

W kulturze

Uważa się często, że malgaskie legendy o wymarłym zwierzęciu tretretretre lub tratratratra odnoszą się w rzeczywistości do Megaladapis. Jednakże ich szczegóły, zwłaszcza przypominająca ludzką twarz zwierzęcia, dużo lepiej pasują do Palaeopropithecus^[24].

Wymarcie

Szczątki Megaladapis znaleziono w okolicy bagna Ambolisatra na południowym zachodzie wyspy. Były jednym z licznych przedstawicieli megafauny, która wyginęła na Madagaskarze w tym samym czasie. Były to wolne stworzenia, zachowujące aktywność w ciągu dnia. Czyniło to je podatnymi na drapieżnictwo, pożary lasów, destrukcję siedlisk i być może wprowadzone do środowiska patogeny^[25].

Uwagi

↑ Nomen nudum; młodszy homonim Palæolemur Delfortrie, 1873 (Adapidae).

Przypisy

↑ ^a ^b Ch.I. Forsyth Major. On Megaladapis madagascariensis, an extinct gigantic lemuroid from Madagascar. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 54 (326), s. 178, 1893. (ang.).
↑ É.L. Trouessart: Catalogus mammalium tam viventium quam fossilium. Wyd. Nova ed. (prima completa). Cz. 1. Berolini: R. Friedländer & sohn, 1897, s. 363. (łac.).
↑ M. Schlosser. Beitrag zur Osteologie und systematischen Stellung der Gattung Necrolemur, sowie zur Stammesgeschichte der Primaten überhaupt. „Neues Jahrbuch für Mineralogie, Geologie und Paläontologie”. Festband 1807–1907, s. 222, 1907. (niem.).
↑ H. Filhol. Observations concernant les Mammifères contemporains des Æpyornis à Madagascar. „Bulletin du Muséum d’histoire naturelle”. 1 (1), s. 12, 1895. (fr.).
↑ G. Grandidier. Description d’ossements de Lémuriens disparu. „Bulletin du Muséum d’histoire naturelle”. 5 (6), s. 276, 1899. (fr.).
↑ L. von Lorenz-Liburnau. Über einige Reste ausgestorbener Primaten von Madagaskar. „Anzeiger der Kaiserlichen Akademie der Wissenschaften, Mathematisch-Naturwissenschaftliche Classe”. 37 (1), s. 9, 1900. (niem.).
↑ L. von Lorenz-Liburnau. Über einige Reste ausgestorbener Primaten von Madagaskar. „Denkschriften der Kaiserlichen Akademie der Wissenschaften. Mathematisch-Naturwissenschaftliche Classe”. 70, s. 10, 1901. (niem.).
↑ H.F. Standing. On recently discovered subfossil primates from Madagascar. „Transactions of the Zoological Society of London”. 18 (2), s. 139, 1908. (ang.).
↑ ^a ^b N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-09-02]. (ang.).
↑ ^a ^b Appendix 1: Extinct species. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 700. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
↑ C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 140. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
↑ Mittermeier, Russell A., et al.: Lemurs of Madagascar. Wyd. 2. Conservation International, 2006, s. 46–49. ISBN 1-881173-88-7. (ang.).
↑ Ronald M. Nowak: Walker’s Primates of the World. Johns Hopkins University Press, 1999, s. 83. ISBN 0-8018-6251-5. (ang.).
↑ The Primate Semicircular Canal System and Locomotion. W: Fred Spor, Theodore Garland Jr., Gail Krovitz, Timothy M. Ryan, Mary T. Silcox: Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America, Vol. 104, No. 26. 2007, s. 10811. (ang.).
↑ On Megaladapis madagascariensis, an Extinct Gigantic Lemuroid from Madagascar; with Remarks on the Associated Fauna, and On Its Geological Age. W: C.I. Forsyth Major: Philosophical Transactions of the Royal Society of London Vol. 185. 1894, s. 15–38. (ang.).
↑ Adaptive diversity in subfossil Malagasy prosimians. W: William L. Jungers: Zeitschrift für Morphologie und Anthropologie. 1980, s. 177–186. (ang.).
↑ Palmer 1904 ↓, s. 404.
↑ Palmer 1904 ↓, s. 233.
↑ Palmer 1904 ↓, s. 520.
↑ Jaeger 1959 ↓, s. 181.
↑ Palmer 1904 ↓, s. 413.
↑ Jaeger 1959 ↓, s. 151.
↑ J.S.J.S. Zijlstra J.S.J.S., Megaladapis Forsyth Major, 1893, Hesperomys project (Version 23.8.1), DOI: 10.5281/zenodo.7654755 [dostęp 2023-09-02] (ang.).
↑ Chapter 6: Lemurs: Old and New. W: E.L. Simons: Natural Change and Human Impact in Madagascar. University of Chicago Press, 2003, s. 142–166. ISBN 0-226-30306-3. (ang.).
↑ Many Suspects to Blame in Madagascar Extinctions. W: Elizabeth Culotta: Science, New Series, Vol. 268, No. 5217. 1995, s. 1568–1569. (ang.).

Bibliografia

T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 1–984, 1904. (ang.).
E.C. Jaeger: Source-book of biological names and terms. Wyd. 3 (Revised second printing). Springfield: Charles C. Thomas, 1959, s. 1–316. (ang.).

[6] Nomen nudum; młodszy homonim Palæolemur Delfortrie, 1873 (Adapidae).

[maj-1] Ch.I. Forsyth Major. On Megaladapis madagascariensis, an extinct gigantic lemuroid from Madagascar. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 54 (326), s. 178, 1893. (ang.).

[tro-2] É.L. Trouessart: Catalogus mammalium tam viventium quam fossilium. Wyd. Nova ed. (prima completa). Cz. 1. Berolini: R. Friedländer & sohn, 1897, s. 363. (łac.).

[sch-3] M. Schlosser. Beitrag zur Osteologie und systematischen Stellung der Gattung Necrolemur, sowie zur Stammesgeschichte der Primaten überhaupt. „Neues Jahrbuch für Mineralogie, Geologie und Paläontologie”. Festband 1807–1907, s. 222, 1907. (niem.).

[fil-4] H. Filhol. Observations concernant les Mammifères contemporains des Æpyornis à Madagascar. „Bulletin du Muséum d’histoire naturelle”. 1 (1), s. 12, 1895. (fr.).

[gra-5] G. Grandidier. Description d’ossements de Lémuriens disparu. „Bulletin du Muséum d’histoire naturelle”. 5 (6), s. 276, 1899. (fr.).

[lib00-7] L. von Lorenz-Liburnau. Über einige Reste ausgestorbener Primaten von Madagaskar. „Anzeiger der Kaiserlichen Akademie der Wissenschaften, Mathematisch-Naturwissenschaftliche Classe”. 37 (1), s. 9, 1900. (niem.).

[lib01-8] L. von Lorenz-Liburnau. Über einige Reste ausgestorbener Primaten von Madagaskar. „Denkschriften der Kaiserlichen Akademie der Wissenschaften. Mathematisch-Naturwissenschaftliche Classe”. 70, s. 10, 1901. (niem.).

[sta-9] H.F. Standing. On recently discovered subfossil primates from Madagascar. „Transactions of the Zoological Society of London”. 18 (2), s. 139, 1908. (ang.).

[mdd-10] N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-09-02]. (ang.).

[amw-11] Appendix 1: Extinct species. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 700. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).

[Burgin&inni-12] C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 140. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).

[MittermeierLemurs-13] Mittermeier, Russell A., et al.: Lemurs of Madagascar. Wyd. 2. Conservation International, 2006, s. 46–49. ISBN 1-881173-88-7. (ang.).

[Nowak-14] Ronald M. Nowak: Walker’s Primates of the World. Johns Hopkins University Press, 1999, s. 83. ISBN 0-8018-6251-5. (ang.).

[15] The Primate Semicircular Canal System and Locomotion. W: Fred Spor, Theodore Garland Jr., Gail Krovitz, Timothy M. Ryan, Mary T. Silcox: Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America, Vol. 104, No. 26. 2007, s. 10811. (ang.).

[16] On Megaladapis madagascariensis, an Extinct Gigantic Lemuroid from Madagascar; with Remarks on the Associated Fauna, and On Its Geological Age. W: C.I. Forsyth Major: Philosophical Transactions of the Royal Society of London Vol. 185. 1894, s. 15–38. (ang.).

[17] Adaptive diversity in subfossil Malagasy prosimians. W: William L. Jungers: Zeitschrift für Morphologie und Anthropologie. 1980, s. 177–186. (ang.).

[CITEREFPalmer1904[http://books.google.com/books?id=ApMeAQAAIAAJ&pg=PA404_404]-18] Palmer 1904 ↓, s. 404.

[CITEREFPalmer1904[http://books.google.com/books?id=ApMeAQAAIAAJ&pg=PA233_233]-19] Palmer 1904 ↓, s. 233.

[CITEREFPalmer1904[http://books.google.com/books?id=ApMeAQAAIAAJ&pg=PA520_520]-20] Palmer 1904 ↓, s. 520.

[CITEREFJaeger1959[https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=wu.89043220607&seq=221_181]-21] Jaeger 1959 ↓, s. 181.

[CITEREFPalmer1904[http://books.google.com/books?id=ApMeAQAAIAAJ&pg=PA413_413]-22] Palmer 1904 ↓, s. 413.

[CITEREFJaeger1959[https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=wu.89043220607&seq=191_151]-23] Jaeger 1959 ↓, s. 151.

[zij-24] J.S.J.S. Zijlstra J.S.J.S., Megaladapis Forsyth Major, 1893, Hesperomys project (Version 23.8.1), DOI: 10.5281/zenodo.7654755 [dostęp 2023-09-02] (ang.).

[NaturalChange6-25] Chapter 6: Lemurs: Old and New. W: E.L. Simons: Natural Change and Human Impact in Madagascar. University of Chicago Press, 2003, s. 142–166. ISBN 0-226-30306-3. (ang.).

[26] Many Suspects to Blame in Madagascar Extinctions. W: Elizabeth Culotta: Science, New Series, Vol. 268, No. 5217. 1995, s. 1568–1569. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[a]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]

[23]

[24]

[25]