Marianna Cel
Marianna Cel, ps. „Tereska” (ur. 14 stycznia 1918 w Budach, obecnie części wsi Cis[a][b][1], zm. ?) – hubalczyk, jedyna kobieta-żołnierz w oddziale mjra Henryka Dobrzańskiego[2].
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]
Rodzicami Marii byli Franciszek Cel i Bronisława Cel z Łuczyńskich (lat 26)[1][3]. Miała rodzeństwo, siostry Zofię i Janinę oraz brata Jana[4]. Kiedy miała trzy lata zmarł jej ojciec, a mając sześć lat utraciła matkę[2]. Przeprowadzała żołnierzy we wrześniu 1939 bezpiecznymi ścieżkami przez okoliczne lasy, a następnie z własnej inicjatywy przecinała niemieckie linie telefoniczne[5]. Po zobaczeniu patrolu ułanów zapragnęła wstąpić do oddziału. Została w Cisie po najściu Niemców na wieś[5]. Była indagowana, ale przez nikogo nie została zdradzona. Wyjechała ze wsi i przybyła do Bielaw w wigilię Bożego Narodzenia. Została w oddziale po jego demobilizacji[5]. Była uczestnikiem patrolu na posterunek policji w Chlewiskach, a podczas boju pod Huciskiem opatrywała rannych. Za odwagę wykazaną podczas tego ostatniego starcia została awansowana do stopnia starszego ułana[6]. Wyjechała z zadaniem zleconym przez „Hubala” przed ostatnią walką oddziału pod Anielinem[5]. Po śmierci majora Dobrzańskiego mieszkała w Rzeczycy, a później wyjechała do Warszawy. Była poszukiwana przez Niemców[5]. Przez pewien czas jeździła jako łączniczka na trasie Warszawa-Lwów, a później (w 1942) wszelki ślad po niej zaginął[7].
Data śmierci i miejsce pochówku nie są znane. Istnieje szereg sprzecznych relacji o okolicznościach śmierci lub dalszych dziejach, m.in. pobycie na emigracji, przeżyciu wojny i pobycie w okolicach Radoszyc pod zmienionym nazwiskiem[8]. W rodzinnej miejscowości Cis znajduje się pomnik poświęcony jej pamięci.
Uwagi
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Obecnie części wsi Cis w powiecie koneckim.
- ↑ W filmie Hubal w reżyserii Bohdana Poręby w roli Marianny Cel wystąpiła Małgorzata Potocka.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b Derecki 1982 ↓, s. 144.
- ↑ a b Szymański 1986 ↓, s. 162.
- ↑ Major Hubal – Henryk Dobrzański, majorhubal.pl [dostęp 2017-01-08] [zarchiwizowane 2018-10-24] (pol.).
- ↑ Derecki 1982 ↓, s. 151.
- ↑ a b c d e Szymański 1986 ↓, s. 163.
- ↑ Kosztyła 1987 ↓, s. 181.
- ↑ Szymański 1986 ↓, s. 164.
- ↑ Radosław Nowek: Tereska od Hubala. konskie.org.pl, 2013-02-13. [dostęp 2016-05-17]. Cytat: Jakie są dalsze losy Marianny Cel „Tereski”? Po rozwiązaniu oddziału przez pewien czas mieszkała w Rzeczycy, by później przenieść się do podwarszawskich Ząbek do Ludmiły Żero, łączniczki ZSP, ZWZ. Po jakimś czasie przeniosła się do Warszawy na ul. Dziką 28, do siostry Henryka Ossowskiego „Dołęgi”, oficera z OWWP Hubala. Na tym momencie kończą się na 100% potwierdzone informacje na temat losów Celówny. Istnieje jednak wiele nie potwierdzonych hipotez dotyczących jej działalności, życia i śmierci. (pol.).
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Mirosław Derecki: Tropem majora „Hubala”. Lublin: Wydawnictwo Lubelskie, 1982, s. 144–156. ISBN 83-222-0149-4.
- Zygmunt Kosztyła: Oddział Wydzielony Wojska Polskiego Majora „Hubala”. Warszawa: Wydawnictwo MON, 1987. ISBN 83-11-07345-7.
- Marek Szymański: Oddział majora Hubala. Warszawa: Książka i Wiedza, 1986, s. 162–164. ISBN 83-05-11561-5.