María Ramona de Barbachano (obraz Francisca Goi)
Autor | |
---|---|
Data powstania |
1787–1788 |
Medium | |
Wymiary |
114,4 × 83,6 cm |
Miejsce przechowywania | |
Lokalizacja |
María Ramona de Barbachano – obraz olejny hiszpańskiego malarza Francisca Goi przedstawiający hiszpańską arystokratkę, Maríę Ramonę de Barbachano. Znajduje się w prywatnej kolekcji we Francji[1].
Okoliczności powstania
[edytuj | edytuj kod]W 1780 Goya został wybrany członkiem Królewskiej Akademii Sztuk Pięknych św. Ferdynanda w Madrycie, a w 1786 został jednym z królewskich malarzy Karola III. W ciągu tej dekady malarstwo rodzajowe i religijne odeszło na dalszy plan, a Goya stał się wziętym portrecistą wśród arystokracji, zdobywając coraz więcej zamówień. Około 1787–1788 namalował trzy portrety dla wywodzącej się z Lekeitio baskijskiej rodziny o nazwisku Adán de Yarza, której rodowód sięga X wieku. Były to podobizny Antoniego Adány de Yarzy i jego żony Ramony de Barbachano (pendanty), a trzecie dzieło o nieco mniejszych wymiarach przedstawiało matkę Antonia, wdowę Bernardę Tavirę. Powstały prawdopodobnie z okazji ślubu Antonia i Ramony, który odbył się 19 grudnia 1787 niedaleko Bilbao, gdzie znajdował się ich dom rodzinny. Po ślubie młodzi osiedlili się w Madrycie, zamieszkali przy ulicy Cruz Verde razem z matką Antonia i do tej rezydencji zamówili obrazy. Niedaleko ich adresu znajdował się dom Goi i prawdopodobne miejsce jego pracowni do 1800 roku, gdzie powstały portrety. Nie wiadomo, czy obrazy zostały namalowane przed, czy po grudniowym ślubie; suknia Ramony sugeruje letnią porę[1].
Opis obrazu
[edytuj | edytuj kod]María Ramona de Barbachano Arbaiza (1760–1834) pochodziła z zamożnej rodziny o licznych koneksjach i interesach handlowych mieszkającej w Bilbao. W 1783 roku wyszła za mąż za kuzyna, który służył w korpusie piechoty morskiej. Zaledwie dwa lata później jej mąż podczas pełnienia służby w Kolumbii zmarł, nie pozostawiając potomstwa. Przed przedwczesnym wdowieństwem uratowało Marię Ramonę kolejne małżeństwo z Antoniem Adánem de Yarzą. Po ślubie zamieszkali w Madrycie razem z Bernardą Tavirą, matką Antonia. Portrety Antonia i Ramony miały być obrazem szczęśliwego związku, dlatego portretowani są zwróceni ku sobie w podobnych pozach, a ich ręce niemal się spotykają. Imię i nazwisko Ramony pojawia się na wizytówce, którą trzyma w ręce. Widać na niej także zarys dużego budynku, być może jednej z jej ulubionych posiadłości będącej częścią majątku, który wniosła do małżeństwa[1].
Obraz charakteryzuje nieformalny angielski styl, modny wśród młodej arystokracji. Suknia Ramony jest elegancką interpretacją modelu spopularyzowanego przez Marię Antoninę we Francji. Została wykonana z lekko marszczonego białego muślinu, z rękawem obszytym jedwabnymi falbankami. Zamiast szerokiego, koronkowego kołnierza dekolt przykrywa szal z falbankami typu fichu, modny w 1787 roku. Szyku dodają drogie akcesoria: czarny jedwabny pas, przy którym wiszą dwa złote zegarki na łańcuszkach, długie jedwabne lub zamszowe rękawiczki oraz złożony wachlarz z kości słoniowej i łabędzich piór. Włosy są staranie uczesane i upudrowane, po każdej stronie wyrazistej twarzy opada długi lok. Na głowie ma czarny kapelusz w angielskim stylu: o szerokim rondzie, ozdobiony strusimi piórami i szyfonem wykończonym koronkami. Na twarzy ma makijaż według hiszpańskiej mody: róż na policzkach i karmin na ustach. Istnieją podobieństwa między tym obrazem, a rodzinnym portretem Książę i księżna Osuny z dziećmi z 1788: księżna ma podobną fryzurę, a jej córki takie same wachlarze[1].
Portrety męża i teściowej Ramony de Barbachano | |
Antonio Adán de Yarza | Bernarda Tavira |
Proweniencja
[edytuj | edytuj kod]Obrazy należały do rodziny Adán de Yarza i obecnie znajdują się w posiadaniu jej spadkobierców. W 1794 Antonio Adán de Yarza z małżonką wyjechali z Madrytu i wrócili do Kraju Basków, zabierając ze sobą portrety. Od tamtej pory obrazy wisiały w ich Pałacu Zubieta w Ispaster[1]. Po raz pierwszy zostały opisane przez Aureliana de Beruete w katalogu dzieł Goi z 1917[2][3]. Pojawiły się także w różnych periodykach m.in. w dodatku do dziennika „ABC” z 12 stycznia 1930[1], a także w publikacji Fernanda de la Quadra Salcedy Los Goyas inéditos de Vizcaya z 1936[4]. Po wybuchu hiszpańskiej wojny domowej w 1936 władze Kraju Basków podjęły inicjatywę ochrony zbiorów artystycznych zarówno publicznych, jak i prywatnych rozproszonych na ich terytorium. Postanowiono wysłać część dzieł sztuki do Francji na planowaną w 1937 Wystawę Światową w Paryżu oraz na mniejsze wystawy do innych francuskich miast. W obliczu groźby zniszczenia Bilbao ewakuację znacznie przyspieszono, wzięły w niej udział zbiory Museo de Arte Moderno de Bilbao, Kościoła i różne kolekcje prywatne. 13 listopada 1936 kilka dzieł sztuki, w tym trzy obrazy Goi, zostało przeniesionych z Pałacu Zubieta w bezpieczne miejsce, a następnie przetransportowanych do Francji. Obrazy Goi nie wzięły udziału w Wystawie Światowej, gdyż pawilon Kraju Basków nie mógł pomieścić wszystkich ewakuowanych dzieł. Spadkobierczyni María Adán de Yarza również wyemigrowała do Francji, gdzie pozostała do śmierci w 1947 roku. Portrety odzyskała w 1940, a mimo to po wojnie były uznawane za zaginione. Dopiero w latach 1990 i 1992 zostały zlokalizowane i przestudiowane przez historyków sztuki Williama Jordana i Juliet Wilson Bareau, a później także Nigela Glendinninga. W 2019 za zgodą spadkobierców rodziny Adán de Yarza obrazy zostały przywiezione do Kraju Basków, poddane renowacji i analizie oraz po raz pierwszy udostępnione publiczności na czasowej wystawie Los Goyas de Zubieta w Muzeum Sztuk Pięknych w Bilbao[1].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d e f g Xavier Bray, Juliet Wilson Bareau: Tres retratos redescubiertos de Francisco de Goya y Lucientes. W: Los Goyas de Zubieta. Retratos de la familia Adán de Yarza. Museo de Bellas Artes de Bilbao, 2019, s. 10–33.
- ↑ Aureliano de Beruete y Moret: Goya. T. I Pintor de retratos. Blass y Cía., 1916-1917, s. 174.
- ↑ Aureliano de Beruete y Moret: Goya. T. II Composiciones y figuras. Blass y Cía., 1916-1917, s. 150–151.
- ↑ Fernando de la Quadra Salcedo: Los cuadros de Goya en Vizcaya: la señora del Palacio Zubieta. Bilbao: 1936, s. 174.