Malmberget

Malmberget

Państwo	Szwecja
Region	Norrbotten
Powierzchnia	7,45 km²
Populacja (2005) • liczba ludności • gęstość	6017 807 os./km²
Położenie na mapie Szwecji Malmberget
Położenie na mapie Norrbotten Malmberget
67°10′N 20°40′E/67,166667 20,666667
Multimedia w Wikimedia Commons

Malmberget (meänkieli Malmivaara, płn-lap. Málmmavárre) – osiedle górnicze w północnej Szwecji, w Laponii. Leży w gminie Gällivare w regionie Norrbotten i liczy ponad 6000 mieszkańców (2005)^[1], nie posiada praw miejskich. Malmberget jest w posiadaniu szwedzkiej państwowej spółki kopalnianej LKAB (szw. Luossavaara-Kiirunavaara Aktiebolag), która zatrudnia ok. 1000 jego mieszkańców^[2]. Bliźniaczą osadą Malmberget jest miejscowość Gällivare.

Malmberget (w polskim tłumaczeniu Góra Rudy) jest znane z kopalń rudy żelaza, której wydobycie rozpoczęto w 1741 roku na górze Illuvaara (lule Jiellevárre)^[3]. Pierwsze pociągi wywożące rudę do portu w Luleå zostały uruchomione w 1888 roku^[4]. Na początku XX wieku górnicy budowali swoje domy z opakowań po słoninie i dynamicie^[5].

Malmberget jest również znane z rowu Gropen (lub Kaptensgropen, po polsku Rów lub Rów Kapitański), który dzieli osadę na dwie części. Rów ten, o głębokości 200 m, powstał po zawaleniu się stropów kopalń. Pierwsze osunięcie nastąpiło w 1928 roku i odtąd rów stopniowo się powiększał. W 2003 roku osiągnął wymiary 600 m długości i 400 m szerokości. Wiele ulic Malmberget (dawniej ze sobą połączonych) kończy się obecnie przepaścią, a fundamenty niektórych domów wiszą nad urwiskiem. Z dna Gropen widoczne są także zdezintegrowane elementy wodociągu i kanalizacji, wystające ze ścian rowu^[5].

Centrum Malmberget jest strefą osuwiska. Ze względu na bezpieczeństwo wiele budynków zostało wyburzonych (m.in. domy i bloki mieszkalne, pływalnia i duża szkoła)^[5] bądź przemieszczonych (m.in. w 1974 kościół Allhelgonakyrkan z 1944 roku^[6]). Istnieje ryzyko dalszego powiększania się rowu^[2]. Z każdą kolejną ryzykowną akcją wydobycia rudy w kopalni, spółka LKAB odgradza zagrożone tereny płotem, a budynki właścicieli nieruchomości z tych terenów są wykupywane i konsekwentnie burzone^[5].

W osadzie znajduje się muzeum spółki kopalnianej LKAB, w którym mieści się m.in. rekonstrukcja dawnej prowizorycznej górniczej osady, z której w kolejnych latach wykształciło się Malmberget^[2].

Niedaleko Malmberget (w Gällivare) znajduje się lotnisko Lapland Airport (GEV/ESNG) z pasem startowym o długości 1700 m. Lotnisko ma dzienne połączenia lotnicze ze Sztokholmem-Arlandą^[7].

• Rów Kapitański w Wikimapii