Maja Wolny

Maja Wolny

Data i miejsce urodzenia	30 listopada 1976 Kielce
Narodowość	polska
Język	polski
Dziedzina sztuki	literatura piękna
Ważne dzieła
„Dom tysiąca nocy”, „Czarne liście”, „Księgobójca”, „Powrót z Północy”, „Jasność”, „Pociąg do Tybetu”
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

Maja Wolny (ur. 1976 w Kielcach) – polska pisarka, autorka powieści, reportaży, sztuk teatralnych, kuratorka wystaw.

Doktor nauk humanistycznych, filolog polska. Pracę doktorską Język sukcesu we współczesnej polskiej komunikacji publicznej pod kierunkiem Jerzego Bralczyka obroniła na Wydziale Dziennikarstwa i Nauk Politycznych Uniwersytetu Warszawskiego w 2003. Była stypendystką Stowarzyszenia Naukowego Collegium Invisibile. W latach 1998–2002 dziennikarka Polityki. W dziale kultury tego tygodnika stworzyła wraz ze Zdzisławem Pietrasikiem rubrykę recenzencką “Wieczne pióra”, współpracując m.in. z Jerzym Pilchem i Ryszardem Kapuścińskim. Z dziennikarzem “Polityki”, Piotrem Sarzyńskim, napisała książkę Kronika śmierci przedwczesnych (Iskry, 2000), będącą zbiorem esejów o polskich artystach XX wieku, którzy zmarli, zanim osiągnęli dojrzałość^[1]. Podczas Targów Książki we Frankfurcie w 2000, kiedy Polska była gościem honorowym imprezy, pomogła belgijskiej gazecie “De Morgen” w przeprowadzeniu wywiadu z Ryszardem Kapuścińskim. W ten sposób poznała swojego przyszłego męża, belgijskiego dziennikarza, Marca Peirsa^[2].

Przez wiele lat mieszkała w Belgii, gdzie prowadziła Centrum Wschodnioeuropejskie Post Viadrina^[3]. W latach 2010–2015 była dyrektorem belgijskiego muzeum NAVIGO(inne języki), gdzie zrealizowała liczne wystawy poświęcone związkom kultury, literatury i morza. Rozgłos przyniosła jej szczególnie kontrowersyjna „Zeerotica”^[4] („Erotyka morza”) z 2011 roku. Wydarzenie zostało dostrzeżone przez brytyjskiego reżysera Petera Greenawaya, który wspólnie z żoną Saskią Boddeke(inne języki), stworzył w 2013 roku nawiązującą do pomysłu Wolny wystawę: „Sex &The Sea” w Muzeum Morskim w Rotterdamie(inne języki)^[5][6]. W latach 2015–2016 pisywała felietony dla najważniejszego flamandzkiego serwisu internetowego VRT. Od 2023 wykłada na wydziale Media i dziennikarstwo w WSPiA w Lublinie.

Dla prozatorskiej twórczości Wolny przełomowa okazała się powieść Czarne liście, w której przedstawione są losy polsko-żydowskiej fotografki Julii Pirotte oraz problematyka pogromu kieleckiego^[7]. Powieść została uznana przez belgijską gazetę De Standaard za jedną z najlepszych książek 2017 roku^[8].

Po wydaniu Czarnych liści Maja Wolny zamieszkała na stałe w Polsce, w Kazimierzu Dolnym, gdzie angażuje się w życie kulturalne i społeczne, m.in. w pamięć o żydowskiej przeszłości miasta oraz działania ekologiczne. Jest pomysłodawczynią i kuratorką kazimierskiego festiwalu literackiego „Dwa księżyce – słowa mają moc”^[9]. W Kazimierzu Dolnym rozgrywa się akcja powieści Wolny Klątwa (2022), która opowiada o mającym miejsce w 1644 roku zalaniu miasta, a także procesie o czary Reginy Zaleskiej^[10]. Współpracuje z miejscowym teatrem studyjnym Klepisko, z którym wspólnie zrealizowała trzy przedstawienia: Syn Mistrza (2017)^[11], wystawioną na Zamku w Janowcu Rzecz o Poli (2018)^[12] oraz plenerową adaptację Zamku F. Kafki^[13]. Jest współautorką międzynarodowej wystawy „Pancerne skrzydła” (2018), poświęconej żołnierzom generała Stanisława Maczka, wystawianej m.in. w Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku. Żołnierzem I Dywizji Pancernej był jeden z głównych bohaterów debiutanckiej powieści Wolny Kara. W 2016 i 2017 podróżowała samotnie na Syberię, zbierając materiały do powieści Powrót z Północy^[14]. W następnych latach kontynuowała wyprawy do Azji. Ich owocem jest wydany w 2020 roku dziennik z elementami reportażu Pociąg do Tybetu, w którym opisuje podróż koleją z Warszawy aż do Lhasy, w tym przejazd koleją tybetańską^[15]. Książka została nominowana do Nagrody im. Beaty Pawlak 2020^[16] oraz otrzymała nagrodę w konkursie Książka Górska Roku 2021 w kategorii literatura podróżnicza i reportaż, przyznawaną podczas Festiwalu Górskiego im. Andrzeja Zawady^[17].

W 2018 Wolny otrzymała belgijską nagrodę literacką Hercule Poirotprijs w kategorii „debiuty” za powieść Księgobójca (De Boekenmoordenaar)^[18].

W 2019 ukazała się kolejna powieść Wolny, „Jasność”, w której pisarka, opowiadając o skutkach zmian klimatycznych, nawiązuje do Brexitu^[19]. Jest to pierwsza w języku polskim powieść z gatunku climate fiction^[20]

Po inwazji Rosji na Ukrainę i ogłoszeniu przez Władimira Putina tzw. częściowej mobilizacji, Wolny jako jedna z nielicznych na świecie autorek, udała się do Rosji. Korespondencje z tego kraju publikowała w Onecie^[21][22], w Polityce^[23] oraz belgijskiej gazecie De Standaard^[24]. Była też gościem podcastu Dariusza Rosiaka Raport o stanie świata. Wywiad z Wolny głosami słuchaczy znalazł się wśród najciekawszych audycji roku 2022^[25]. W styczniu 2023 Maja Wolny została zatrzymana na granicy polsko-białoruskiej i otrzymała 20-letni zakaz wjazdu na teren Białorusi, który został wydany przez władze Rosji^[26]. W październiku 2023 ukazał się dokumentujący te wyprawy reportaż „Pociąg do Imperium. Podróże po współczesnej Rosji”^[27]. Książka została nominowana do Nagrody Literackiej im. J. Mackiewicza^[28].

• Kara (Prószyński i S-ka, 2009)
• Dom tysiąca nocy (Prószyński i S-ka, 2010)
• Czarne liście (Wydawnictwo Czarna Owca, 2016) – przekład na język niderlandzki
• Księgobójca (Wydawnictwo Czarna Owca, 2017) – przekład na język niderlandzki – nominacja do Nagrody Wielkiego Kalibru^[29]; kryminał
• Powrót z Północy (Wydawnictwo Czarna Owca, 2018) – przekład na język niderlandzki
• Jasność (Wydawnictwo WAM/Mando, 2019)
• Klątwa (Wydawnictwo Świat Książki, 2022)

• Kronika śmierci przedwczesnych (Iskry, 2000) – z Piotrem Sarzyńskim
• Pociąg do Tybetu (Wydawnictwo WAM/Mando, 2020) – przekład na język niderlandzki
• Pociąg do Imperium. Podróże po współczesnej Rosji (Wydawnictwo Marginesy, 2023) - przekład na język niderlandzki^[30]

• Księgobójca, czyta Maciej Jabłoński (Wydawnictwo Czarna Owca, 2017)
• Czarne liście, czyta Danuta Stenka (Wydawnictwo Wisła Story, 2018)
• Dom tysiąca nocy, czyta Laura Breszka (Wydawnictwo Wisła Story, 2018)
• Powrót z Północy, czyta Wiktoria Gorodeckaja (Wydawnictwo Wisła Story, 2018)
• Jasność, czyta Laura Breszka i Maciej Jabłoński (Wydawnictwo Wisła Story, 2019)
• Pociąg do Tybetu, czyta Paulina Raczyło (Wydawnictwo Wisła Story, 2020)
• Pociąg do Imperium, czyta Anna Szymańczyk (Wydawnictwo Marginesy, 2023)

• Język sukcesu we współczesnej polskiej komunikacji publicznej (Wydawnictwo Trio, 2005)

• 2018 – Nagroda Herkulesa Poirota (Hercule Poirotprijs) za Księgobójcę (De Boekenmoordenaar)
• 2020 – Nagroda im. Beaty Pawlak (nominacja) za Pociąg do Tybetu
• 2024 – Nagroda Literacka im. J. Mackiewicza (nominacja)

• Babcia nuci o Żydzie. Rozmowa z Mają Wolny, autorką powieści o pogromie kieleckim
• Maja Wolny – kielczanka o nomadycznej naturze wrażliwej duszy
• Maja Wolny – strona prywatna
• Maja Wolny – lista artykułów – Archiwum tygodnika POLITYKA