Mościcki Klub Balonowy

Mościcki Klub Balonowy

Balon SP-AXZ "Mościce I" podczas zawodów balonowych w 1936 roku
Państwo	Polska
Siedziba	ul. Stefana Żeromskiego 9, Tarnów
Prezes	Mateusz Rękas
Nr KRS	0000563775
Data rejestracji	29 czerwca 2015
brak współrzędnych

Mościcki Klub Balonowy – jeden z ośrodków sportu balonowego w Polsce.

Pierwszy raz w Tarnowie balony z pasażerami wystartowały w marcu 1933 roku. 3 maja 1933 roku Eugeniusz Kwiatkowski, dyrektor Państwowej Fabryki Związków Azotowych,  wyraził zgodę na utworzenie klubu balonowego. Spotkanie założycielskie odbyło się 29 czerwca 1933 roku. Pierwszym prezesem został Leszek Krzyszkowski^[1]. Jego zastępcą został Mieczysław Jaworek, sekretarzem Marian Łańcucki, a kierownikiem lotów inż. Lech Szorc^[2]. W 1934 roku na terenie Polski istniały 4 ośrodki w których rozwijał się sport balonowy. Oprócz Krakowa, Warszawy i Legionowa (przy Wojskowych warsztatach balonowych), działał klub w Mościcach przy Państwowych Zakładach Azotowych. Otrzymany od wojska balon Warszawa o pojemności 750 m³^[3] wyremontowały Wojskowe Warsztaty Balonowe w Jabłonnie. Po remoncie został on w Ministerstwie Komunikacji zarejestrowany jako balon Mościce i otrzymał znaki rejestracyjne SP-ALP^[4].

Klub miał dobre warunki do rozwoju głównie dzięki wsparciu Zakładów Azotowych, które zgodziły się na sprzedaż Klubowi wodoru po kosztach, a czasem bezpłatnie. Również Dyrekcja Państwowych Wytwórni Olejów Mineralnych ,,Polmin" pozwoliła Klubowi korzystać bezpłatnie z gazu ziemnego, dostarczanego rurociągiem do pobliskich Zakładów^[4]. Klub balonowy użytkował tzw. małe błonia mieszczące się niedaleko lotniska w Mościcach, przy obecnej ulicy Kwiatkowskiego (wtedy ul. Fabrycznej)^[2]. W październiku 1933 roku porucznik Pomaski odbył ponad 400 kilometrowy lot na balonie Kraków z Mościc do wsi Chorodziec koło Kowla^[5]. W 1934 roku por. Władysław Pomaski pełnił obowiązki instruktora klubu^[4]. Pod koniec 1934 roku klub zawarł umowę z Aeroklubem krakowskim zgodnie z którą członkowie jego sekcji balonowej mogli szkolić się w Mościcach.

4 grudnia 1934 roku wieczorem wystartował z Mościc balon Toruń podejmując próbę pobicia rekordu długości lotu w linii prostej dla balonów o pojemności 2200 m³. Drużynę stanowili: kpt. Pomaski i inż. Leszek Krzyszkowski. Balon wylądował po przebyciu 1470 km^[6], nie pobijając rekordu ustanowionego w 1932 roku przez amerykańskich zawodników T. Settle i Brushell podczas XX Pucharu Gordona Bennetta^[7].

W 1935 roku klub wykonał 30 lotów (głównie szkolnych dla kandydatów na pilotów balonowych), przelatując 3455 km (134 godziny lotów). W 1936 roku Klub otrzymał balon " Mościce I" o pojemności 750 m³ i znaku rejestracyjnym SP-AXZ^[8]. W 1937 roku Klub posiadał 4 balony: Mościce, Mościce I, Kraków i Mościce II. W 1937 roku członkowie klubu odbyli na nich 34 loty, przelatując 4234 km (211 godzin i 50 minut)^[9]. W zawodach o puchar Gordon-Bennetta, które odbyły się w 1938 roku w Brukseli wziął udział ówczesny prezes klubu Leszek Krzyszkowski, który wraz z kapitanem Antonim Januszem na balonie Polonia zajął II miejsce^[10].

12 marca 1938 roku Leszek Krzyszkowski wraz z Leonem Szorcem wystartowali balonem Sanok do lotu długodystansowego w kierunku południowym. Balon o pojemności 1600 m³ został wypożyczony od działającego w Sanoku Klubu Balonowego Guma. Został napełniony mieszaniną wodoru i azotu o ciężarze właściwym, odpowiadającym używanemu wówczas gazowi świetlnemu (0,598). Piloci wylądowali po 16 godzinach we wsi Kaustice, 13 kilometrów od Wiszegradu po przebyciu w linii prostej 705 km^[11]. W 1938 roku odbyto 31 lotów 234 godz.). Klub pod koniec roku miał 8 pilotów i 2 balony (1 się spalił)^[12].

Gdy w kwietniu 1939 roku zmienił się statut Aeroklubu Rzeczypospolitej i z organizacji osób fizycznych został zmieniony w związek klubów terytorialnych, Mościcki klub Balonowy stał się jego członkiem. W pierwszym walnym zgromadzeniu wziął udział inż. M. Jaworek^[13]. W maju 1939 roku członkowie Klubu inż. Szorc i inż. Łańcucki na balonie Mestwin wzięli udział w zawodach zorganizowanych przez Aeroklub Belgijski z okazji Wystawy Narodowej w Zurychu. Na 14 balonów z 7 państw zajęli 9 miejsce^[14].

Do 20 listopada 1938 roku członkowie Klubu wykonali 31 lotów o łącznej długości 5846 k m w czasie 234 godz. Klub do 1938 roku miał 8 pilotów z licencją, 2 balony (1 się spalił), a wyszkolił 3 pilotów^[15].

W marcu 1961 roku powstała sekcja balonowa. 2 lipca ze stadionu Unii Tarnów nowo powstała sekcja organizuje publiczny start 2 balonów: „Syreny” i „Warszawy”. Balon „Warszawa” pilotują Zbigniew Burzyński i Jan Gawęcki. jako pasażerowie polecieli: Stanisław Opałko (wówczas dyrektor Zakładów Azotowych), Stanisław Szot (sekretarz PZPR) i Franciszek Tomusiak. Syrenę pilotował Florian Musiał, a pasażerami byli Bogdan Rogalski, Stefania Szot i Kazimierz Bryg^[16]. Prezesem sekcji został wybrany Kazimierz Nikiel^[1]

W 1962 roku sekcja balonowa Aeroklubu Podkarpackiego przy Zakładach Azotowych (wtedy im. F. Dzierżyńskiego) zorganizowała 3 lipca start balonu Polonez. Wystartował on z terenu Zakładów, a pilotem był inż. Zbigniew Burzyński. W towarzystwie pracownika zakładów Józefa Woźniaka i Juliana Bojanowskiego z Instytutu Lotnictwa odbył on lot do Biecza^[17].

W 1996 roku Krzysztof Rękas i Paweł Orłowski reaktywowali działalność klubu^[18]. 6 maja 2000 roku odbył się w kopalni soli w Wieliczce pierwszy lot podziemny balonem^[19]. Klub nie miał stałej siedziby, a sprzęt przechowywał w tarnowskim Ośrodku Sportu i Rekreacji w Mościcach. W styczniu 2021 roku klub za zgodą prezydenta Tarnowa wydzierżawił na 20 lat z 90% bonifikatą pomieszczenia dawnej remizy strażackiej przy ulicy Kolejowej. W budynku planowane jest stworzenie warsztatu, sali szkoleniowej i małego muzeum. Budynek wymaga remontu, jedno z pomieszczeń wymiany podłogi, konieczne jest przygotowanie podjazdu i budowa wiaty^[20].

Po raz pierwszy Mościcki Klub Balonowy zorganizował X edycję zawodów 8 maja 1938 roku. Pierwszy raz w historii zawodów organizował je klub cywilny (dotychczas wojskowe). Drugą nowością w organizacji zawodów było użycie do napełniania balonów zamiast tradycyjnie używanego „gazu świetlnego”, wodoru lub gazu ziemnego (metanu)^[21].

28 maja 1939 roku Mościcki Klub Balonowy po raz drugi był gospodarzem XI Krajowych zawodów o puchar płk. Wańkowicza^[22]. Powodem przyznania organizacji imprezy było docenienie jakości poprzedniej edycji. Prezesem komitetu organizacyjnego został dyrektor Zakładów Azotowych Romuald Wowkonowicz. W zawodach wzięło udział 14 balonów. Mościcki Klub Balonowy reprezentowały 3 balony: „Mościce I” (załoga: Halina Szorcowa i por. Józef Urbaniak), „Poznań” (załoga: pp. Bronisław Kasprzak i Józef Pelc), „Mościce III” (załoga: inż. Leon Szorc)^[23]. Balon „Mościce III” został warunkowo dopuszczony do udziału w zawodach ze względu na małą pojemność, która wynosiła 450 m³. W zawodach zajął ostatnie 12. miejsce po locie na odległość 10,5 km (2 balony zostały zdyskwalifikowane, ponieważ wylądowały poza granicami Polski). Pozostałe balony zajęły: „Poznań” 2. miejsce (135,1 km) i „Mościce I” – ósme (111,6 km)^[24]. W uroczystości otwarcia zawodów wziął udział wojewoda krakowski Józef Tymiński^[23].

Drugi samochodowy wyścig odbył się 21 maja 1934 roku. Przyznano 3 nagrody: pierwszą przechodnią dla pierwszego uczestnika bez względu na rodzaj maszyny i 2 stałe dla pierwszego automobilu i motoru^[25].

Wiosną klub organizował samochodowy pościg za balonem o nagrodę przechodnią klubu. III samochodowy pościg za balonem odbył się 5 maja 1935 roku. Rolę „lisa” za którym podążały samochody odegrał balon „Mościce” pilotowany przez kpt. Pomaskiego, któremu towarzyszyli: starosta tarnowski^[26] Mieczysław Lissowski^[27] i inżynier Karol Huelle. Po raz drugi zwycięzcą został dr Stefan Pawlikowski. Balon „Mościce” przewiózł pocztę balonową, którą nadano w urzędzie pocztowym w Borzęcinie^[28]. W IV wyścigu w 1936 roku wzięło udział 25 samochodów. Balon z powodu zbyt dużego odciążenia i zbliżającej się burzy musiał wylądować po godzinie lotu. Zwycięzcą wyścigu został inż. Tertil na samochodzie Praga. Z okazji wyścigu przesyłki wysłane na adres poczty Mościce zostały przewiezione pocztą balonową i nadane w Borzęcinie. Napłynęło 2000 listów z całej Polski. Ostemplowano je pieczęciami Mościckiego Klubu Balonowego i urzędu pocztowego w Mościcach^[8]. V samochodowy pościg za balonem odbył się 9 maja 1937 roku^[29].

• Krajowe zawody o puchar płk. Wańkowicza – balon Mościce I VIII (1936)^[8], IX(1937) inż. L. Szorc i M. Gofron balon wylądował na terenie Wolnego m. Gdańska i został zdyskwalifikowany^[30], z powodu zmiany kierunku wiatru załodze nie udało się dotrzeć na Hel^[10].
• 16 czerwca 1938 roku załoga balonu Mościce J. Zygadło i inż. Łańcucki zajęli drugie miejsce w zawodach organizowanych przez Aeroklub Lwowski z okazji Wystawy Lotniczej we Lwowie^[31].
• W 1937 i 1938 roku L. Krzyszkowski wziął udział w zawodach o Puchar Gordona Bennetta. W 1937 roku stratował na balonie Polonia II z Antonim Januszem i zajęli 2 miejsce^[32]. W 1938 roku startując na balonie Warszawa II z Marianem Łańcuckim zajął 3 miejsce^[33].
• W 2018 roku załoga Matusz Rękas (Mościcki Klub Balonowy) i Jacek Bogdański wygrała 62. Puchar Gordona Bennetta^[34] zdobywając prawo organizacji zawodów w Polsce w 2020 roku^[35].
• W 2019 roku Mateusz Rękas wygrał 35 Balonowe Mistrzostwa Polski i 28 Balonowy Puchar Leszna^[36].

• Film ze startu balonów w Mościcach podczas X Krajowych Zaodów Balonów Wolnych im. płk. Wańkowicza