Lekka jazda

Ten artykuł dotyczy rodzaju kawalerii. Zobacz też: formacja kawaleryjska w I Rzeczypospolitej.

Lekka jazda – ogólne określenie jednej z wielu formacji kawaleryjskich, których cechą charakterystyczną był brak ciężkich pancerzy (zbroi) u jeźdźców, w przeciwieństwie do ciężkiej jazdy.

Jazda lekka z powodu braku uzbrojenia ochronnego nie posiadała takiej siły uderzeniowej jak ciężka jazda w bezpośredniej szarży na pozycję nieprzyjaciela. Jednak braki te nadrabiała większą ruchliwością i szybkością poruszania. Była przydatna w zwiadach, rozpoznaniu oraz w akcjach dywersyjnych na tyłach wroga. W czasie bitwy, często powierzano jej zadanie atakowania sił wroga od tyłu.

Lekka jazda, jako mniej kosztowna od ciężkiej, istniała od czasów starożytnych niemal we wszystkich armiach. Szczególne znacznie miała wśród ludów koczowniczych (Hunowie, Awarowie, Mongołowie) zamieszkujących rozległe stepy wschodniej Europy i środkowej Azji. Na obszarach o silniejszej państwowości, także w Rzeczypospolitej lekka jazda, była często uzupełnieniem i wsparciem dla jazdy ciężkiej, której aż do XVI wieku, przypisywano większe znaczenie. Jednak wraz z rozwojem piechoty i broni palnej, wobec której jazda ciężka była bezradna, bardziej doceniono zalety lekkiej kawalerii, a zwłaszcza jej szybkość. Formacje lekkiej kawalerii istniały do połowy XX wieku, a ich zniknięcie z pól bitew wiązało się z ogólnym kryzysem formacji kawaleryjskich.

Najważniejsze formacje jazdy lekkiej:

• huzarzy
• lansjerzy
• racowie
• jazda tatarska
• jazda wołoska
• lisowczycy
• szaserzy (strzelcy konni)
• szwoleżerowie
• ułani
• krakusi
• Bośniacy (wojsko)
• Australian Light Horse

Partyjski strzał

• Janusz Sikorski, Zarys historii wojskowości powszechnej do końca wieku XIX, Warszawa 1975.
• Roman Jarymowicz, Dzieje kawalerii: Od podków do gąsienic, Warszawa 2010.