Lefkandi

Lefkandi (ngr. Λευκαντί) – miejscowość na zachodnim wybrzeżu wyspy Eubea; stanowisko archeologiczne.

Położony przy szlaku prowadzącym z Chalkidy do Eretrii pierwszy kurort z plażą. Odległy ok. 2 km od Vasilikó, gdzie zachowały się dawne weneckie wieże obronne^[1]. Miejsce znane jest przede wszystkim ze znalezisk archeologicznych na przylądku Kseropolis, gdzie odkryto szereg cmentarzysk oraz pochówków datowanych od wczesnej epoki brązu po okres archaiczny^[2].

Od końca III tysiąclecia do połowy VIII wieku p.n.e. był to ważny ośrodek osadniczy, a następnie miejski, który szczególnie zyskał na znaczeniu w okresie mykeńskim (XIV-XIII w. p.n.e.). Ówczesna jego nazwa nie jest znana. Upadkowi i opuszczeniu uległ dopiero ok. 700 lub ok. 750 p.n.e., po zniszczeniach podczas wojny lelantyńskiej toczonej pomiędzy Chalkidą i Eretrią o żyzną równinę w dorzeczu rzeki Lelas (gr. Λήλας)^[2][3].

Zobacz multimedia związane z tematem: Lefkandi

Do szczególnie znaczących znalezisk należą pozostałości okazałej konstrukcji z okresu tzw. wieków ciemnych. Obiekt ten, o powierzchni niemal 500 m², był najpewniej rezydencją władcy, którą następnie przekształcono z miejsce kultu lokalnego herosa^[2]. Stąd badacze umownie określają to odkryte w 1981 r. miejsce jako heroon datowany na ok. 1000 p.n.e.^[4]

Budowla typu megaronu o znacznych rozmiarach (odkryta część ma wymiary 47 x 10 m), składała się z przedsionka, pomieszczenia głównego i apsydy. Wewnątrz (w pomieszczeniu głównym) znaleziono bogato wyposażone groby szybowe, w których pochowano wojownika, kobietę i cztery konie. Ciało mężczyzny zostało poddane kremacji, całość pochówków nakryta kopcem. Badacze wysnuli hipotezę, że zmarli byli parą królewską. Po ich pochówku pałacową siedzibę zniszczono i przysypano tumulusem, przy którym później umieszczano groby należące prawdopodobnie do lokalnej elity^[3].

Z miejscowych pochówków w Tumba pochodzi m.in. wyjątkowe znalezisko glinianej figurki centaura – najwcześniejsze znane jego plastyczne przedstawienie w sztuce greckiej. Znalezione w dwu częściach w osobnych pochówkach, najpewniej jest przedstawieniem mitycznego Chirona) i stanowi eksponat muzeum w Eretrii^[3]. Natomiast stosunkowo bogate wyposażenie pochodzące z heroonu i innych pochówków w Lefkandi, dostarcza przekonujących dowodów na kontakty utrzymywane z Cyprem, Egiptem i Syrią w „ciemnych” latach 1000-800 p.n.e., uważanych za okres izolacji i materialnego zubożenia^[4][3].