Osie (gmina)

Osie
	gmina wiejska
	Herb
Państwo	Polska
Województwo	kujawsko-pomorskie
Powiat	świecki
TERC	0414072
Wójt	Michał Joachim Grabski
Powierzchnia	209,61 km²
Populacja (30.06.2016); • liczba ludności	; 5466
• gęstość	26,1 os./km²
Nr kierunkowy	52
Tablice rejestracyjne	CSW
	Adres urzędu:ul. Dworcowa 6; 86-150 Osie
Szczegółowy podział administracyjny
Liczba sołectw	11
	Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego Osie
	Położenie na mapie Polski Osie
	53°36′N 18°21′E/53,598333 18,343611
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Strona internetowa
	Biuletyn Informacji Publicznej

Osie – gmina wiejska w województwie kujawsko-pomorskim, w powiecie świeckim. W latach 1975–1998 gmina położona była w województwie bydgoskim. Siedzibą gminy jest Osie.

Gmina jest położona w dwóch mezoregionach: część północna w Borach Tucholskich, a południowa na Wysoczyźnie Świeckiej.

Na jej obszarze zlokalizowany jest fragment Leśnego Kompleksu Promocyjnego Bory Tucholskie oraz część tranzytowa Rezerwatu biosfery Bory Tucholski. Przez jej teren przepływa Wda, Prusina, Ryszka i Sobińska Struga oraz są położone zbiorniki wodne: Zbiornik Żur, Jezioro Mukrz, Jezioro Wierzchy, Jezioro Ciche, Jezioro Czerno, Jezioro Miedzno, Jezioro Martwe i Jezioro Piaseczno^[2].

Według danych z 31 grudnia 2007^[3] gminę zamieszkiwało 5314 osób. Natomiast według danych z 31 grudnia 2019 roku^[4] gminę zamieszkiwało 5496 osób.

Struktura powierzchni

Według danych z roku 2005^[5] gmina Osie ma obszar 209,61 km², w tym:

użytki rolne: 21%
użytki leśne: 69%

Gmina stanowi 14,23% powierzchni powiatu.

Demografia

Dane z 31 grudnia 2007^[3]:

Opis	Ogółem		Kobiety		Mężczyźni
jednostka	osób	%	osób	%	osób	%
populacja	5314	100	2678	50,4	2636	49,6
gęstość zaludnienia (mieszk./km²)	25,4		12,8		12,6

Piramida wieku mieszkańców gminy Osie w 2014 roku^[1].

Gospodarka

Osie jest najbogatszą gminą wiejską w powiecie świeckim (biorąc pod uwagę przychody podatkowe na mieszkańca).^[6]

Ochrona przyrody

Parki Krajobrazowe

Gmina leży na terenie Wdeckiego Parku Krajobrazowego.

Rezerwaty przyrody

Na terenie gminy znajduje się aż 6 rezerwatów przyrody:

Rezerwat przyrody Brzęki im. Zygmunta Czubińskiego – leśny, chroni las grądowy z udziałem jarzębu brekinii
Rezerwat przyrody Dury – ścisły torfowiskowy, chroni rzadkie zespoły roślinne wodne i tofowiskowo-bagienne
Rezerwat przyrody Jezioro Ciche – torfowiskowy, chroni śródleśne jeziora wraz z unikatową roślinnością wodną i torfowiskową
Rezerwat przyrody Jezioro Martwe – torfowiskowy, chroni roślinność jezior dystroficznych, torfowiska przejściowych i wysokich
Rezerwat przyrody Jezioro Piaseczno – krajobrazowy, chroni ekosystem jeziora Piaseczno i jego stan czystości wody
Rezerwat przyrody Miedzno – faunistyczny, chroni miejsca lęgowe i żerowiska ptactwa wodnego i błotnego.

Pomniki przyrody

Na terenie gminy znajdują się 63 pomniki przyrody ożywionej i 4 nieożywionej.

Osobny artykuł: Pomniki przyrody w gminie Osie.

Obszary NATURA 2000

W poszczególnych częściach gminy zlokalizowane są obszary Natura 2000:

północno-centralna część Sandr Wdy (PLH040017) SOO
cały obszar gminy Bory Tucholskie OSO^[7].

Obszar Chronionego Krajobrazu

Zachodnia część gminy jest położona w obrębie Śliwickiego Obszaru Chronionego Krajobrazu^[8].

Zespoły przyrodniczo-krajobrazowe

Dolina rzeki Sobińska Struga o powierzchni 335,47 ha. utworzony w celu zachowania ekosystemów z wieloma gatunkami roślin chronionych i rzadkich oraz zachowania wybitnych walorów krajobrazowych. Zbiorowiska leśne sąsiadujące z rzeką to przede wszystkim olsy i grądy z obszarami źródliskowymi na zboczach. Do najcenniejszych obszarów należą tereny sąsiadujące z jeziorem Miedzno ze zbiorowiskami turzycowymi i łozowiskami
Dolina rzeki Ryszki o powierzchni 358,41 ha. Przedmiotem ochrony jest dolina rzeki Ryszki, mocno wcięta w równinę sandrową Borów Tucholskich, zróżnicowana pod względem florystyczno–fitosocjologicznym. Na jego terenie znajdują się użytkowane łąki z licznymi zbiorowiskami turzyc.
Rzeka Prusina o powierzchni 234 ha. Ochroną została objęta dolina rzeki Prusiny na odcinku Tleń – Szarłata. Występuje tu wiele rzadkich gatunków roślin charakterystycznych dla siedlisk grądowych^[9].

Użytki ekologiczne

Dnia 20 listopada 2015 roku ustanowiono 2 użytki ekologiczne. Pierwszy o nazwie „Uroczysko Chłop” o powierzchni 4,7 ha znajduje się na terenach leśnych wsi Radańska^[10], drugi zaś o nazwie „Uroczysko Niedźwiedź”^[11] i powierzchni 8,64 ha na terenach Osia^[12].

Turystyka

Szlaki turystyczne

Przez obszar gminy znajdują się następujące szlaki piesze^[13]:

Szlak harcerzy Światowida – długość 10,6 km

Przebieg stacja PKP Łążek – most na Wdzie w Starej Rzece

ścieżynka Zagłoby – długość 19 km

Przebieg: stanica wodna PTTK w Tleniu – Tleń – leśniczówka Czarna Woda - jez. Piaseczno - most na Wdzie w Starej Rzece – Radańska – stacja PKP Osie

im. Zagłoby-Zyglera – długość 15,5 km

Przebieg: stanica wodna PTTK w Tleniu – Tleń – wiadukt kolejowy przy szosie Tleń-Osie – Grzybek – Skrzyniska - szkoła w Wierzchach

szlak Piętaszków – długość - 4,2 km

Przebieg: wokół jeziora Mukrz

szlak łącznikowy - długość - 4 km

Przebieg: rynek w Osiu – szlak Zagłoby-Zyglera

Stu z nieba – długość - 58 km (z czego 19,5 na terenie gminy)

Przebieg: Warlubie – jez. Miedzno - leśnictwo Orli Dwór – rez. „Brzęki” – brukowana droga Osie-Skórcz – most na Wdzie w Starej Rzece – Sarnia Góra – Zazrdość – Śliwice – Szlachta

szlak Klubu Turystów „Wszędołazy” – długość 28 km (8 km na terenie gminy)

Przebieg: stanica wodna PTTK w Tleniu – Wierzchy – Wylewy – leśnictwo Smolarnia – Zdroje – Zielonka – Wierzchucin Stary – Cekcyn

Cisów staropolskich' – długość 26,5 km (12 km na terenie gminy)

Przebieg: stacja PKP Tleń – most na Prusinie - ośrodek Geovita – Wierzchy – Wylewy – Zgorzały Most – Homer – rez. Cisy Staropolskie – Błądzim

Partyzantów AK – długość 103 km

Przebieg: Czersk Świecki – Błędno – Śliwice – Szlachta.

Oprósz szlaków pieszych wyznaczono 7 tras do nordic walking.

Zabytki

Wykaz zarejestrowanych zabytków nieruchomych na terenie gminy^[14]:

zespół kościelny parafii pod wezwaniem Podwyższenia Krzyża w Osiu, obejmujący: kościół z 1901 roku; cmentarz przykościelny; plebanię z końca XIX w.; organistówkę z 1894, przy ul. Kościelnej 4, nr A/184/1-3 z 22.06.2004 roku
szkoła i budynek gospodarczy murowano-drewniany z 1914 roku w Starej Rzece, nr A/1393/1-2 z 27.10.2008 roku
brukowany trakt leśny Tleń-Osie („Trakt Napoleoński”) z 1807 roku w Tleniu, nr 27/A z 20.02.1969 roku.

Kolej

Przez gminę przebiega niezelektryfikowana linia kolejowa nr 215 Laskowice Pomorskie-Bąk ze stacją w Osiu oraz przystankami osobowymi w Tleniu, Łążku i Kwiatkach.

Drogi dojazdowe

Drogi dojazdowe^[5] do gminy:

A1 E75
drogi wojewódzkie 214, 238

Cmentarze ewangelickie

Na obszarze gminy funkcjonowały cmentarze ewangelickie w następujących miejscowościach^[15]:

trzy w Brzezinach, Grabowa Buchta, Osie, Stara Rzeka, Szarlata, Tleń, Wierzchy, Zgorzały Most, Żur. Ponadto w Osiu był zlokalizowany nieistniejący kościół ewangelicki.

Sołectwa

Brzeziny, Jaszcz, Łążek, Miedzno, Osie, Pruskie, Radańska, Stara Rzeka, Tleń, Wałkowiska, Wierzchy.

Sąsiednie gminy

Cekcyn, Drzycim, Jeżewo, Lniano, Osiek, Śliwice, Warlubie

Przypisy

↑ ^a ^b Gmina Osie w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-03-14] , liczba ludności na podstawie danych GUS.
↑ Rastrowa Mapa Podziału Hydrograficznego Polski. [dostęp 2012-04-03].
↑ ^a ^b Lucyna Nowak, Joanna Stańczyk, Agnieszka Znajewska: Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym (Stan w dniu 31 XII 2007 r.). Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 2008. ISSN 1734-6118. (pol.).
↑ Gmina Osie (kujawsko-pomorskie) » mapy, GUS, nieruchomości, noclegi, szkoły, regon, kody pocztowe, bezrobocie, wynagrodzenie, zarobki, tabele, edukacja, demografia, przedszkola, statystyki [online], Polska w liczbach [dostęp 2021-02-23] (pol.).
↑ ^a ^b Portal Regionalny i Samorządowy REGIOset. regioset.pl. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).
↑ Najbogatsze gminy wiejskie w naszym powiecie to Osie i Lniano. Za to Drzycim najszybciej pnie się w górę [online], nswiecie.pl [dostęp 2016-07-14] .
↑ geoportal.rdos-bydgoszcz.pl. [dostęp 2012-04-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-05-26)].
↑ mapa „Obszary chronione województwa kujawsko0pomorskiego”, Wydawca: Wojewoda Kujawsko-Pomorski, ISBN 978-83-920944-3-2
↑ Uchwała nr XVI/120/20 Rady Gminy Osie z dnia 29 października 2020 r. w sprawie Zespołu Przyrodniczo-Krajobrazowego „Dolina Rzeki Prusiny” w granicach administracyjnych gminy Osie. [dostęp 2021-02-17].
↑ http://www.edzienniki.bydgoszcz.uw.gov.pl/WDU_C/2015/3713/akt.pdf DZ. URZ. WOJ. KUJ-POM. 2015.3713
↑ http://www.edzienniki.bydgoszcz.uw.gov.pl/WDU_C/2015/3714/akt.pdf DZ. URZ. WOJ. KUJ-POM. 2015.3714
↑ http://www.edzienniki.bydgoszcz.uw.gov.pl/WDU_C/2016/3149/akt.pdf DZ. URZ. WOJ. KUJ-POM. 2016.3149
↑ Centrum Informacji Turystycznej w Osiu. [dostęp 2012-04-03].
↑ Rejestr zabytków nieruchomych na terenie województwa kujawsko-pomorskiego stan na dzień 31 grudnia 2011 roku, s. 76. [dostęp 2012-03-12].
↑ lapidaria.wikidot.com. [dostęp 2012-03-12].

[populacja2016-1] Gmina Osie w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-03-14] , liczba ludności na podstawie danych GUS.

[2] Rastrowa Mapa Podziału Hydrograficznego Polski. [dostęp 2012-04-03].

[autonazwa1-3] Lucyna Nowak, Joanna Stańczyk, Agnieszka Znajewska: Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym (Stan w dniu 31 XII 2007 r.). Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 2008. ISSN 1734-6118. (pol.).

[4] Gmina Osie (kujawsko-pomorskie) » mapy, GUS, nieruchomości, noclegi, szkoły, regon, kody pocztowe, bezrobocie, wynagrodzenie, zarobki, tabele, edukacja, demografia, przedszkola, statystyki [online], Polska w liczbach [dostęp 2021-02-23] (pol.).

[autonazwa2-5] Portal Regionalny i Samorządowy REGIOset. regioset.pl. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).

[6] Najbogatsze gminy wiejskie w naszym powiecie to Osie i Lniano. Za to Drzycim najszybciej pnie się w górę [online], nswiecie.pl [dostęp 2016-07-14] .

[7] rtal.rdos-bydgoszcz.pl. [dostęp 2012-04-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-05-26)].

[8] „Obszary chronione województwa kujawsko0pomorskiego”, Wydawca: Wojewoda Kujawsko-Pomorski, ISBN 978-83-920944-3-2

[9] Uchwała nr XVI/120/20 Rady Gminy Osie z dnia 29 października 2020 r. w sprawie Zespołu Przyrodniczo-Krajobrazowego „Dolina Rzeki Prusiny” w granicach administracyjnych gminy Osie. [dostęp 2021-02-17].

[10] ttp://www.edzienniki.bydgoszcz.uw.gov.pl/WDU_C/2015/3713/akt.pdf DZ. URZ. WOJ. KUJ-POM. 2015.3713

[11] ttp://www.edzienniki.bydgoszcz.uw.gov.pl/WDU_C/2015/3714/akt.pdf DZ. URZ. WOJ. KUJ-POM. 2015.3714

[12] ttp://www.edzienniki.bydgoszcz.uw.gov.pl/WDU_C/2016/3149/akt.pdf DZ. URZ. WOJ. KUJ-POM. 2016.3149

[13] Centrum Informacji Turystycznej w Osiu. [dostęp 2012-04-03].

[14] Rejestr zabytków nieruchomych na terenie województwa kujawsko-pomorskiego stan na dzień 31 grudnia 2011 roku, s. 76. [dostęp 2012-03-12].

[15] ria.wikidot.com. [dostęp 2012-03-12].

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

Miasta	Nowe Pruszcz Świecie
Gminy miejsko-wiejskie	Nowe Pruszcz Świecie
Gminy wiejskie	Bukowiec Dragacz Drzycim Jeżewo Lniano Osie Świekatowo Warlubie

Przynależność wojewódzka	woj. pomorskie (II RP) (1919–39) woj. pomorskie (PRL) (1945–50) woj. bydgoskie (1950–75)
Miasta (1919–75)	Nowe Świecie
Gminy wiejskie zbiorowe (1934–54 i 1973–75)	Bukowiec (1934–54 i 1973–75) Dragacz (1973–75) Drzycim (1934–54 i 1973–75) Gruczno (1934–54) Grupa (1934–54) Jeżewo(1934–54 i 1973–75) Lipinki (1934–40 i 1945–54) Lniano (1934–54 i 1973–75) Nowe (1934–54 i 1973–75) Osie (1934–54 i 1973–75) Ostrowite (1940–45) Pruszcz (1934–54 i 1973–75) Przewodnik (1940–45) Serock (1934–54) Świecie (1934–54 i 1973–75) Świekatowo (1934–54) Warlubie (1934–54 i 1973–75)
Gromady (1954–72)	Biechówko (1954–59) Bochlin (1954–59) Brzeziny (1954–59) Bukowiec (1954–72) Bzowo (1954–59) Dragacz (1954–72) Drzycim (1954–72) Górna Grupa (1954–68) Gruczno (1954–72) Jeżewo (1954–72) Kolonia Ostrowite (1954–61) Korytowo (1954–59) Laskowice (1954–71) Lipinki (1954–72) Lniano (1954–72) Łążek (1954–68) Morgi (1954–59) Niewieścin (1954–59) Nowe (1959–72) Osie (1954–72) Ostrowite (1954–59) Pruszcz (1954–72) Przechowo (1954–61) Przysiersk (1954–68) Różanna (1954–59) Rychława (1954–59) Serock (1954–68 →) Sierosław (1954–59) Sucha (1954–61) Sulnowo (1954–59) Świecie (1959–72) Świekatowo (1954–72) Topólno (1954–59) Warlubie (1954–72) Wiąg (1954–59) Wielki Komórsk (1954–61) Wielkie Zajączkowo (1954–61)