Orszymowo
52°26′54″N 20°09′28″E/52,448333 20,157778| wieś | |
 Kościół Matki Bożej Różańcowej | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2018) |
299[2] |
| Strefa numeracyjna |
24 |
| Kod pocztowy |
09-460[3] |
| Tablice rejestracyjne |
WPL |
| SIMC |
0570909[4] |
Położenie na mapie gminy Mała Wieś  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa mazowieckiego  | |
Położenie na mapie powiatu płockiego  | |
| 52°26′54″N 20°09′28″E/52,448333 20,157778[1]
| |
Orszymowo – wieś w Polsce położona w województwie mazowieckim, w powiecie płockim, w gminie Mała Wieś[4][5].
Wieś Orszumow należała do starostwa wyszogrodzkiego w 1617 roku[6].
W latach 1954–1958 wieś była siedzibą gromady Orszymowo, po jej zniesieniu w gromadzie Orszymowo. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa płockiego.
Wieś jest siedzibą parafii pw. św. Floriana[7].
Historia wsi
[edytuj | edytuj kod]Pierwsza wzmianka o wsi pochodzi z 1254 i dotyczy należącej do podkomorzego Damiana wsi „Castrum Orzimov”. Wykopaliska archeologiczny wykazały, że na wzniesieniu na północ od kościoła w XIII wieku stała drewniana wieża obronna, którą zniszczono razem z wsią w 1258 podczas wyprawy księcia Trojnata na Mazowsze. W średniowieczu powstał tu pierwszy kościół, a od XIV wieku wymieniana jest parafia, co oznacza, że miejscowość stanowiła w tym czasie centrum dla okolicy. W latach 1414–1425 była to wieś książęca, później książę Janusz I Starszy sprzedał ją wraz z karczmą Mikołajowi, synowi Marcina. Syn Mikołaja, Jan, został w 1439 r. zwolniony przez Janusza I od poddaństwa. Od 1440 r. pleban z Orszymowa otrzymał pozwolenie z biskupstwa płockiego na pobór dziesięciny od chłopów z Niździna. Z kronik biskupstwa płockiego wiadomo, że w 1598 r. parafię w Orszymowie odwiedził biskup Andrzej Noskowski.
W 1715 r. poświęcono nową świątynię w kształcie rotundy, którą ufundował kanonik lwowski, ksiądz Kazimierz Stanisław Barcikowski. Obecna świątynia powstała w 1825 r. z fundacji Floriana Lasockiego, proboszczem był wówczas Piotr Paweł Strzegowski. W Orszymowie znajduje się grób Jana Jaroszka szefa sztabu Zgrupowania „Chrobry II” w Powstaniu Warszawskim[8][9].
Zabytki
[edytuj | edytuj kod]- Gródek będący pozostałością rezydencji rycerskiej typu motte z okresu średniowiecza. Gródek znajduje się około 200 metrów na północ od kościoła. Zlokalizowany został na krawędzi brzegu doliny rzeczki Strugi. Do dzisiaj zachowały się resztki fosy dookolnej. Średnica platformy górnej około 15 m. Znajdowała się tu prawdopodobnie drewniana wieża wzniesiona na nasypie ziemnym, wzmocnionym kamieniami. Podczas badań sondażowych w 1966 roku odkryto fragmenty naczyń obtaczanych, kości zwierzęce, skobel, ziarna zbóż, kawałek drewnianego łuku, fragment naczynia z brązu.
- Kościół pod wezwaniem Matki Bożej Różańcowej z lat 1825-1828 zbudowany w miejscu wcześniejszych drewnianych. Ufundował go Florian Lasocki, sędzia pokoju ziemi wyszogrodzkiej. W roku 1877 została dobudowana fasada z wieżą. Pod koniec XIX wieku powiększono okna nadając im obecny kształt. W 1910 roku dobudowano dwie boczne kaplice, prezbiterium z wieżyczką na sygnaturkę, zakrystię, kruchtę, boczne wejście i piętrową lożę. Zbudowano też nowy parkan, a od strony drogi stanęła figura Chrystusa z krzyżem ufundowana przez gospodarza Jana Łagodzińskiego (później przeniesiona na drugą stronę drogi przed plebanię).
- ołtarz główny z 1911 roku został ufundowany przez rodzinę Kryńskich dziedziców Dzierżanowa,
- Obraz Matki Bożej Różańcowej z Dzieciątkiem z 1857 roku pędzla Jacentego Sachowicza
- obraz św. Floriana przypuszczalnie autorstwa Aleksandry Jasińskiej-Nowickiej
- balustrada z okresu powstania ołtarza fundacji Heleny Biesiekierskiej ze Święcic
- dwa ołtarze boczne neobarokowe autorstwa Antoniego Szulca z Poznania
- malowidła ścienne autorstwa rodziny Drapiewskich
- żeliwna ambona z lat 60. XIX wieku
- XIX-wieczne feretrony
- Plebania z 1913 roku zbudowana wg projektu inż. Zienkiewicza z Płocka
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 14 stycznia 2024, identyfikator PRNG: 93722
- ↑ Liczba mieszkańców, stan na 31.12.2018 r.[Dostęp 2019-12-03]
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 872 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b GUS. Wyszukiwarka TERYT
- ↑ Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ Lustracje województwa mazowieckiego XVII wieku. Cz. 1 1617-1620, wydała Alina Wawrzyńczyk, Wrocław 1968, s. 10.
- ↑ Orszymowo - parafia pw. św. Floriana
- ↑ Orszymowo. Urząd Gminy Mała Wieś. [dostęp 2014-05-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-04-03)].
- ↑ Krótka historia prastarej parafii Orszymowo. Gimnazjum im. Anny Nakwaskiej w Małej Wsi. [dostęp 2014-05-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-05-30)].
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Orszymowo, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VII: Netrebka – Perepiat, Warszawa 1886, s. 605.
- Orszymowo, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 2: Januszpol – Wola Justowska, Warszawa 1902, s. 415.