Ofensywa Tết

Ofensywa Tết

wojna wietnamska
Czas	Faza pierwsza: 31 stycznia – 25 marca 1968 Faza druga: 5 maja – 15 czerwca 1968 Faza trzecia: 9 sierpnia – 23 września 1968
Miejsce	Półwysep Indochiński
Terytorium	Wietnam Południowy
Przyczyna	dążenie Wietnamu Północnego do obalenia władz Wietnamu Południowego i zjednoczenia Wietnamu[1]
Wynik	nierozstrzygnięta militarne zwycięstwo sił amerykańsko-południowowietnamskich polityczne i propagandowe zwycięstwo Demokratycznej Republiki Wietnamu (szok w społeczeństwie amerykańskim i utrata wiarygodności Pentagonu[2])
Strony konfliktu
Stany Zjednoczone  Wietnam Południowy  Korea Południowa  Australia  Nowa Zelandia  Tajlandia  Wietnam Północny  Vietcong
Dowódcy
Nguyễn Văn Thiệu Cao Văn Viên Lyndon Johnson William Westmoreland Chae Myung-shin Lê Duẩn Lê Đức Thọ Văn Tiến Dũng Hoàng Văn Thái Trần Văn Trà
Siły
USA: 400 000 Wietnam Południowy: 350 000 Korea Południowa: 151 000 Vietcong: 193 000 Wietnam Północny: 130 000
Straty
Tylko w pierwszej fazie: Wietnam Południowy: 4 954 zabitych, 15 917 rannych, 926 zaginionych; USA i pozostali: 4 124 zabitych, 19 295 rannych, 604 zaginionych We wszystkich trzech fazach: 45 267 zabitych, 61 267 rannych, 5 070 zaginionych
Multimedia w Wikimedia Commons

Ofensywa Tết (wiet. Sự kiện Tết Mậu Thân 1968) – jeden z najważniejszych epizodów wojny wietnamskiej.

Ofensywa armii Demokratycznej Republiki Wietnamu^[3] i Vietcongu była zaskoczeniem dla wojsk amerykańskich, bowiem nastąpiła w okresie wcześniej zapowiedzianego zawieszenia broni podczas radośnie obchodzonego Nowego Roku Księżycowego. Zarówno Demokratyczna Republika Wietnamu, jak i Południowy Wietnam zapowiedziały przez radio dwudniowe zawieszenie broni z okazji święta. Vietcong złamał porozumienie, przypuszczając atak właśnie w dniu Tết Nguyên Đán. W języku wietnamskim ofensywa nazywana jest Cuộc Tổng tiến công và nổi dậy (Generalnym Natarciem i Powstaniem) lub też Tết Mậu Thân (Rokiem Małpy).

Amerykanie spodziewali się wprawdzie, że atak nastąpi na początku 1968 roku, ale przypuszczali, że dotknie on najdalej na północ wysuniętego I Taktycznego Okręgu Korpuśnego^[4]. Głównodowodzący, gen. William Westmoreland był wręcz przekonany, że Wietnamczycy uderzą na wielką bazę US Army w Khe Sanh. W rzeczywistości oddziały dowodzone przez gen. Võ Nguyên Giápa okrążyły Khe Sanh, ale nie było to jedyne miejsce walk^[5].

Atak Vietcongu i regularnej armii Demokratycznej Republiki Wietnamu rozpoczął się we wczesnych godzinach rannych 30 stycznia 1968 roku, w dniu święta Tết^[6]. Walki objęły wszystkie większe miasta leżące na południe od strefy zdemilitaryzowanej na 17 równoleżniku.

Garnizon stolicy Wietnamu Południowego liczył 1000-osobowy batalion amerykańskiej Military Police, z czego zaledwie 250 patrolowało nocą ulice 3-milionowego miasta, a także około 7000 miejscowych policjantów i 8 batalionów piechoty Armii Republiki Wietnamu (ARW)^[3], rozmieszczonych poza centrum. Stołecznego lotniska strzegł 2 Batalion Bezpieczeństwa ARW, a przypadkiem znalazło się tam kilka kompanii południowowietnamskich spadochroniarzy oczekujących na przerzut do Đà Nẵng.

Atak 35 batalionów Vietcongu nastąpił o 2 rano. Początkowo był prawie niezauważony z powodu sztucznych ogni wystrzeliwanych przez świętujących Nowy Rok. 11 batalionom – prowadzonym przez znających miasto przewodników – wyznaczono cele w sercu Sajgonu: pałac prezydencki, kwaterę główną Marynarki Wojennej WP, siedzibę Szefostwa Połączonych Sztabów ARW i ambasadę amerykańską^[7].

Pierwszym zaatakowanym obiektem było Szefostwo Połączonych Sztabów. Partyzantom, którzy podjechali autobusem pod bramę nr 5, sprzyjało szczęście – brama była otwarta. W chwili jednak, gdy zaczęli wyskakiwać z pojazdu, pojawił się amerykański zmotoryzowany patrol. Wywiązała się strzelanina, co wykorzystali będący na służbie żołnierze ARW, którzy zatrzasnęli bramę i zaczęli razić napastników ogniem karabinów maszynowych z bunkra. Zdziesiątkowany oddział Vietcongu wycofał się do miasta. Drugi oddział, który miał zaatakować bramę nr 4, pogubił się w ciemnościach i dotarł do celu dopiero o godz. 7. Partyzanci dwoma pociskami granatnika rozbili bramę i wtargnęli do kompleksu zajmując dwa budynki, które wzięli omyłkowo za kwaterę główną. Przybyłe w ciągu dnia oddziały spadochroniarzy i piechoty morskiej odbiły budynki 31 stycznia przed południem^[8].

Budynek Radia Sajgon został zdobyty przez partyzantów przebranych w mundury policyjne. Dzięki technikowi wieży nadawczej, położonej kilka kilometrów dalej, nie udało im się nadać orędzia władz północnowietnamskich, wzywającego do powszechnego powstania. Po dwóch dniach rozgłośnia została odbita^[9]. Sajgońskie lotnisko zostało obronione, ale chińska dzielnica Chợ Lớn została prawie całkowicie zniszczona^[10].

Ambasada amerykańska zaatakowana została o godzinie 3.30. Ataku dokonało 19 żołnierzy Vietcongu, w tym dwóch oficerów. Do ambasady dotarli o 2.47. Przy użyciu granatnika przeciwpancernego RPG-7 wybili dziurę w murze, przez którą dostali się na dziedziniec. W początkowej fazie ataku zginęli dwaj Amerykanie, wietnamski szofer i jeden Wietnamczyk z Vietcongu. W trakcie dalszych walk w których uczestniczyły m.in. dwa plutony ze 101 Dywizji Powietrznodesantowej, polegli pozostali partyzanci Vietcongu. W obronie ambasady zginęło 5 Amerykanów, jeden został ranny^[11].

 Osobny artykuł: Bitwa o Huế.

Najcięższe walki toczyły się w Huế, zdobytym najpierw przez wojska Demokratycznej Republiki Wietnamu, a następnie odbite przez armię Wietnamu Południowego i Amerykanów. W czasie krótkiego władania miastem Vietcong przeprowadził czystkę, masakrując zwolenników południa.

Bitwa o Huế trwała 26 dni. Straty armii południowowietnamskiej wyniosły 384 zabitych i 1800 rannych, Amerykanie stracili 214 ludzi, a 1364 odniosło rany, w tym 142 zabitych i 857 rannych Marines. Straty Vietcongu szacowane są na 5000 zabitych i 98 jeńców. Zginęło także 5800 cywilów, a dawna stolica cesarska zamieniła się w ruinę^[12].

 Główny artykuł: Bitwa o Khe Sanh.

Atak na bazę Marines pod Khe Sanh, który nastąpił 21 stycznia – wcześniej niż inne uderzenia w ramach styczniowej ofensywy – mógł służyć jednemu z dwóch celów: zdobyciu tego ważnego strategicznie punktu oporu Amerykanów lub dywersji mającej odwrócić ich uwagę od gęsto zaludnionych terenów nizinnych, będących rzeczywistym kierunkiem uderzenia – podstępowi „posiadającemu pozory prawdopodobieństwa i łatwemu w przygotowaniu”^[13][14]. Zdaniem gen. Westmorelanda ta wysunięta, silnie ufortyfikowana baza, miała sprowokować siły północnowietnamskie do podjęcia długotrwałej i bezowocnej konfrontacji, w trakcie której silny ostrzał artyleryjski i naloty samolotów amerykańskich zadałyby im ciężkie straty^[15]. W ostatnich miesiącach 1967 roku – przewidując takie właśnie działania – dowództwo wojsk amerykańskich w Wietnamie (MACV) skierowało do tego słabo zaludnionego regionu blisko połowę swych batalionów uderzeniowych.

Westmoreland (a za nim media amerykańskie, które z wielkim zainteresowaniem śledziły akcje militarne w pobliżu Strefy Zdemilitaryzowanej) chętnie porównywał przyszły bój o Khe Sanh z bitwą pod Dien Bien Phu, kiedy to oblężona baza francuska została w maju 1954 roku zdobyta przez siły Việt Minhu dowodzone przez generała Giápa^[16]. Westmoreland, który znał skłonność Hồ Chí Minha do prowadzenia operacji na wielką skalę, wierzył, że wietnamski przywódca będzie chciał powtórzyć tamto zwycięstwo. Jego zamiarem było doprowadzenie do „odwrotnego Dien Bien Phu”^[17].

Baza Khe Sanh, z załogą składającą się z 6000 żołnierzy Korpusu Marines, armii i pomocniczych oddziałów ARW, była otoczona przez dwie lub trzy dywizje północnowietnamskie liczące około 20 000 ludzi. Podczas całego oblężenia, które trwało do 8 kwietnia, była celem ciężkiego ostrzału artyleryjskiego z wykorzystaniem moździerzy i pocisków rakietowych krótkiego zasięgu, czemu towarzyszyły sporadyczne wypady piechoty atakującej wysunięte punkty oporu. Jednak, z wyjątkiem zdobytego przez Wietnamczyków obozu amerykańskich sił specjalnych w Làng Vây, baza nie była celem poważniejszych ataków wojsk lądowych, a bitwa sprowadzała się głównie do pojedynków artyleryjskich oraz zmasowanych uderzeń z powietrza w wykonaniu amerykańskich samolotów. Do końca oblężenia samoloty US Air Force, US Marine Corps i US Navy zrzuciły w obronie bazy 39 179 ton bomb i pocisków^[18].

Gdy naziemne drogi zaopatrzenia bazy zostały poprzecinane, a loty powolnych samolotów transportowych stały się zbyt niebezpieczne ze względu na silny północnowietnamski ostrzał przeciwlotniczy, Amerykanie wymyślili tzw. „Super Gaggles”, system polegający na współdziałaniu szybkich bombowców z dużą liczbą śmigłowców zaopatrzeniowych; nadto Air Force przystosowały transportowe samoloty C-130 Hercules, wprowadzając nowatorską metodę zrzutów z niskiej wysokości (tzw. LAPES); w rezultacie zaopatrywanie bazy nigdy nie ustało.

Nawet po rozpoczęciu ofensywy MACV wierzyło, że głównym celem ataku jest nadal Khe Sanh. Zawieszenie broni, ogłoszone z okazji święta Tết, zostało w rejonie przygranicznym odwołane w oczekiwaniu na atak sił Vietcongu, który jednak nigdy nie nastąpił. Ofensywa ominęła Khe Sanh, ale Westmoreland był przekonany o ważności bazy nawet wtedy, gdy walki zaczęły toczyć się wokół niego, na ulicach Sajgonu^[19]. 1 lutego, gdy ofensywa osiągnęła swe największe natężenie, sporządził notatkę dla swych sztabowców (nigdy nie została im dostarczona), w której twierdził, że „nieprzyjaciel traci inicjatywę... Podejrzewam, że stara się odwrócić uwagę nas wszystkich od obszaru najbardziej zagrożonego na północy. Pragnę ostrzec wszystkich, by nie dali się zwieść”^[20].

Ostatecznie 8 kwietnia wielka ekspedycja ratunkowa (operacja Pegasus) dotarła do Khe Sanh, ale siły północnowietnamskie właśnie się stamtąd wycofywały. Nawet wówczas Westmoreland nie był w stanie przyznać się do pomyłki: nieprzyjacielska próba powtórzenia Dien Bien Phu zakończyła się niepowodzeniem^[21]. Obie strony twierdziły później, że osiągnęły zamierzone cele. Według danych amerykańskich ponad 8000 żołnierzy północnowietnamskich poległo, znacznie więcej odniosło rany; Amerykanie stracili 730 zabitych i 2642 rannych^[14].

Ofensywa nie przyniosła Vietcongowi spodziewanych korzyści i zakończyła się militarną przegraną Demokratycznej Republiki Wietnamu. Zadała jednak ciężkie straty zarówno południowym Wietnamczykom, jak i Amerykanom. Po ofensywie poparcie społeczne dla amerykańskiej polityki względem Wietnamu spadło do 35% i spadało nadal. Kandydat na prezydenta Richard Nixon obiecywał nowe rządy które doprowadzą do zawarcia pokoju^[22]. Opinia publiczna w USA przestała popierać udział US Army w wojnie wietnamskiej, Pentagon stracił zaufanie^[2], co stopniowo prowadziło do politycznej kompromitacji Stanów Zjednoczonych, a wreszcie wycofania jej wojsk z Półwyspu Indochińskiego.

• PrzemysławP. Benken PrzemysławP., Ofensywa Tet 1968, Warszawa: Bellona, 2010, ISBN 978-83-11-11952-9 .
• GeorgeG. Esper GeorgeG., The Eyewitness History of the Vietnam War, New York 1983, ISBN 0-3453-0865-4 .
• StanleyS. Karnow StanleyS., Vietnam: a History, New York: Viking Press, 1983, ISBN 0-670-74604-5 .
• Dave RichardD.R. Palmer Dave RichardD.R., Summons of the Trumpet: The History of the Vietnam War from a Military Man’s Viewpoint, New York: Ballantine Books, 1978 .
• RobertR. Pisor RobertR., The End of the Line: The Siege of Khe Sanh, New York: Ballantine Books, 1982, ISBN 0-393-32269-6 .
• JohnJ. Prados JohnJ., RayR. Stubbe RayR., Valley of Decision: The Siege of Khe Sanh, Annapolis, MD: Naval Institute Press, 1991, ISBN 0-395-55003-3 .
• J.M.J.M. Roberts J.M.J.M., Ilustrowana historia świata. Wiek pary i atomu, wyd. 1, Łódź: Wydawnictwo Łódzkie, 1991, ISBN 83-218-0899-9 .
• WilliamW. Weir WilliamW., Przegrane zwycięstwa. Od starożytności po wojnę w Wietnamie, wyd. 1, Warszawa: Bellona, 2011, ISBN 978-83-11-12007-5 .
• William C.W.C. Westmoreland William C.W.C., A Soldier Reports, New York: Doubleday Books, 1976, ISBN 0-385-00434-6 .