Onchopristis

	Onchopristis
	Ernst Freiherr Stromer von Reichenbach, 1917
	Okres istnienia: kreda wczesna i kreda późna PreꞒ Ꞓ O S D C P T J K Pg N Q ↓
	; Ząb rostralny przypisany do gatunku Onchopristis numidus
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ryby chrzęstnoszkieletowe
Rząd	piłokształtne
Rodzina	piłowate
Rodzaj	Onchopristis
Synonimy
	Platyspondylus
	Platyspondylus
Gatunki
	Onchopristis dunklei,; Onchopristis numidus,; Onchopristis pharao;
	Onchopristis dunklei,; Onchopristis numidus,; Onchopristis pharao;

Onchopristis – rodzaj wymarłych ryb chrzęstnoszkieletowych z rodziny piłowatych, znanych ze stanowisk w Afryce Północnej, Nowej Zelandii, Peru oraz ze Stanów Zjednoczonych; rodzaj Onchopristis występował na przełomie epok kreda wczesna i kreda późna.

Odkrycie

Rodzaj Onchopristis po raz pierwszy został opisany w 1905 roku przez francuskiego paleontologa Émile Haug na podstawie zębów rostralnych pochodzących z Algierii, które zostały przypisane do gatunku Gigantichthys numidus^[3]. W 1927 roku Ernst Freiherr Stromer von Reichenbach badając skamieniałości ryb z Egiptu natrafił również na ten sam rodzaj zębów rostralnych i przypisał je do tego samego gatunku. Jednocześnie zmienił nazwę rodzajową z Gigantichthys na Onchopristis. C. Werner w 1989 roku zaproponował nową nazwę dla tego rodzaju – Sechmetia, która określana jest terminem nomen nudum – nazwa taka nie jest oficjalnie stosowana do celów nomenklatury zoologicznej^[3].

Okres istnienia i występowanie

Najstarsze skamieniałości ryb z rodzaju Onchopristis pochodzą z epoki kreda wczesna ze stanowisk zlokalizowanych w Stanach Zjednoczonych oraz Algierii i Libanie, datowanych odpowiednio na wiek apt (125–112 mln lat temu) oraz alb (112–100 mln lat temu)^[3]^[4]. Gatunek O. numidus znany jest ze stanowisk położonych w Algierii, północnym Nigrze i Libii, datowanych na wiek cenoman (100–93,5 mln lat temu)^[3]. Skamieniałości odkryte w Peru zostały przypisane do gatunku O. pharao i datowane są na wieki cenoman, turon i koniak (100–86 mln lat temu)^[5]. W 1976 roku w Nowej Zelandii natrafiano na najmłodsze skamieniałości ryb z rodzaju Onchopristis, które zaliczone zostały do gatunku O. dunklei, istniejącego na przełomie kampanu i mastrychtu (83,5–65,5 mln lat temu)^[4].

Morfologia

Ryby z rodzaju Onchopristis zostały w głównej mierze opisane na podstawie zębów rostralnych (zlokalizowanych na pile). Zęby rostralne charakteryzowały się podłużnym i lancetowatym kształtem o spiczastym zakończeniu^[3]^[4]. Dorosłe osobniki mogły osiągać do 8 m długości ciała^[2].

Paleobiologia

Ryby z rodzaju Onchopristis były drapieżnikami prowadzącymi przydenny tryb życia. Prawdopodobnie potrafiły wyczuwać i zabijać potencjalne ofiary za pomocą rostrum (tak samo jak współczesne ryby z rzędu piłokształtnych). Ślady kopalne sugerują, iż ryby mogły padać ofiarą drapieżnego dinozaura – Spinozaur^[2].

Kultura masowa

W kulturze masowej rodzaj Onchopristis pojawia się w serialu dokumentalnym Planet Dinosaur produkcji BBC. Rodzaj Onchopristis występuje w pierwszym odcinku pt. Lost World, który przedstawia życie na Ziemi 95 mln lat w okresie kreda w północnej Afryce^[6].

Przypisy

↑ E. Stromer: Ergebnisse der Forschungsreisen Prof. E. Stromers in den Wüsten Ägyptens. II. Wirbeltier-Reste der Baharije-Stufe (unterstes Cenoman). 4: Die Säge des Pristiden Onchopristis numidus Haug sp. und über die Sägen der Sägehaie. Abhandlungen der Königlich Bayerischen Akademie der Wissenschaften, Math.-naturwiss., s. 28.
↑ ^a ^b ^c ^d Onchopristis. Prehistoric-wildlife.com. [dostęp 2014-04-08]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e P. M. Brito, D. B. Dutheil: Articulated cranium of Onchopristis numidus (Sclerorhynchidae, Elasmobranchii) from the Kem Kem Beds, Morocco. Terre-a-terre.fr. [dostęp 2014-04-08]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-04-13)]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c W. Keyes. Records of the northern hemisphere Cretaceous Sawfish genus Onchopristis(order batoidea) from New Zealand. „New Zealand Journal of Geology and Geophysics”. 20, s. 263–272, 6 sierpnia 1976.
↑ S. Klug, J. Kriwet: Presence of the extinct saw ﬁsh, Onchosaurus (Neoselachii, Sclerorhynchiformes)in the Late Cretaceous of Peru with a review of the genus. Academia.edu. [dostęp 2014-04-09]. (ang.).
↑ Lost World. Bbc.co.uk. [dostęp 2014-04-09]. (ang.).

[1] E. Stromer: Ergebnisse der Forschungsreisen Prof. E. Stromers in den Wüsten Ägyptens. II. Wirbeltier-Reste der Baharije-Stufe (unterstes Cenoman). 4: Die Säge des Pristiden Onchopristis numidus Haug sp. und über die Sägen der Sägehaie. Abhandlungen der Königlich Bayerischen Akademie der Wissenschaften, Math.-naturwiss., s. 28.

[Prehistoric-2] Onchopristis. Prehistoric-wildlife.com. [dostęp 2014-04-08]. (ang.).

[Brito&Dutheil-3] P. M. Brito, D. B. Dutheil: Articulated cranium of Onchopristis numidus (Sclerorhynchidae, Elasmobranchii) from the Kem Kem Beds, Morocco. Terre-a-terre.fr. [dostęp 2014-04-08]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-04-13)]. (ang.).

[Keyes-4] W. Keyes. Records of the northern hemisphere Cretaceous Sawfish genus Onchopristis(order batoidea) from New Zealand. „New Zealand Journal of Geology and Geophysics”. 20, s. 263–272, 6 sierpnia 1976.

[5] S. Klug, J. Kriwet: Presence of the extinct saw ﬁsh, Onchosaurus (Neoselachii, Sclerorhynchiformes)in the Late Cretaceous of Peru with a review of the genus. Academia.edu. [dostęp 2014-04-09]. (ang.).

[6] Lost World. Bbc.co.uk. [dostęp 2014-04-09]. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]