Oman wielki

Oman wielki

Systematyka[1][2]
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	astropodobne
Rząd	astrowce
Rodzina	astrowate
Podrodzina	Asteroideae
Rodzaj	oman
Gatunek	oman wielki
Nazwa systematyczna
Inula helenium L. Sp. pl. 2:881. 1753
Multimedia w Wikimedia Commons

Oman wielki (Inula helenium) – gatunek rośliny wieloletniej należący do rodziny astrowatych. Pochodzi z Europy i Azji Środkowej, rozprzestrzenił się też gdzieniegdzie poza obszarem swojego rodzimego występowania^[3]. Status gatunku we florze Polski: kenofit, ergazjofigofit.

Pokrój

Jedna z większych bylin, osiągająca wysokość do 2,4 m.

Łodyga

Gruba, wzniesiona, bruzdowana, u góry rozgałęziona i wełnista. Pod ziemią roślina posiada bulwiaste kłącze.

Liście

Liście łodygowe lancetowate, prawie bez ogonków, nierówno karbowane. Liście odziomkowe natomiast jajowate i duże, osadzone na długich ogonkach. Na spodniej stronie są filcowate.

Kwiaty

Złotożółte koszyczki kwiatowe o średnicy do 8 cm, zebrane w wiechę. Zewnętrzne listki okrywy są liściaste, jajowate, wewnętrzne mają łopatkowaty kształt i są tępo zakończone. Wewnętrzne kwiaty w koszyczku rurkowe, zewnętrzne języczkowe. Kwiaty języczkowe mają długość 3–4 cm. Płatki korony są wąskie i lekko wygięte ku górze. Języczki brzeżnych kwiatów są równowąskie i dłuższe od okrywy. Puch kielichowy złożony z pojedynczych włosków w jednym szeregu.

Bylina, hemikryptofit. Siedlisko: świetliste zarośla, koryta potoków, polany. Kwitnie od czerwca do września.

• Roślina lecznicza
  • Surowiec zielarski – kłącze z korzeniami (Helenii rhizoma, także Radix inulae^[4])
  • Skład chemiczny – mieszanina laktonów seskwiterpenowych (zwana „heleniną” i „kamforą omanu”), olejek eteryczny (od 1 do 3%), fitosterole, triterpeny, inulina do 44%^[4].
  • Działanie: Oman wielki stosowany jest w medycynie głównie ze względu na substancje o działaniu wykrztuśnym (korzeń). Tradycyjnie stosowany jest też jako lek żółciopędny, żołądkowy, wiatropędny, napotny i moczopędny. Używany jest też do dezynfekcji przy schorzeniach skóry, infekcjach dróg moczowych i przeciw pasożytom wewnętrznym. Działanie antybiotyczne, moczopędne i żółciotwórcze potwierdzono w badaniach^[4]. Stanowi bogate źródło inuliny^[4]. Jego składniki aktywne wchodzą w skład mieszanek ziołowych i syropów (Azarina, Pectosol)
• Roślina ozdobna, czasami uprawiana w ogrodach ziołowych, nie tyle jednak ze względu na swoje kwiatostany, co raczej ze względu na własności lecznicze.

Jest wystarczająco mrozoodporny (strefy mrozoodporności 5-10) i nie ma specjalnych wymagań co do gleby^[5]. Może rosnąć na stanowiskach słonecznych lub częściowo zacienionych. Rozmnaża się zazwyczaj przez nasiona lub przez podział wiosną lub jesienią. Należy wziąć pod uwagę, że poprzez kłącza roślina szybko rozprzestrzenia się po ogrodzie.