Jutrzenka (przedsiębiorstwo)

Colian Holding sp. z o.o. – zakład Bydgoszcz

Zakłady Przemysłu Cukierniczego „Jutrzenka”

Państwo	Polska
Adres	85-079 Bydgoszcz ul. Kościuszki 53
Data założenia	1922
Forma prawna	zakład produkcyjny
Nr KRS	0000269526
Zatrudnienie	370
Położenie na mapie Polski Colian Bydgoszcz
Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego Colian Bydgoszcz
Położenie na mapie Bydgoszczy Colian Bydgoszcz
53°08′38″N 17°54′17″E/53,143889 17,904722
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

Jutrzenka – do 2008 roku samodzielne przedsiębiorstwo przemysłu spożywczego założone w 1951 w Bydgoszczy ze znacjonalizowanych przedsiębiorstw prywatnych o przedwojennym rodowodzie, od 16 maja 1995 notowane na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie^[1]; od 2008 zakład produkcyjny w ramach grupy kapitałowej Jutrzenka Holding S.A., a od 2014 Colian Holding sp. z o.o. z siedzibą w Opatówku koło Kalisza.

Jutrzenka to również marka słodyczy, której właścicielem jest grupa kapitałowa Colian.

 Osobny artykuł: Colian.

Zakład wchodzi w skład grupy kapitałowej Colian Holding S.A., która jest wiodąca firmą z polskim kapitałem na rynku słodyczy, konkurującą z międzynarodowymi koncernami^[2]. Do portfela przedsiębiorstwa należą marki handlowe słodyczy: Grześki, Familijne, Jeżyki, Akuku! (produkowane w Bydgoszczy), Goplana (produkowane w Poznaniu), Solidarność (produkowane w Lublinie), napoje Hellena oraz przyprawy i bakalie Appetita i Siesta. Obroty koncernu w 2015 sięgały około miliarda złotych, a zatrudnienie ponad 2 tys. osób^[2]. Zakłady produkcyjne zlokalizowane były w: Bydgoszczy, Kaliszu, Lublinie, Opatówku, Poznaniu i Wykrotach.

Do wyrobów „Jutrzenki”, które w latach 90. XX w. odnosiły sukcesy handlowe należały m.in. „Czarna porzeczka w czekoladzie”, „Lentilki”, „Rajskie mleczko”, żelki „Miśki”, rodzynki oraz orzechy laskowe w czekoladzie, draże chińskie, galaretki „Puchatki”, herbatniki „Kokosanki” i inne wyroby^[3].

W 2015 oznaczone marką „Jutrzenka” były dostępne w sklepach spożywczych m.in. ciastka i wafle „Familijne”, herbatniki „Petit Beurre” i „Be Be”, herbatniki maślane „Elitki”, żelki „Miśki”, żelki „Akuku !”, draże, rodzynki, wiśnie, orzechy, migdały w czekoladzie, kamyki orzechowe, galaretki w czekoladzie „Mella”, wafle o różnych smakach^[4]. W fabryce w Bydgoszczy wytwarzane są także słodycze innych marek należących do grupy Colian, między innymi wafle „Grześki”, ciastka w czekoladzie „Jeżyki”, batony „Alibi”, czy czekolady „Chopin”^[5].

Produkty z bydgoskiej Jutrzenki wysyłane są na rynek krajowy oraz na eksport do 30 krajów Europy, Azji, Ameryki Północnej i Bliskiego Wschodu^[6]. W katalogu produktów eksportowych są m.in. galaretki „Mella”, wafle „Familijne”, czekolady „Chopin”, ciastka „Jeżyki”, batony „Alibi”^[7].

Początki zakładu sięgają 1920 roku, kiedy założono w Bydgoszczy Fabrykę Cukrów, Czekolady i Kakao „Lukullus” Franza Lehmanna przy ul. Poznańskiej 16 oraz w 1922 Fabrykę Wyrobów Cukierniczych Braci Tysler przy ul. Warmińskiego 9. Kontynuowała również działalność założona w 1907 roku przy ul. Zduny Fabryka Wyrobów Cukrowych i Marmolady „Kama”^[8]. Tuż przed wybuchem II wojny światowej „Lukullus” zatrudniał 600 pracowników. W czasie okupacji niemieckiej zakłady pracowały pod nadzorem niemieckim, część produkcji przekazując na potrzeby Wehrmachtu^[9].

W kwietniu 1945 radzieckie władze wojskowe wpisały Fabrykę Cukierniczą „Lukullus” na listę obiektów gospodarczych w Bydgoszczy planowanych do objęcia demontażami i wywozem urządzeń do ZSRR^[10]. Wywózek udało się uniknąć w maju 1945 po interwencji polskich władz u przedstawicieli Misji Ekonomicznej ZSRR w Warszawie^[10]. Jeszcze w 1945 fabryki przemysłu cukierniczego w Bydgoszczy upaństwowiono. Zakłady przy ul. Warmińskiego otrzymały nazwę Fabryka Wyrobów Cukierniczych „Jutrzenka”^[3]. Rozwijano produkcję m.in. karmelków, drażetek i cukierków czekoladowych. W 1949 fabryki przy ul. Poznańskiej i Warmińskiego połączono w jeden podmiot pod nazwą Pomorskie Zjednoczone Fabryki Cukrów i Czekolady. W 1950 dołączono do nich zakłady przy ul. Garbary 5 (przedtem magazyny „Lukullusa”) oraz przy ul. Kościuszki 53 (dotychczas zakład sucharów dla wojska)^[3]. W 1951 przedsiębiorstwo przemianowano na Zakłady Przemysłu Cukierniczego „Jutrzenka” w Bydgoszczy i rozbudowano o nowe linie produkcyjne. W 1954 zatrudnienie w przedsiębiorstwie wynosiło 640 osób, w tym 480 kobiet^[11]. W latach 1956–1966 produkcja wzrosła 2,5-krotnie. Asortyment wzbogacono o galanterię czekoladową i herbatniki w czekoladzie^[3].

W latach 60. zakłady składały się z trzech wydziałów produkcyjnych: piekarni, drażetek i galanterii czekoladowej oraz pomadek mlecznych. Wydzielono także oddziały pomocnicze: mechaniczny, stolarski, elektryczny^[12]. Budynki zakładowe pochodziły z 1928, 1943 i 1959 roku, a magazyny były za małe w stosunku do potrzeb^[12]. W realiach gospodarki PRL stale odczuwano niedobór surowców z importu: kakao, orzechów arachidowych, kokosów, rodzynek, kawy. Wskutek stosowania surowców zastępczych oraz doraźnych receptur produkcji, jakość wyrobów nie zawsze była wysoka, lecz znajdowała bez trudu nabywców w warunkach panującej wówczas gospodarki niedoboru^[13]. Na eksport produkowano tylko na podstawie jednostkowych zamówień^[14].

W 1966 zakłady połączono w jedno przedsiębiorstwo z Fabryką Pierników i Wafli „Kopernik” w Toruniu, a w 1967 także z Bydgoskimi Zakładami Spożywczymi Przemysłu Terenowego. Nowy podmiot gospodarczy przyjął nazwę Pomorskie Zakłady Przemysłu Cukierniczego i zaliczał się do największych w kraju. W 1969 roku produkowano 150 typów wyrobów (w tym pianki i żelki oblewane czekoladą) i eksportowano 5% produkcji^[3]. Od 60% do 80% załogi przedsiębiorstwa stanowiły kobiety^[15].

W 1982 „Jutrzenka” oddzieliła się od toruńskiego „Kopernika” i stała się ponownie samodzielnym podmiotem pod nazwą Przedsiębiorstwo Przemysłu Cukierniczego „Jutrzenka”. Należała do 10 największych producentów wyrobów cukierniczych w Polsce, a jej udział w produkcji krajowej wynosił ok. 5%^[16]. Część produkcji przeznaczano na eksport do ZSRR, NRD, RFN, Stanów Zjednoczonych, Kanady i krajów arabskich^[17]. Firma posiadała 5 zakładów produkcyjnych w Bydgoszczy:

13 lutego 1993 zawiązano spółkę akcyjną pod nazwą Przedsiębiorstwo Cukiernicze „Jutrzenka” S.A., której akcjonariuszami było 624 pracowników przedsiębiorstwa^[16]. Od tego czasu zakład rozwijał się, zwiększając co roku sprzedaż o 40-100%. Poszerzano ofertę handlową z myślą o odbiorcach krajowych i zagranicznych. Wyroby otrzymały estetyczne opakowania produkcji zachodniej^[3]. Oprócz produkcji zintensyfikowano handel hurtowy i detaliczny oraz rozwinięto sieć sklepów i hurtowni firmowych na terenie całego kraju. Podwojono eksport do krajów Europy Zachodniej, Stanów Zjednoczonych i Kanady oraz krajów byłego ZSRR. Rozpoczęto produkcję trufli oraz batonów o różnych smakach. Dochody w znacznej części przeznaczano na inwestycje oraz wykup majątku od Skarbu Państwa. Zatrudnienie w latach 90. wzrosło do 1100 osób^[16]. 16 maja 1995 przedsiębiorstwo zadebiutowało na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie. Wdrożono system jakości dostosowany do wymogów norm ISO 9001. Prywatyzacja przedsiębiorstwa metodą leasingu pracowniczego była przykładem dużego sukcesu^[16].

W latach 90. rozwinięto reklamę wyrobów poprzez spoty w radiu i telewizji, wydawnictwa katalogowe, torby, nalepki, plansze reklamowe oraz zainwestowano w promocję poprzez sport^[3]. W latach 1993–1998 „Jutrzenka” stała się strategicznym sponsorem żużlowców Polonii Bydgoszcz, którzy kilkukrotnie uzyskali tytuł drużynowego mistrza Polski.

W 2001 członkiem rady nadzorczej spółki został Jan Kolański, właściciel założonego w 1990 Ziołopexu w Piątku Wielkim koło Kalisza. Na przełomie lat 2003 i 2004 został on właścicielem większościowego pakietu akcji Jutrzenki S.A. oraz jej prezesem^[18]. W 2004 bydgoska Jutrzenka wykupiła od koncernu Nestlé markę Goplana oraz fabrykę w Poznaniu (zał. 1912), a w 2005 Fabrykę Pieczywa Cukierniczego Kaliszanka (zał. 1892) z marką wafli „Grześki”^[18]. Z kolei w 2007 własnością Jutrzenki S.A. stała się marka napoi Hellena z fabryką w Opatówku koło Kalisza^[18].

W 2008 roku nastąpiła konsolidacja działalności grupy kapitałowej opartej na spółce giełdowej Jutrzenka Holding S.A. Siedzibę przeniesiono z Bydgoszczy do Opatówka^[18]. W ramach holdingu wyodrębniono spółkę Jutrzenka Colian, która obejmowała marki handlowe: Jeżyki, Familijne, Akuku!, Mella, Goplana, Grześki, Appetita, Hellena i Siesta, skoncentrowane na rynku słodyczy, kulinariów i napojów. W 2011 nazwę holdingu zmieniono na Colian S.A. ze spółkami zależnymi: Jutrzenka Colian sp. z o.o. oraz Colian Logistic sp. z o.o.^[18]

W 2013 grupa przejęła markę i Fabrykę Cukierniczą „Solidarność” w Lublinie (zał. 1952), a w 2014 zmieniła nazwę na Colian Holding S.A. ze spółkami zależnymi: Colian sp. z o.o. oraz Colian Logistic sp. z o.o.^[18]

19 września 2014 otwarto nowoczesny zakład produkcyjny w Bydgoszczy w dzielnicy Osowa Góra^[19], gdzie skonsolidowano całą bydgoską produkcję słodyczy, wcześniej prowadzoną w kilku zakładach w Śródmieściu^[20]. Obiekt zbudowano kosztem 60 mln zł z udziałem 23 mln zł funduszy Unii Europejskiej z Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka^[5]. Zatrudnienie w fabryce znalazło 370 osób, a produkcja wynosiła 40 ton słodyczy na dobę. Zakład wyposażono w nowoczesne linie technologiczne m.in. do produkcji wyrobów mogulowych (żelki, galaretki w czekoladzie)^[5].

• nr 1 – ul. Kościuszki 53 - przeniesiony do zakładu nr 5,
• nr 2 – ul. E. Warmińskiego 7-9 - przeniesiony do zakładu nr 3; w 2019 zabudowania wpisane do gminnej ewidencji zabytków zostały zakupione przez firmę GM Architekci^[21].
• nr 3 – ul. Garbary 5 - z 1878^[22], przeniesiony do zakładu nr 5, na terenie dawnej fabryki w 2019 rozpoczęto przygotowania, a w latach 2020-2022 zrealizowano budowę pięciopiętrowego budynku mieszkalnego z 162 mieszkaniami^[23]; znajdujący się tu masywny komin fabryczny został rozebrany i zrekonstruowany bliżej ulicy^{[24][25][26][27]}.
• nr 4 – ul. św. Trójcy 2, historyczna siedziba przedwojennej firmy Lukullus - przeniesiony do zakładu nr 1
• nr 5 – ul. Srebrna 22 w dzielnicy składowo-przemysłowej Osowa Góra.

• Colian