Ian Gleed

Ian Gleed

Widge

13+7 zwycięstw
Ian Gleed w swoim Spitfire’rze w Tunezji na kilka dni przed śmiercią
Wing Commander
Data i miejsce urodzenia	3 lipca 1916 Finchley
Data i miejsce śmierci	16 kwietnia 1943 Enfidaville
Przebieg służby
Lata służby	1936–1943
Siły zbrojne	Royal Air Force
Główne wojny i bitwy	II wojna światowa: bitwa o Francję bitwa o Anglię kampania północnoafrykańska: operacja Flax †
Odznaczenia
Multimedia w Wikimedia Commons

Ian Richard Gleed, ps. Widge (ur. 3 lipca 1916 w Finchley, zm. 16 kwietnia 1943 w Enfidaville) – pilot Royal Air Force (RAF), as myśliwski, któremu przypisuje się zestrzelenie 13 samolotów wroga podczas II wojny światowej^[1]. Walczył w bitwie o Francję i bitwie o Anglię, został zestrzelony i zginął nad Tunezją^[2][3].

Spopularyzował wizerunek Kota Figaro, umieszczając go na swoich samolotach^[2].

Urodził się w Finchley, na północy Londynu, 3 lipca 1916 roku, jako syn Seymoura Richarda i Florence Hair Gleed^[4]. Jego ojciec, lekarz, służył jako kapitan w Royal Army Medical Corps(inne języki) podczas I wojny światowej, a jego siostra Daphne również zajmowała się medycyną^[5].

Studiował w Epsom College i był zapalonym żeglarzem^[5]. Opowiadał znajomym, że po wojnie planuje kupić żaglówkę i popłynąć na Morza Południowe^[6].

Po nauce latania w cywilu, Gleed przeszedł do wojska i otrzymał stopień oficerski RAF w 1936 roku. Ukończył szkolenie w Boże Narodzenie 1936 roku i został przydzielony do 46 Dywizjonu, gdzie latał na Gloster Gauntlet II, myśliwcu dwupłatowym^[3][7]. Został awansowany na oficera lotnictwa 9 października 1938 roku^[5].

Jego przydomek w RAF, „Widge”, ma być skrótem od „Wizard Midget” ze względu na niski wzrost Gleeda i jego zwyczaj używania słowa „wizard” jako przymiotnika^[2].

Po wybuchu wojny we wrześniu 1939 roku został przeniesiony do 266 Dywizjonu jako dowódca eskadry^[3]. W styczniu tego roku dywizjon otrzymał dostawy nowych myśliwców Supermarine Spitfire^[8].

W lutym 1940 roku Spitfire, którym leciał, rozpadł się w powietrzu. Gleed został ranny podczas skoku, ale odzyskał przytomność na tyle szybko, że mógł uruchomić spadochron^[5].

Gleed został przywrócony do czynnej służby po wyleczeniu z ran 14 maja 1940 roku i został przydzielony do 87 Dywizjonu^[3], używającego starszych maszyn Hawker Hurricane. Jednostka stacjonowała we Francji i poniosła znaczne straty w pierwszym tygodniu kampanii^[9].

O przybyciu Gleeda do Francji inni pilot RAF Roland Beamont powiedział o nim:

Pierwsze zwycięstwa Gleeda miały miejsce 18 maja, kiedy to zgłosił zniszczenie dwóch Bf 110. Następnego dnia zgłosił zniszczenie jednego Bf 109 i dodatkowo prawdopodobnie dwóch bombowców Do 17 oraz jednego He 111^[3]. To daje podstawę do twierdzenia, że Gleed był najszybszym asem RAF-u, zostając nim w ciągu zaledwie dwóch dni^[2]. 87 Dywizjon został ewakuowany z powrotem do Wielkiej Brytanii 22 maja^[3].

Podczas bitwy o Anglię 87 Dywizjon był częścią 10 Grupy bazującej w Church Fenton, a później w Exeter^[11]. W pewnym momencie rozważano przejście jednostki na Spitfire’y, ale zrezygnowano z tego po tym, jak Beamont i Gleed z łatwością pokonali pilota Spitfire’a w ćwiczebnej walce powietrznej swoimi Hurricane’ami^[12]. Podczas nalotów Blitz, 87 Dywizjon został przydzielony do nocnych myśliwców broniących Bristolu. Pomimo ograniczeń związanych z wykorzystaniem reflektorów do kierowania Hurricane’ami na wrogie samoloty^[13], Gleed odniósł dwa zwycięstwa w nocy^[14]. W grudniu 1940 roku został awansowany na dowódcę dywizjonu i objął dowództwo nad 87 Dywizjonem w RAF Charmy Down^[2][15].

Rok później (listopad 1941 roku, w wieku 25 lat) Gleed został awansowany do stopnia Wing Commander i mianowany dowódcą dywizjonu w RAF Middle Wallop, a później w RAF Ibsley. W Ibsley kierował operacjami 118., 234. i 501 Dywizjony, które wykonywały działania myśliwskie nad kanałem La Manche i eskortowały bombowce^[2].

W innych przypadkach eskadry Hurricane’ów pełniły funkcję myśliwców bombardujących, a Spitfire’y stanowiły ich eskortę^[16]. Podczas eskorty bombowców Gleed radził swoim pilotom, aby trzymali się blisko bombowców i nie rozpraszali się pościgiem za myśliwcami wroga. Niemniej jednak szybko podejmował takie działania, gdy tylko nadarzyła się okazja^[17].

W czerwcu 1942 roku został odsunięty od służby liniowej, a „Bunny” Currant awansował na dowódcę skrzydła Ibsley^[18]. Gleed został przydzielony do RAF Bentley Priory, HQ Fighter Command, gdzie był dowódcą dywizjonu taktycznego, a następnie dowódcą dywizjonu operacyjnego^[3].

Jednak Gleed nie był zadowolony ze stanowiska biurowego i postarał się o przydział do dowództwa operacyjnego na Bliskim Wschodzie, bliżej aktywnego teatru działań wojennych^[19]. W styczniu 1943 roku został przydzielony na Bliski Wschód, gdzie 31 stycznia objął dowództwo nad 244 Skrzydłem. Swoje ostatnie zwycięstwo powietrzne odniósł 17 marca. Nawet po tym, jak nowszy, szybszy Spitfire IX stał się dostępny, Gleed nalegał na pozwolenie mniej doświadczonym pilotom na latanie nimi, zamiast tego sam siadał za sterami słabszego Spitfire’a Vb^[2].

244 Skrzydło brało udział w operacji Flax, serii ataków myśliwskich nad obszarem przylądka Bon, mających na celu przechwycenie samolotów transportowych próbujących ewakuować personel Osi z Tunezji na Sycylię. Gleed dowodził jedną z takich operacji 16 kwietnia. RAF zniszczył siedem transportowców SM.82 i Bf 109, ale Gleed i jego skrzydłowy zginęli. Gleed został prawdopodobnie zestrzelony przez asa Luftwaffe Ernsta-Wilhelma Reinerta^[3]. Reinert zgłosił zestrzelenie P-51 Mustang, ale uważa się, że błędnie zidentyfikował Spitfire’a Vb z przyciętymi skrzydłami Gleeda^[20].

Śmierć Gleeda wywarła tak dojmujący wpływ na morale lotników, że alianci zaniechali nalotów myśliwców na małą skalę. Od tego momentu misje składały się z trzech dywizjonów P-40 z eskortą jednego dywizjonu Spitfire’ów^[21][22].

Ostateczny „wynik” Gleeda to trzynaście zniszczonych, siedem prawdopodobnych, cztery uszkodzone, jeden zniszczony na ziemi i jeden uszkodzony na ziemi^[1].

Jego odznaczenie Krzyżem Wybitnej Służby Lotniczej zostało ogłoszone w Dzienniku Ustaw 13 września 1940 roku bez podania uzasadnienia^[23]. Otrzymał Order Wybitnej Służby, ogłoszony w Dzienniku Ustaw 22 maja 1942 roku:

Został pochowany w prowizorycznym grobie w Tazoghrane, a po zakończeniu kampanii afrykańskiej miał ponowny, uroczysty pochówek na cmentarzu wojskowym w Enfidaville^[3][24]. Napis na jego nagrobku brzmi: ONE WHO HELD WE FALL TO RISE, ARE BAFFLED TO FIGHT BETTER, SLEEP TO WAKE^[4].

Bunny Currant opisał Gleeda jako „[mężczyznę] kieszonkowego rozmiaru, który troszczy się o innych i ma odwagę nieporównywalną z niczym innym”^[25].

W historii wojny w Tunezji opisano go jako „jednego z największych przywódców [Desert Air Force]” i „wielkiego małego kieszonkowego Herkulesa”^[26].

• Philip Birtles: Hurricane Squadrons. Red Kite / Air Research, 2003. ISBN 978-0-9538061-5-7. (ang.).
• Martin W. Bowman: Bombs Away: Dramatic First-hand Accounts of British and Commonwealth Bomber Aircrew in WWII. Casemate Publishers, 2010. ISBN 978-1-84884-187-1. (ang.).
• Stephen Bourne: Fighting Proud: The Untold Story of the Gay Men Who Served in Two World Wars. I.B.Tauris, 2017. ISBN 978-1-78672-215-7. (ang.).
• Chaz Bowyer: Fighter Pilots of the RAF 1939-1945. Pen and Sword, 2000. ISBN 978-0-85052-786-5. (ang.).
• Dennis Conroy: The Best of Luck: In the Royal Air Force 1935-1946. Trafford Publishing, 2003. ISBN 978-1-4120-0910-2. (ang.).
• Edward Lanchbery: Against the Sun: The story of wing commander Roland Beamont D.S.O., O.B.E., D.F.C. Cassell, 1955. (ang.).
• Alan Levine: The War Against Rommel’s Supply Lines, 1942–43. Stackpole Books, 2008. ISBN 978-0-8117-3458-5. (ang.).
• Marek Murawski: Luftwaffe over Tunisia: February – May 1943. T. II. Kagero, 2009, seria: Air battles 10. ISBN 978-83-61220-33-6. (ang.).
• Thomas Henry Wisdom: Triumph Over Tunisia: Being the Story of the Part of the Royal Air Force in the African Victory. G. Allen & Unwin Limited, 1944. (ang.).