I dynastia z Kraju Nadmorskiego

I dynastia z Kraju Nadmorskiego – mezopotamska dynastia królewska wymieniana w babilońskich listach królów wśród dynastii rządzących Babilonią.

W zachowanych babilońskich listach królewskich dynastia ta zwana jest po sumeryjsku BALA ÙRU.KÙ.'KI' (w Babilońskiej liście królów B), BALA ÙRU.KU₆ (w Babilońskiej liście królów A) i é-uru-kù-ga^ki (w Kronice dynastycznej), co tłumaczyć można jako „dynastia z Uru-ku(g)/E'uruku(g)”^[1]. W.G. Lambert założył, że nazwa tej dynastii wzięła się od miasta zwanego Uru-ku(g) lub E'uruku(g), które musiało być jej główną siedzibą^[2]. Współcześnie dynastia ta znana jest jednak jako „dynastia z Kraju Nadmorskiego”, jako że w tekstach powstałych już po jej upadku jej władcy (np. Gulkiszar i Ea-gamil) nazywani byli królami Kraju Nadmorskiego^[1].

Imiona władców z tej dynastii przetrwały w Babilońskiej liście królów A, Babilońskiej liście królów B, Synchronistycznej liście królów i Kronice dynastycznej, ale kompletna ich lista zachowała się jedynie w dwóch pierwszych źródłach^[3]. Babilońska lista królów A wymienia imiona jedenastu władców, którzy w sumie panować mieli przez 368 lat^[4]. Babilońska lista królów B również wymienia jedenastu władców, choć w podsumowaniu błędnie podaje, że do dynastii tej należeć miało tylko dziesięciu władców^[5]. W oparciu o wszystkie cztery źródła możliwa jest następująca rekonstrukcja listy władców z tej dynastii:

• Ili-ma-AN (odczyt imienia niepewny)
• Itti-ili-nibi
• Damqi-iliszu
• Iszkibal
• Szuszszi
• Gulkiszar
• Peszgaldaramasz
• Adarakalama
• Akurduana
• Melamkurkura
• Ea-gamil^[3]

W Babilońskiej liście królów A, Babilońskiej liście królów B i Kronice dynastycznej władcy z tej dynastii wymieniani są po władcach z I dynastii z Babilonu. Z Kroniki wczesnych królów wiemy jednak, iż Ili-ma-AN, założyciel I dynastii z Kraju Nadmorskiego, współczesny był Samsu-ilunie (1749-1712 p.n.e.) i Abi-eszuhowi (1711-1684 p.n.e.) z I dynastii z Babilonu^[1]. Z źródła tego wynika, iż Ili-ma-AN wzniecił w Kraju Nadmorskim powstanie przeciw rządom władców z Babilonu, pokonał w bitwie wojska Samsu-iluny, a później wymknął się próbującemu go pojmać Abi-eszuhowi^[6]. Z faktu, iż to właśnie Ili-ma-AN wymieniany jest w listach królewskich jako założyciel dynastii z Kraju Nadmorskiego, wnioskować można, iż udało mu się w końcu wywalczyć niezależność Kraju Nadmorskiego od Babilonu. Założenie to potwierdza odkrycie w Nippur pięciu tekstów ekonomicznych datowanych jego „nazwami rocznymi”^[1].

O innych władcach z dynastii wiadomo jest bardzo niewiele. Damqi-iliszu dotyczyć może wzmianka w Kronice dynastycznej, nazywająca Simbar-Szipaka, pierwszego władcę z II dynastii z Kraju Nadmorskiego, „człowiekiem z dynastii Damqi-iliszu”^[7]. Znany jest też tekst dotyczący wyrobu szkła datowany „nazwą roczną” Gulkiszara^[1]. W końcu Kronika wczesnych królów wspomina o Ea-gamilu, ostatnim władcy z dynastii, który uciec miał z Kraju Nadmorskiego do Elamu przed najazdem kasyckiego króla Ulam-Buriasza (1 poł. XV wieku?)^[6]. Najazd ten, zakończony zdobyciem Kraju Nadmorskiego, doprowadził do upadku dynastii.

Obecność władców z dynastii z Kraju Nadmorskiego w babilońskich listach królów skłoniła wielu badaczy do postawienia tezy, iż przynajmniej jeden z nich musiał kiedyś panować nad Babilonem, ale jak na razie nie ma bezpośrednich dowodów, które potwierdziłyby tę tezę^[1].

• lista królów babilońskich

• Brinkman J.A., Meerland, w: Reallexikon der Assyriologie, tom VIII (Meek-Mythologie), Walter de Gruyter, Berlin - New York 1993-97, s. 6-10.
• Glassner J.-J., Mesopotamian Chronicles, Society of Biblical Literature, Atlanta 2004.
• Grayson A.K., Königslisten und Chroniken. B. Akkadisch, w: Reallexikon der Assyriologie, t. VI (Klagesang-Libanon), Walter de Gruyter, Berlin - New York 1980-83, s. 86-135.