Halcyon

	Halcyon
	Swainson, 1821
	; Przedstawiciel rodzaju – łowiec kameruński (H. malimbica)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	kraskowe
Nadrodzina	Alcedinoidea
Rodzina	zimorodkowate
Podrodzina	łowce
Rodzaj	Halcyon
	Typ nomenklatoryczny
	Alcedo senegalensis Linnaeus, 1766
Synonimy
	Entomothera Horsfield, 1821; ?Entomophila Horsfield, 1822; Cedola Brookes, 1830; Alcyon H. Boie, 1832; Calialcyon Bonaparte, 1850; Cancrophaga Bonaparte, 1850; Chelicutia Reichenbach, 1851; Entomobia Cabanis & F. Heine Sr., 1860; Pagurothera Cabanis & F. Heine Sr., 1860; Halcyonopa Mathews, 1918; Chelicutona Mathews, 1918; Plesialcyon Mathews, 1918; Nutchera Mathews, 1918; Cecilia Mathews, 1918; Pseudhalcyon Roberts, 1922; Ceciliella Strand, 1928;
Gatunki
	zobacz opis w tekście
	zobacz opis w tekście
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Halcyon – rodzaj ptaków z podrodziny łowców (Halcyoninae) w rodzinie zimorodkowatych (Alcedinidae). Gatunki tu zaliczane noszą w języku polskim rodzajową nazwę zwyczajową łowiec^[18], dawniej stosowana była też nazwa alcjon^[19].

Zasięg występowania

Rodzaj obejmuje gatunki występujące w Azji i Afryce^[20].

Morfologia

Długość ciała 17–28 cm; masa ciała 30–130 g^[20].

Systematyka

Etymologia

Halcyon: gr. αλκυων alkuōn, αλκυονος alkuonos „mityczny ptak”, przez długi czas wiązany z zimorodkiem, który gnieździł się na morzu. Ptak ten był ukochany przez bogów, którzy uspokajali fale podczas inkubacji jaj i wychowu młodych. Te dni pokoju i spokoju stały się znane jako „cudowne dni” (ang. halcyon days)^[21].
Entomothera: gr. εντομα entoma „owady”, od εντομη entomē „wcięcie”; -θηρας -thēras „łowca”, od θηραω thēraō „polować”, od θηρ thēr, θηρος thēros „bestia, zwierzę”^[21]. Gatunek typowy: Alcedo coromanda Latham, 1790.
Entomophila: gr. εντομα entoma „owady”, od εντομη entomē „wcięcie”; φιλος philos „miłośnik”^[21].
Cedola: anagram nazwy rodzajowej Alcedo Linnaeus, 1758 (zimorodek)^[21]. Gatunek typowy: Alcedo senegalensis Linnaeus, 1766.
Alcyon: łac. alcyon, alcyonis lub halcyon, halcyonis „zimorodek”, od gr. αλκυων alkuōn, αλκυονος alkuonos „zimorodek” (często błędnie pisany ἁλκυων halkuōn, jakby pochodziła od ἁλς hals „morze”)^[21]. Gatunek typowy: Alcedo smyrnensis Linnaeus, 1758; młodszy homonim Alcyon Blumenbach, 1803 (Alcedinidae).
Calialcyon: gr. καλος kalos „piękny”; αλκυων alkuōn, αλκυονος alkuonos „zimorodek”^[21]. Gatunek typowy: Alcedo coromanda Latham, 1790.
Cancrophaga: epitet gatunkowy Alcedo cancrophaga^[a] Latham, 1790; łac. cancer, cancri „krab”; gr. -φαγος -phagos „jedzący”, od φαγειν phagein „jeść”^[21]. Gatunek typowy: Alcedo leucocephala Statius Müller, 1776.
Chelicutia: epitet gatunkowy Alaudo chelicuti Stanley, 1814; Chelicut, na wschód od Antalo i na południe od Makale, Tigre, Abisynia^[21]. Gatunek typowy: Alaudo chelicuti Stanley, 1814.
Entomobia: gr. εντομα entoma „owady”, od εντομη entomē „wcięcie”; βιοω bioō „żyć”^[21]. Gatunek typowy: Alcedo cyanoventris Vieillot, 1818.
Pagurothera: gr. παγουρος pagouros „krab”; -θηρας -thēras „łowca”, od θηραω thēraō „polować”, od θηρ thēr, θηρος thēros „bestia, zwierzę”^[21]. Gatunek typowy: Alaudo chelicuti Stanley, 1814.
Halcyonopa: rodzaj Halcyon Swainson, 1821; gr. ωπε ōpe „wygląd”^[21]. Gatunek typowy: Halcyon dryas Hartlaub, 1854.
Chelicutona: wariant nazwy rodzaju Chelicutia Reichenbach, 1851^[21]. Gatunek typowy: Alcedo albiventris Scopoli, 1786.
Plesialcyon: gr. πλησιος plēsios „blisko, spokrewniony”, od πελας pelas „blisko”, od πελαζω pelazō „przybliżyć”; rodzaj Alcyone Swainson, 1837^[21]. Gatunek typowy: Alcedo smyrnensis Linnaeus, 1758.
Nutchera: etymologia nieznana, autor nie wyjaśnił znaczenia nazwy rodzajowej^[21]. Gatunek typowy: Halcyon badia J. Verreaux & E. Verreaux, 1851.
Cecilia: Marian Cecile Mathews z domu White (1865–1938), żona australijskiego ornitologa Gregory’ego M. Mathewsa^[21]. Gatunek typowy: Alcedo pileata Boddaert, 1783; młodszy homonim Cecilia Rafinesque, 1815 (Amphibia).
Pseudhalcyon: gr. ψευδος pseudos „fałszywy”; rodzaj Halcyon Swainson, 1821^[21]. Gatunek typowy: Alcedo leucocephala Statius Müller, 1776.
Ceciliella: rodzaj Cecilia Mathews, 1918; łac. przyrostek zdrabniający -ella^[21]. Nowa nazwa dla Cecilia Mathews, 1918.

Podział systematyczny

Do rodzaju należą następujące gatunki^[18]:

Halcyon coromanda (Latham, 1790) – łowiec płomienny
Halcyon badia J. Verreaux & E. Verreaux, 1851 – łowiec czekoladowy
Halcyon malimbica (Shaw, 1812) – łowiec kameruński
Halcyon senegalensis (Linnaeus, 1766) – łowiec jasny
Halcyon senegaloides A. Smith, 1834 – łowiec namorzynowy
Halcyon chelicuti (Stanley, 1814) – łowiec kreskowany
Halcyon leucocephala (Statius Müller, 1776) – łowiec szarogłowy
Halcyon albiventris (Scopoli, 1786) – łowiec brązowogłowy
Halcyon pileata (Boddaert, 1783) – łowiec czarnogłowy
Halcyon gularis (Kuhl, 1820) – łowiec białobrody – takson wyodrębniony z H. smyrnensis^[22]^[23]^[24]
Halcyon smyrnensis (Linnaeus, 1758) – łowiec krasnodzioby
Halcyon cyanoventris (Vieillot, 1818) – łowiec brązowoszyi

Uwagi

↑ Synonim H. leucocephala.

Przypisy

↑ Halcyon, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ W. Swainson: Zoological illustrations, or, Original figures and descriptions of new, rare, or interesting animals : selected chiefly from the classes of ornithology, entomology, and conchology, and arranged on the principles of Cuvier and other modern zoologists. Cz. 1. London: Printed by R. and A. Taylor for Baldwin, Cradock, and Joy; and W. Wood, 1821, s. tekst i ryc. 27. (ang.).
↑ T. Horsfield. Systematic Arrangement and Description of Birds from the Island of Java. „Transactions of the Linnean Society of London”. 13, s. 173, 1822. (łac. • ang.).
↑ T. Horsfield: Zoological researches in Java, and the neighbouring islands. London: Printed for Kingsbury, Parbury, & Allen, 1824, s. tekst Alcedo biru. (ang.).
↑ J. Brookes: Museum Brookesianum: a descriptive and historical catalogue of the remainder of the anatomical & zootomical museum. (London): Printed by Richard Taylor, 1830, s. 97. (ang.).
↑ H. Boie. (Alcyon). „Neues Staatsbürgerliches Magazin”. 1 (2), s. 472, 1832. (niem.).
↑ Bonaparte 1850 ↓, s. 156.
↑ Bonaparte 1850 ↓, s. 155.
↑ Alcedineae. The King-fishers. – Les Martin-pêcheurs. – Die Eisvögel. W: H.G.L. Reichenbach: Handbuch der speciellen Ornithologie. Dresden und Leipzig: Expedition der Vollstèandigsten Naturgeschichte, 1851, s. 16. (niem.).
↑ Cabanis i Heine 1859–1860 ↓, s. 154.
↑ Cabanis i Heine 1859–1860 ↓, s. 152.
↑ Mathews 1918–1919 ↓, s. 149.
↑ Mathews 1918–1919 ↓, s. 150.
↑ Mathews 1918–1919 ↓, s. 152.
↑ ^a ^b Mathews 1918–1919 ↓, s. 153.
↑ A. Roberts. Review of the nomenclature of South African birds. „Annals of the Transvaal Museum”. 8 (4), s. 213, 1922. (ang.).
↑ E. Strand. Miscellanea nomenclatorica zoologica et paleontologica. „Archiv für Naturgeschichte”. 92A (8), s. 57, 1928. (niem.).
↑ ^a ^b Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Podrodzina: Halcyoninae Vigors, 1825 – łowce (wersja: 2020-01-11). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-10-14].
↑ Jan Hanzák: Wielki atlas ptaków. Warszawa: PWRiL, 1981, s. 387.
↑ ^a ^b D.W. Winkler, S.M. Billerman & I.J. Lovette: Kingfishers (Alcedinidae), version 1.0. W: S.M. Billerman, B.K. Keeney, P.G. Rodewald & T.S. Schulenberg (red.): Birds of the World. Ithaca, NY: Cornell Lab of Ornithology, 2020. DOI: 10.2173/bow.alcedi1.01. [dostęp 2020-10-14]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o ^p ^q Etymologia za: James A. Jobling: The Key to Scientific Names. [w:] Birds of the World [on-line]. Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY, USA, 2021. (ang.).
↑ N.J. Collar. Species limits in some Philippine birds including the Greater Flameback Chrysocolaptes lucidus. „Forktail”. 27, s. 31, 2011. (ang.).
↑ J. del Hoyo & N.J. Collar: HBW and BirdLife International Illustrated Checklist of the Birds of the World. Cz. 1: Non-passerines. Barcelona: Lynx Edicions, 2014. ISBN 978-84-96553-94-1. (ang.).
↑ M.J. Andersen, J.M. McCullough, W.M. Mauck III, B.T. Smith & R.G. Moyle. A phylogeny of kingfishers reveals an Indomalayan origin and elevated rates of diversification on oceanic islands. „Journal of Biogeography”. 45 (2), s. 269–281, 2018. DOI: 10.1111/jbi.13139. (ang.).

Bibliografia

Ch.-L. Bonaparte: Conspectus generum avium. T. 1. Lugduni Batavorum: Apud E.J. Brill, 1850, s. 1–543. (łac.).
J. Cabanis & F. Heine: Museum Heineanum: Verzeichniss der ornithologischen Sammlung des Oberamtmann Ferdinand Heine, auf Gut St. Burchard vor Halberstadt. T. 2: Schreivögel. Halberstadt: In Commission bei R. Frantz, 1859–1860, s. 1–175. (niem.).
G.M. Mathews: The birds of Australia. Cz. 7. H.F. & G. Witherby: London, 1918–1919, s. 1–499. (ang.).

[22] Synonim H. leucocephala.

[itis-1] Halcyon, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[Swainson-2] W. Swainson: Zoological illustrations, or, Original figures and descriptions of new, rare, or interesting animals : selected chiefly from the classes of ornithology, entomology, and conchology, and arranged on the principles of Cuvier and other modern zoologists. Cz. 1. London: Printed by R. and A. Taylor for Baldwin, Cradock, and Joy; and W. Wood, 1821, s. tekst i ryc. 27. (ang.).

[Horsfield1821-3] T. Horsfield. Systematic Arrangement and Description of Birds from the Island of Java. „Transactions of the Linnean Society of London”. 13, s. 173, 1822. (łac. • ang.).

[Horsfield1822-4] T. Horsfield: Zoological researches in Java, and the neighbouring islands. London: Printed for Kingsbury, Parbury, & Allen, 1824, s. tekst Alcedo biru. (ang.).

[Brookes-5] J. Brookes: Museum Brookesianum: a descriptive and historical catalogue of the remainder of the anatomical & zootomical museum. (London): Printed by Richard Taylor, 1830, s. 97. (ang.).

[Boie-6] H. Boie. (Alcyon). „Neues Staatsbürgerliches Magazin”. 1 (2), s. 472, 1832. (niem.).

[CITEREFBonaparte1850[https://www.biodiversitylibrary.org/page/43560239_156]-7] Bonaparte 1850 ↓, s. 156.

[CITEREFBonaparte1850[https://www.biodiversitylibrary.org/page/43560238_155]-8] Bonaparte 1850 ↓, s. 155.

[Reichenbach-9] Alcedineae. The King-fishers. – Les Martin-pêcheurs. – Die Eisvögel. W: H.G.L. Reichenbach: Handbuch der speciellen Ornithologie. Dresden und Leipzig: Expedition der Vollstèandigsten Naturgeschichte, 1851, s. 16. (niem.).

[CITEREFCabanisHeine1859–1860[https://www.biodiversitylibrary.org/page/49588007_154]-10] Cabanis i Heine 1859–1860 ↓, s. 154.

[CITEREFCabanisHeine1859–1860[https://www.biodiversitylibrary.org/page/49588005_152]-11] Cabanis i Heine 1859–1860 ↓, s. 152.

[CITEREFMathews1918–1919[https://www.biodiversitylibrary.org/page/53451365_149]-12] Mathews 1918–1919 ↓, s. 149.

[CITEREFMathews1918–1919[https://www.biodiversitylibrary.org/page/53451366_150]-13] Mathews 1918–1919 ↓, s. 150.

[CITEREFMathews1918–1919[https://www.biodiversitylibrary.org/page/53451368_152]-14] Mathews 1918–1919 ↓, s. 152.

[CITEREFMathews1918–1919[https://www.biodiversitylibrary.org/page/53451369_153]-15] Mathews 1918–1919 ↓, s. 153.

[Roberts-16] A. Roberts. Review of the nomenclature of South African birds. „Annals of the Transvaal Museum”. 8 (4), s. 213, 1922. (ang.).

[Strand-17] E. Strand. Miscellanea nomenclatorica zoologica et paleontologica. „Archiv für Naturgeschichte”. 92A (8), s. 57, 1928. (niem.).

[Mielczarek&Kuziemko-18] Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Podrodzina: Halcyoninae Vigors, 1825 – łowce (wersja: 2020-01-11). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-10-14].

[19] Jan Hanzák: Wielki atlas ptaków. Warszawa: PWRiL, 1981, s. 387.

[Winkler&inni-20] D.W. Winkler, S.M. Billerman & I.J. Lovette: Kingfishers (Alcedinidae), version 1.0. W: S.M. Billerman, B.K. Keeney, P.G. Rodewald & T.S. Schulenberg (red.): Birds of the World. Ithaca, NY: Cornell Lab of Ornithology, 2020. DOI: 10.2173/bow.alcedi1.01. [dostęp 2020-10-14]. (ang.).

[Jobling-21] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o ^p ^q Etymologia za: James A. Jobling: The Key to Scientific Names. [w:] Birds of the World [on-line]. Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY, USA, 2021. (ang.).

[Collar-23] N.J. Collar. Species limits in some Philippine birds including the Greater Flameback Chrysocolaptes lucidus. „Forktail”. 27, s. 31, 2011. (ang.).

[Hoyo&Collar-24] J. del Hoyo & N.J. Collar: HBW and BirdLife International Illustrated Checklist of the Birds of the World. Cz. 1: Non-passerines. Barcelona: Lynx Edicions, 2014. ISBN 978-84-96553-94-1. (ang.).

[Andersen&inni-25] M.J. Andersen, J.M. McCullough, W.M. Mauck III, B.T. Smith & R.G. Moyle. A phylogeny of kingfishers reveals an Indomalayan origin and elevated rates of diversification on oceanic islands. „Journal of Biogeography”. 45 (2), s. 269–281, 2018. DOI: 10.1111/jbi.13139. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[a]

[22]

[23]

[24]