Krzyż Zasługi Cywilnej

Krzyż Zasługi Cywilnej
*Zivil-Verdienstkreuz*
	; Awers Złotego Krzyża Zasługi Cywilnej z Koroną ; na wstążce czasu pokoju i wojny
	; Baretka czasu pokoju
	; Baretka czasu wojny
	; Baretka czasu wojny z mieczami
Ustanowiono	16 lutego 1850
Powyżej	Medal Waleczności
Poniżej	Order Krzyża Gwiaździstego
	Multimedia w Wikimedia Commons

Krzyż Zasługi Cywilnej (niem. Zivil-Verdienstkreuz) – austriackie i austro-węgierskie odznaczenie za zasługi cywilne.

Historia

Odznaczenie ustanowił 16 lutego 1850 cesarz Franciszek Józef I „celem nagrodzenia oddanej i czynnie sprawdzonej zawisłości cesarzowi i ojczyźnie, wieloletniej, uznanej za pożyteczną przydatności w służbie publicznej lub innych uzyskanych zasług o dobro powszechne”^[1]^[2].

W kolejności starszeństwa austriackich odznaczeń Krzyż Zasługi Cywilnej znajdował się za Medalem Waleczności, a przed Orderem Krzyża Gwiaździstego^[3].

Na awersie odznaczenia widnieją inicjały FJ (Franciszek Józef) oraz łacińskie motto Viribus Unitis (pol. Wspólnymi siłami)^[4].

Podział

Odznaczenie zostało podzielone na cztery stopnie (złoty i srebrny, każdorazowo z koroną lub bez):

Złoty Krzyż Zasługi Cywilnej z Koroną,
Złoty Krzyż Zasługi Cywilnej,
Srebrny Krzyż Zasługi Cywilnej z Koroną,
Srebrny Krzyż Zasługi Cywilnej.

Podczas I wojny światowej był nadawany także Krzyż Zasługi Cywilnej z Koroną i z mieczami^[5]^[6]^[7]^[8].

Ponadto, podczas wojny, 1 kwietnia 1916 Karol I Habsburg ustanowił dodatkowo Krzyż Żelazny Zasługi (Eisernes Verdienstkreuz)^[9], będącą oddzielnym odznaczeniem, który podzielony został na dwa stopnie:

Krzyż Żelazny Zasługi z Koroną,
Krzyż Żelazny Zasługi^[3].

Wstążki i baretki

Krzyże nadawano podczas pokoju na wstążce czerwonej, a podczas wojny na wstążce Medalu Waleczności^[10] tj. białej, z dwoma czerwonymi paskami wzdłuż krawędzi, połączonymi czerwonymi prążkami^[3].

Odznaczeni

Z tym tematem związana jest kategoria: Odznaczeni Krzyżem Zasługi Cywilnej.

Z tym tematem związana jest kategoria: Polacy odznaczeni Krzyżem Zasługi Cywilnej.

Po zawarciu pokoju brzeskiego (9 lutego 1918) Krzyże Zasługi Cywilnej odesłały do kancelarii cesarskiej w Wiedniu odznaczone wcześniej Polki: Helena Brejter, Jadwiga Zgórska, Zofia Strzałkowska^[11]^[12].

Przypisy

↑ Johann Stolzer, Christian Steeb: Österreichs Orden vom Mittelalter bis zur Gegenwart. Akademische Druck- und Verlagsanstalt. Graz 1996. ISBN 3-201-01649-7. S. 294.
↑ Niem. „„zur Belohnung treuer und tätig bewährter Anhängigkeit an Kaiser und Vaterland, vieljähriger, anerkannt erprießlicher Verwendung im öffentlichen Dienst oder sonstiger um das allgemein Beste erworbener Verdienste”
↑ ^a ^b ^c Wiesław Bończa-Tomaszewski: Kodeks orderowy. Warszawa: Główna Księgarnia Wojskowa, 1939, s. 283.
↑ „Viribus unitis – wspólnymi siłami”. sjp.pl. [dostęp 2017-12-22].
↑ Personal- und Geschäftsnachrichten. „Pharmaceutische Post”. Nr 3, s. 25, 9 stycznia 1918. (niem.).
↑ Personal- und Geschäftsnachrichten. „Pharmaceutische Presse”. Nr 33, s. 249, 17 sierpnia 1918. (niem.).
↑ Personal- und Geschäftsnachrichten. „Pharmaceutische Post”. Nr 70, s. 564, 31 sierpnia 1918. (niem.).
↑ Personal- und Geschäftsnachrichten. „Pharmaceutische Post”. Nr 103, s. 807, 25 grudnia 1918. (niem.).
↑ Militärverdienstkreuze Monarchie. [w:] Historische Betrachtung österreichischer Auszeichnungen [on-line]. steiermark.at (Das Land Steiermark). [dostęp 2016-05-09]. (niem.).
↑ Ranglisten des Kaiserlichen und Königlichen Heeres. Wiedeń: 1918, s. VII-VIII.
↑ Zwracanie odznaczeń. „Kurjer Lwowski”. Nr 80, s. 2, 17 lutego 1918.
↑ Aleksander Medyński: Zofia Strzałkowska. W: Sprawozdanie Zakładu Naukowego Żeńskiego z prawem publiczności im. Zofii Strzałkowskiej za rok szkolny 1925/6. Lwów: 1926, s. 3-14.

[1] Johann Stolzer, Christian Steeb: Österreichs Orden vom Mittelalter bis zur Gegenwart. Akademische Druck- und Verlagsanstalt. Graz 1996. ISBN 3-201-01649-7. S. 294.

[2] Niem. „„zur Belohnung treuer und tätig bewährter Anhängigkeit an Kaiser und Vaterland, vieljähriger, anerkannt erprießlicher Verwendung im öffentlichen Dienst oder sonstiger um das allgemein Beste erworbener Verdienste”

[ko-3] Wiesław Bończa-Tomaszewski: Kodeks orderowy. Warszawa: Główna Księgarnia Wojskowa, 1939, s. 283.

[4] „Viribus unitis – wspólnymi siłami”. sjp.pl. [dostęp 2017-12-22].

[5] Personal- und Geschäftsnachrichten. „Pharmaceutische Post”. Nr 3, s. 25, 9 stycznia 1918. (niem.).

[6] Personal- und Geschäftsnachrichten. „Pharmaceutische Presse”. Nr 33, s. 249, 17 sierpnia 1918. (niem.).

[7] Personal- und Geschäftsnachrichten. „Pharmaceutische Post”. Nr 70, s. 564, 31 sierpnia 1918. (niem.).

[8] Personal- und Geschäftsnachrichten. „Pharmaceutische Post”. Nr 103, s. 807, 25 grudnia 1918. (niem.).

[9] Militärverdienstkreuze Monarchie. [w:] Historische Betrachtung österreichischer Auszeichnungen [on-line]. steiermark.at (Das Land Steiermark). [dostęp 2016-05-09]. (niem.).

[10] Ranglisten des Kaiserlichen und Königlichen Heeres. Wiedeń: 1918, s. VII-VIII.

[11] Zwracanie odznaczeń. „Kurjer Lwowski”. Nr 80, s. 2, 17 lutego 1918.

[12] Aleksander Medyński: Zofia Strzałkowska. W: Sprawozdanie Zakładu Naukowego Żeńskiego z prawem publiczności im. Zofii Strzałkowskiej za rok szkolny 1925/6. Lwów: 1926, s. 3-14.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

Rodzaj odznaczenia	order krzyż medal gwiazda odznaka dystynktorium
Elementy insygniów	godło łańcuch orderowy gwiazda orderowa rozetka galonik okucie wstęga orderowa
Formy zredukowane	cywilna: miniaturka orderowa mundurowa: baretka
Lista odznaczeń w	Afryce Ameryce Południowej Ameryce Północnej i Środkowej Australii i Oceanii Azji Europie
Lista baretek w	Afryce Ameryce Południowej Ameryce Północnej i Środkowej Australii i Oceanii Azji Europie organizacjach międzynarodowych
Prawo	kapituła orderu odznaczenie państwowe order domowy order kobiecy
System odznaczeń w Polsce	Komisja Heraldyczna polski system orderowo-odznaczeniowy (lista) polskie odznaczenia resortowe polskie odznaczenia samorządowe