Krwawnicowate

Krwawnicowate
	; Krwawnica pospolita
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	różopodobne
Rząd	mirtowce
Rodzina	krwawnicowate
	Nazwa systematyczna
	Lythraceae J. St.-Hill.; Expos. Fam. Nat. 2: 175. Feb-Apr 1805
Synonimy
	Sonneratiaceae Engl. & Gilg; Trapaceae;
	Sonneratiaceae Engl. & Gilg; Trapaceae;
	Multimedia w Wikimedia Commons

Krwawnicowate (Lythraceae J. St.-Hill.) – rodzina roślin z rzędu mirtowców licząca około 600^[5]–650^[2] gatunków skupionych w około 30^[5]–31^[2] rodzajów. Najwięcej przedstawicieli występuje w strefie równikowej, ale zasięg rodziny obejmuje też strefę umiarkowaną z wyjątkiem północnej części Eurazji i Ameryki Północnej oraz południowej części Ameryki Południowej i Australii^[6]. We florze Polski przedstawicielami rodziny jest rodzaj krwawnica Lythrum (m.in. z krwawnicą pospolitą L. salicaria) i kotewka orzech wodny Trapa natans^[7]. Do ważnych roślin użytkowych należy granat właściwy uprawiany od tysięcy lat w basenie Morza Śródziemnego i Persji, skąd pochodzi. Długą historię uprawy mają także różne gatunki z rodzaju kotewka Trapa, których orzechy zbierane ze stanu dzikiego odgrywały istotną rolę w diecie ludzi w czasach prehistorycznych. Z lawsonii bezbronnej uzyskuje się hennę używaną do malowania skóry i barwienia włosów. Heimia salicifolia ma właściwości lecznicze (przeciwzapalne) i halucynogenne (powoduje postrzeganie świata w odcieniach koloru żółtego). Rośliny drzewiaste wykorzystywane są także jako źródło surowca drzewnego. Szereg gatunków uprawianych jest także jako rośliny ozdobne, zwłaszcza z rodzajów lagerstremia i kufea^[5].

Morfologia

Pokrój: Rośliny zielne (także wodne), krzewy i drzewa o charakterystycznych czworobocznych łodygach i młodych pędach^[6]. U Sonneratia rosnących w namorzynach występują korzenie oddechowe^[5].
Liście: Zwykle naprzeciwległe, rzadziej w okółkach lub skrętoległe. Pojedyncze, rzadko z drobnymi przylistkami^[6]. U wielu przedstawicieli u nasady ogonka liściowego występują gruczołki. Liście są na ogół całobrzegie, piłkowane tylko w rodzaju Trapa^[5].
Kwiaty: Pojedyncze lub skupione w kwiatostany groniaste, wiechowate i wierzchotkowe, promieniste lub wyraźnie grzbieciste, zwykle obupłciowe (jednopłciowe u Capuronia^[5]), z wyraźnie dzwonkowatym lub rurkowatym hypancjum. Działek kielicha i płatków korony jest od 4 do 6 (rzadko do 16). Działki połączone są u nasady, płatki zwykle bardzo jaskrawe^[6] i często z paznokciem^[5]. Wolnych pręcików jest najczęściej dwa razy więcej od płatków korony (czasem są jednak są też bardzo liczne^[5]), przy czym rosną zwykle w dwóch okółkach na przemian dłuższy pręcik z krótszym. Zalążnia bywa górna, wpół dolna lub dolna, utworzona z 2 do 4, rzadziej większej liczby owocolistków^[6].
Owoce: Sucha lub mięsista torebka lub jagoda^[6]. Nasiona są zwykle kanciaste i bywają oskrzydlone^[5].

Systematyka

Rośliny w systemie APG III (2009)^[8], APG IV (2016) i ich aktualizacji^[2] zaliczane do krwawnicowatych, w przeszłości były rozdzielane do kilku rodzin. Na przykład w systemie Cronquista (1981) rodzaj Sonnaratia tworzył odrębną rodzinę Sonneratiaceae, granat Punica klasyfikowany był do rodziny Punicaceae, a kotewka Trapa do rodziny kotewkowatych Trapaceae. Także system Reveala z lat 90. XX wieku wydzielał odrębnie kotewkowate. W takich ujęciach rodzina krwawnicowatych stanowiła jednak takson parafiletyczny i obecnie wszystkie wymienione nazwy taksonów stanowią synonimy krwawnicowatych Lythraceae^[3]^[2].

Pozycja według APWeb (aktualizowany system APG IV z 2016)

Rodzina siostrzana dla rodziny wiesiołkowatych (Onagraceae) w obrębie rzędu mirtowców (Myrtales)^[2].

mirtowce

Combretaceae – trudziczkowate

	Onagraceae – wiesiołkowate

	Lythraceae – krwawnicowate

	Myrtaceae – mirtowate

	Vochysiaceae

Melastomataceae – zaczerniowate

Crypteroniaceae

	Alzateaceae

	Penaeaceae

Wykaz rodzajów^[9]^[4]

Adenaria Kunth
Ammannia L.
Capuronia Lourteig
Crenea Aubl.
Cuphea P.Browne – kufea
Decodon J.F.Gmel.
Didiplis Rafinesque
Diplusodon Pohl
Duabanga Buch.-Ham.
Galpinia N.E.Br.
Ginoria Jacq.
Heimia Link
Koehneria S.A.Graham, Tobe & Baas
Lafoensia Vand.
Lagerstroemia L. – lagerstremia
Lawsonia L. – lawsonia
Lourtella S.A.Graham, Baas & Tobe
Lythrum L. – krwawnica
Pehria Sprague
Pemphis J.R.Forst. & G.Forst.
Physocalymma Pohl
Pleurophora D.Don
Punica L. – granat
Rotala L.
Sonneratia L.f.
Tetrataxis Hook.f.
Trapa L. – kotewka
Woodfordia Salisb.

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2012-07-15] (ang.).
↑ ^a ^b James L. Reveal: Indices Nominum Supragenericorum Plantarum Vascularium – L. [w:] Indices Nominum Supragenericorum Plantarum Vascularium [on-line]. University of Maryland. [dostęp 2012-07-15]. (ang.).
↑ ^a ^b Lythraceae J.St.-Hil.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-01-22].
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ Maarten J.M. Christenhusz, Michael F. Fay, Mark W. Chase: Plants of the World. Richmond UK, Chicago USA: Kew Publishing, Royal Botanic Gardens, The University of Chicago Press, 2017, s. 346-347. ISBN 978-1-842466346.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Heywood V. H., Brummitt R. K., Culham A., Seberg O.: Flowering plant families of the world. Ontario: Firely Books, 2007, s. 196-197. ISBN 1-55407-206-9.
↑ Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając: Flowering plants and pteridophytes of Poland. A checklist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. Instytut Botaniki PAN im. Władysława Szafera w Krakowie, 2002. ISBN 83-85444-83-1.
↑ Angiosperm Phylogeny Group (2009). An update of the Angiosperm Phylogeny Group classification for the orders and families of flowering plants: APG III. Botanical Journal of the Linnean Society 161: 105-121.
↑ List of Genera in LYTHRACEAE, [w:] Vascular plant families and genera, Kew Gardens & Missouri Botanical Garden [dostęp 2018-11-10] (ang.).

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2012-07-15] (ang.).

[reveal-3] James L. Reveal: Indices Nominum Supragenericorum Plantarum Vascularium – L. [w:] Indices Nominum Supragenericorum Plantarum Vascularium [on-line]. University of Maryland. [dostęp 2012-07-15]. (ang.).

[powo-4] Lythraceae J.St.-Hil.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-01-22].

[christenhusz-5] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ Maarten J.M. Christenhusz, Michael F. Fay, Mark W. Chase: Plants of the World. Richmond UK, Chicago USA: Kew Publishing, Royal Botanic Gardens, The University of Chicago Press, 2017, s. 346-347. ISBN 978-1-842466346.

[heywood-6] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Heywood V. H., Brummitt R. K., Culham A., Seberg O.: Flowering plant families of the world. Ontario: Firely Books, 2007, s. 196-197. ISBN 1-55407-206-9.

[checklist2002-7] Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając: Flowering plants and pteridophytes of Poland. A checklist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. Instytut Botaniki PAN im. Władysława Szafera w Krakowie, 2002. ISBN 83-85444-83-1.

[apg-8] Angiosperm Phylogeny Group (2009). An update of the Angiosperm Phylogeny Group classification for the orders and families of flowering plants: APG III. Botanical Journal of the Linnean Society 161: 105-121.

[9] List of Genera in LYTHRACEAE, [w:] Vascular plant families and genera, Kew Gardens & Missouri Botanical Garden [dostęp 2018-11-10] (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]