Kręg obrotowy

Kręg obrotowy, obrotnik (łac. axis) – drugi kręg szyjny kręgosłupa kręgowców, mający tzw. ząb (dens) odchodzący od trzonu ku górze, w którym obraca się pierwszy kręg szyjny – dźwigacz. Obrotnik ma grube i silne blaszki, a jego otwór kręgowy jest duży, lecz mniejszy niż dźwigacza.

Ząb (dens) z punktu widzenia pochodzenia nie jest częścią obrotnika, homologicznie stanowi on trzon wyżej leżącego kręgu szczytowego – atlasa. Zrasta się on z obrotnikiem dopiero po narodzeniu dziecka.

Wystaje on znacznie ponad obrotnik, wchodząc w otwór kręgowy atlasa, a ściślej w jego przednią część. Ząb ten ma wierzchołek (apex dentis), który jest dość tępy. Na nim z kolei wyróżnić można 2 powierzchnie stawowe – przednią i tylną. Ta pierwsza (facies articularis anterior), łączy się z tylną powierzchnią stawową łuku przedniego kręgu szczytowego zwaną dołkiem zębowym (fovea dentis). Druga natomiast (facies articularis posterior) przylega do więzadła poprzecznego kręgu szczytowego. To ważne więzadło zabezpiecza ząb obrotnika przed przesunięciem się w tył pod wpływem nacisków mechanicznych i zniszczeniem w ten sposób znajdujących się w obrębie otworu kręgowego atlasa struktur OUN-u.

Wyrostek kolczysty (processus spinosus) długi, rozdwojony (cecha ta łączy go z takowymi wyrostkami większości kręgów szyjnych).

Wyrostki stawowe górne nie występują, istnieją tylko powierzchnie stawowe górne (facies articulares superiores). Są nieco wypukłe i służą do połączenia z atlasem, przy czym pozwalają mu na bardzo swobodne ruchy w płaszczyźnie horyzontalnej. W miarę przechodzenia od środka ku bokom nieznacznie się opuszczają. Krzyżuje ją drugi nerw rdzeniowy.

Wyrostki stawowe dolne (processus articulares inferiores) to połączenia z trzecim kręgiem szyjnym przypominające homologiczne wyrostki niższych kręgów szyjnych.

• Adam Bochenek, Michał Reicher: Anatomia człowieka. T. I. Warszawa: PZWL. Brak numerów stron w książce