Kiernów

Stanowisko archeologiczne w Kiernowie^[a]
	Obiekt z listy światowego dziedzictwa UNESCO
Państwo	Litwa
Typ	kulturowy
Spełniane kryterium	III, IV
Numer ref.	1137
Region	Europa i Ameryka Północna
	Historia wpisania na listę
Wpisanie na listę	2004; na 28. sesji
	↑ Oficjalna nazwa wpisana na listę UNESCO ; ↑ Oficjalny podział dokonany przez UNESCO ;

Kiernów
Kernavė
	; Grodziska
Herb	Flaga
Państwo	Litwa
Okręg	wileński
Populacja (2001); • liczba ludności	; 307
Kod pocztowy	LT-19014
	Położenie na mapie Litwy Kiernów
	54°53′10″N 24°50′50″E/54,886111 24,847222
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Strona internetowa

Ten artykuł od 2024-03 zawiera treści, przy których brakuje odnośników do źródeł.

Należy dodać przypisy do treści niemających odnośników do źródeł. Dodanie listy źródeł bibliograficznych jest problematyczne, ponieważ nie wiadomo, które treści one uźródławiają.
Sprawdź w źródłach: Encyklopedia PWN • Google Books • Google Scholar • Federacja Bibliotek Cyfrowych • BazHum • BazTech • RCIN • Internet Archive (texts / inlibrary)
Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Kiernów, Kierniów (lit. Kernavė) – miasteczko, nieduża miejscowość turystyczna na Wileńszczyźnie na Litwie nad Wilią. Znana z powodu odkryć archeologicznych i nazywana też Litewską Troją. Dawna stolica Wielkiego Księstwa Litewskiego. Położona obecnie w okręgu wileńskim, w rejonie szyrwinckim, siedziba starostwa, ok. 40 km od Wilna.

Historia

Nazwę Kiernów wywodzi się z języka litewskiego. Według Balińskiego pochodzi od słów kieras – pień, kiernonjej – pień nowy. Według K. Tyszkiewicza powinno się tę nazwę tłumaczyć inaczej: kieras – krzew, kieras nowas – krzew nowy, ikiereje – rozgnieździł się lub wkorzenił.

Kiernów – siedziba wielkich książąt, uważany jest za najstarszą stolicę Litwy. Według legendy gród założył książę Kiernus w 1040 (wnuk Palemona). Tu znajdowało się też centrum religijne pogańskiej Litwy. Kiernów był stolicą do 1230, kiedy książę Ryngold przeniósł ją do Nowogródka. Pomimo tego gród nadal miał wielkie znaczenie, wynoszono tutaj na tron litewski wielkich książąt (w 1242 Mendoga, w 1295 jego syna Wojsiełka), tutaj odbywały się też główne narady państwa. Do czasów Giedymina był rezydencją książąt.

Gród bezskutecznie atakowali Krzyżacy w 1279 (w czasach Trojdena), później jeszcze w latach 1365 i 1390. W 1321 Giedymin przeniósł stolicę do Trok, a później do Wilna. W Kiernowie rezydował podobno arcykapłan pogańskiej Litwy Lizdejko. Za czasów Władysława Jagiełły Kiernów był jeszcze udzielnym księstwem we władaniu Aleksandra Wigunta, syna Olgierda. Po jego śmierci w 1392 został zaliczony do dóbr królewskich. Później utworzono tu starostwo.

Kościół w Kiernowie był jednym z siedmiu pierwszych na Litwie (ufundowanych w 1387 przez Władysława Jagiełłę na pamiątkę przyjęcia religii katolickiej).

Dzierżawcami Kiernowa byli potem Gasztołdowie, w 1522 r. Zygmunt I Stary oddał go za zasługi w dożywocie księciu Siemionowi Jamontowiczowi Podbereskiemu. Kolejni dzierżawcy Kiernowa: Ławryn Iwanowicz (1566), Hlebowicz (1584), Zenowicz, Skorulski, Brzozowski, starosta upitski Krzysztof Białozór, Karolina Białozór (1712), Michał Ważyński (1775), po śmierci Ważyńskiego carskim ukazem przejął Rosjanin Popow, po nim Bielińscy, wreszcie był Kiernów własnością rządową.

Zabytki

Zespół kościelny – na cmentarzu przykościelnym najstarsze groby są z XV–XVII w. Zachowały się fundamenty starszego drewnianego kościoła pw. św. Mikołaja postawionego przez ks. Rogalskiego w 1739. Obecny neogotycki kościół jest z lat 1914–1924, zawierający wyposażenie z wcześniejszego kościoła. W pobliżu kościoła drewniana ośmioboczna kaplica, późno klasycystyczna kaplica grobowa Romerów fundacji Stanisława Romera z 1856 r. Niedaleko stoją drewniane budynki starej plebanii i przytułku z przełomu XIX i XX w. oraz nowa plebania w której jest muzeum historii miejscowego kościoła.

Rezerwat historyczno-archeologiczny (zwany Litewską Troją):
- 1. Grodzisko – Góra Zamkowa – siedziba Wielkich Książąt Litewskich.
- 2. Grodzisko – Tron Mendoga – obronne podgrodzie.
- 3. Grodzisko – Góra ofiarna – świątynia pogańska
- 4. Grodzisko – Góra Lizdejki – po przeciwnej stronie rzeki, siedziba kapłana Lizdejki.
- 5. Grodzisko – na terenie wsi Krywejkiszki – strażnica zwiadowcza grodu Kiernów.

W 2004 r. stanowisko archeologiczne w Kiernowie zostało wpisane na listę światowego dziedzictwa UNESCO.

Galeria

Widok na kościół
Zarys fundamentów starego kościoła
Grodziska
Wały grodziska
Widok ogólny na Kiernów

Bibliografia

Konstanty hr. Tyszkiewicz: Wilija i jej brzegi. Drezno: Drukiem i nakładem J.I.Kraszewskiego, 1871.
Napoleon Rouba: Przewodnik po Litwie i Białejrusi. Gdańsk: Stella Maris, 1995. ISBN 83-85111-41-7.

Linki zewnętrzne

Wilija i jej brzegi Konstantego Tyszkiewicza w formacie Pdf
Kiernów, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IV: Kęs – Kutno, Warszawa 1883, s. 46 .

[1] Oficjalna nazwa wpisana na listę UNESCO

[2] Oficjalny podział dokonany przez UNESCO

[a]

[b]